Söz, məlumat azadlığının imkanları seçki dövründə də aydın göründü...
Məlum olduğu kimi, avqustun 9-da növbədənkənar parlament seçkilərinin təşviqat mərhələsi başlayıb. Sentyabrın 1-də keçiriləcək seçkiyə 25 partiyanın təmsilçiləri və partiyasız iddiaçılar qatılıb. Rəsmi məlumata görə, 1052 namizəd qeydə alınıb. Seçkidə qələbə üçün nisbi səs çoxluğu kifayət edir .
Namizədlərin yerli KİV-də ödənişli təbliğat kampaniyası üçün şərait də yaradılıb. Amma deputatlığa namizədlər mediada ödənişli təşviqata hələ meyl etmir. Bəzi ekspertlər bunu “xəsisliklə”, bəziləri isə televiziyanın tələb etdiyi ödənişin yüksək olması ilə izah edirlər. Yəni dövlət və qanunlarımız sağlam təbliğat üçün bütün imkanları yaradır, ancaq bəzi namizədlər bundan yaralanmaq istəmir.
“Qazi və ya şəhid ailəsi sentyabrın 1-də filankəsə səs verəcəyinə söz verdi” deyə öyünürlər…
Bu amil özünü növbədənkənar parlament seçkilərində daha qabarıq göstərir. Media sağlam dartışma üçün meydan verirsə, namizədlər polemikadan çəkinirsə, deməli, fikir, söz və məlumat azadlığının, plüralizmin inkişafı ilə bağlı problem ümumi yox, fərdi amillərə bağlıdır.
Təşviqatla bağlı daha bir mövzunu “Bakı-Xəbər” qəzetinin baş redaktoru, politoloq Aydın Quliyev öz Facebook səhifəsində gündəmə gətirib. A.Quliyev deputatlığa namizəd olan bəzi şəxslərin son davranışları, qazi və şəhid ailələrinin üzərindən təbliğat qurmaq kimi qüsurlu hərəkətləri barədə tənqidi paylaşım edib. Baş redaktor yazır: “Prezident İlham Əliyev bu yaxınlarda Şuşada demişdi ki, Zəfər mövzusunu çox da istismar etmək olmaz və irəlidəki məsələlərə daha çox diqqət göstərməliyik. Sadə deyilmiş fikrin çox sadə də açmaları var. Prezident demək istədi ki, Zəfərin qədrini- qiymətini tam bilək, Zəfər Ali Baş Komandanın, ordunun və xalqımızın Zəfəridir, qazilərə və şəhid ailələrinə həssas olun, etdiklərinizi üzlərə vurmayın, Vətən üçün canını və övladını vermiş insanlara nə versək də azdır, lakin onları verdiklərimizin müqabilində aşağılamayaq, elə etməyək ki, verdiklərimizin, etdiklərimizin əvəzində onlardan hansısa təmənna güddüyümüzü düşünsünlər...
Bəs bir sıra namizədlər nə edir, bu sözlərdən hansısa dərsi götürürlərmi?
Seçki dairəsində qazinin, şəhid ailəsinin qapısını əlində bir şirniyyatla açır, bir fincan çayını içir, foto çəkdirir və sonra da bu məzmunsuz jesti “böyük xəbərə” çevirərək ictimailəşdirir. Ən pisi də odur ki, “qazi və ya şəhid ailəsi sentyabrın 1-də filankəsə səs verəcəyinə söz verdi” deyə öyünürlər. Ayıbdır, vallah...”
