ABŞ dollardan imtina etmiş ölkələrə də sanksiya hazırlayır - senatorun layihəsi və Azərbaycan...
Əli Əlirzayev: “Düşünmürəm ki, bununla bağlı Azərbaycana qarşı hansısa sanksiyalar tətbiq ediləcək”
ABŞ artıq Rusiyaya, dolayısı ilə və ya birbaşa olaraq onlardan yan keçməsinə kömək edən ölkələrə qarşı 15 sanksiya paketi tətbiq edib. Lakin amerikalı siyasətçilərin fikrincə, görülən tədbirlər kifayət deyil və qara siyahıya daxil olan ölkələrlə hər hansı qarşılıqlı əlaqədə olanlar cəzalandırılmalıdır. Bu xüsusda Qırğızıstanın adı sanksiyalardan müxtəlif yollarla yayınmaqda daha çox hallanır.
2024-cü il iyulun sonunda ABŞ senatoru Marko Rubio ABŞ sanksiyaları altında olan ölkələrin alternativ maliyyə sistemlərindən istifadəsinə qarşı tədbirləri gücləndirmək üçün qanun layihəsi təklif edib. Qanun layihəsi Çin, Rusiya və İran kimi ölkələrin maliyyə qurumlarının sanksiyalardan yayınmaq üçün Çinin CIPS, Rusiyanın SPFS və İranın SEPAM kimi banklararası ödəniş sistemlərindən istifadə etməsi halında onlara qarşı sanksiyalar tətbiq edəcək. Söhbət dollardan imtina edən və digər valyutalara üstünlük verən ölkələrə sanksiyaların tətbiqindən gedir. Təşəbbüs sanksiyalardan yayınmaq üçün Amerika maliyyə sistemindən istifadənin qarşısını almaq üçün qanunu pozanların ABŞ-da müxbir və tranzit hesablarının saxlanmasına qadağa qoyulmasını və onların ölkədəki aktivləri ilə bütün əməliyyatların bloklanmasını əhatə edir edir.
Göründüyü kimi, dollardan imtina edən ölkələr də sanksiyanın hədəfində olacaqlar. Yəni həmin ölkələrə qarşı da müəyyən sanksiyalar tətbiq ediləcək. O da məlumdur ki, Azərbaycan bəzi ölkələrlə ticarətdə milli valyutalara üstünlük verir. Faktiki dollardan, tam olmasa da, müəyyən imtina var. O baxımdan belə sanksiya təhlükəsi Azərbaycanı da gözləyirmi?
“Ölkəmizin ticarət əməliyyatlarında dollar ciddi çəkiyə malikdir”
Sözügedən məsələyə aydınlıq gətirən iqtisadçı alim Əli Əlirzayev “Bakı-Xəbər” açıqlamasında bunu istisna etdi: “Düşünmürəm ki, bununla bağlı Azərbaycana qarşı hansısa sanksiyalar tətbiq ediləcək. Bunu mən real hesab etmirəm. Bunu da şərtləndirən bir sıra amillər var. Başlıca amil ondan ibarətdir ki, Azərbaycan Rusiyaya qarşı tətbiq olunan sanksiyaların pozulmasında, qadağan olunan məhsulların bu ölkəyə ötürülməsində iştirak etmir. Halbuki, elə ölkələr var ki, birbaşa olaraq sanksiyaları pozur və böyük həcmdə reeksportla məşğul olurlar. O ölkələrdən biri də Ermənistandır. Ancaq əfsuslar olsun ki, Birləşmiş Ştatlar Ermənistanın sanksiyalardan yayınmasını görmək və bununla bağlı hansısa addımlar atmaq istəmir. Milli valyutalarla ticarətin aparılmasına gəldikdə isə, Azərbaycan buna o qədər də çox önəm vermir. Düzdür, Azərbaycan konkret olaraq Rusiya ilə ticarətdə milli valyutalara üstünlük verir. Ancaq nəzərə almaq lazımdır ki, Rusiya ciddi sanksiyalar altındadır. O cümədən, İran da