MSK tərəfindən təşviqatın aparılması üçün, qanunun tələblərinə uyğun olaraq, ideal şərait yaradılıb
AĞ Partiya sədri, deputatlığa namizəd Tural Abbaslı deyib ki, bir çox media qurumlarının təbliğat-təşviqat müddətində reklam xarakterli yayımlarının qiymətlərinə baxıb: “Kifayət qədər çox maliyyə tələb edilir. Məlum olur ki, televiziyalarda reklam xarakterli yayımların saniyəsi 25-30 manatdır. Bu baxımdan təbii olaraq namizədlər əsasən sosial mediaya yönəlirlər, çünki orada xidmətlər demək olar ki, pulsuzdur. Hətta kiçik məbləğlərlə reklam yerləşdirə bilirlər, bu məbləğ medianın tələb etdiyi məbləğdən xeyli aşağıdır, üstəlik, çatımlılığı daha genişdir”.
Mərkəzi Seçki Komissiyasının (MSK) katibi Mikayıl Rəhimov deyib ki,
qeydə alınmış namizədlərin seçkiqabağı təşviqat apara bilməsi üçün ideal şərait yaradılıb. MSK katibi qeyd edib ki, namizədlərin seçicilərlə canlı təmas qura bilməsi üçün bütün dairə seçki komissiyalarının ərazilərində qapalı və açıq görüş yerləri ayrılıb: “Qeydə alınmış namizədlər həmin yerlərdə seçicilərlə sərbəst şəkildə görüşlər keçirə bilir. Bununla yanaşı, bütün məntəqələrdə namizədlərin təbliğat materiallarını təqdim etməsi üçün təbliğat lövhələri yerləşdirilir”.MSK katibi bildirib ki, namizədlərin media subyektlərinə çıxışı da tam təmin edilib:
“MSK tərəfindən ödənişsiz və ödənişli media subyektləri müəyyənləşdirilib, təşviqatın aparılması üçün qaydalar açıqlanıb.Seçkiqabağı təşviqat qanuna uyğun şəkildə davam edir, heç bir problem yoxdur. Ciddi problemlərin olacağını düşünmürəm, çünki hər şey qanunla tənzimlənir və MSK tərəfindən təşviqatın aparılması üçün qanunun tələblərinə uyğun olaraq, ideal şərait yaradılıb”.
Artıq seçkilər də müasir texnologiyaların inkişafı ilə ayaqlaşır
Seçkiqabağı təşviqatın aparılması qeydə alınmış namizədlər, onların səlahiyyətli nümayəndələri və vəkil edilmiş şəxsləri, namizədi qeydə alınmış siyasi partiyalar, siyasi partiyaların blokları, onların səlahiyyətli nümayəndələri və vəkil edilmiş şəxsləri tərəfindən həyata keçirilə bilər. Bununla yanaşı, qanunvericiliyə görə, növbədənkənar seçkilərdə seçkiqabağı təşviqat aparmaq məqsədilə ölkə üzrə birmandatlı seçki dairələrinin 60-dan çoxunda namizədləri qeydə alınmış siyasi partiyalara, siyasi partiyaların bloklarına dövlət büdcəsindən maliyyələşən bir sıra media subyektlərində ödənişsiz efir vaxtı və dərc üçün yer ayrılacaq.
Bunlar İctimai Televiziya və Radio Yayımları Şirkəti, "Azərbaycan” qəzeti, "Xalq qəzeti”, "Respublika” qəzeti, "Bakinski raboçi” qəzetidir.
Hiss olunur ki, hazırda deputatlığa namizədlərin əksəriyyəti öz auditoriyalarına müraciət üçün daha çox sosial şəbəkələrdən istifadə etməkdə maraqlıdır. Burada qəribə heç nə yoxdur. Çünki artıq seçkilər də müasir texnologiyaların inkişafı ilə ayaqlaşır. Əvvəllər namizədlər seçiciləri ilə görüşlər keçirir, televiziya və qəzetlər vasitəsilə təbliğat-təşviqat fəaliyyətini yerinə yetirirdi. İndi isə auditoriyaya müraciət forması köklü formada dəyişib. Artıq sosial şəbəkələr nəinki ənənəvi mətbuatı, hətta bir sıra internet KİV-i də qabaqlayır.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
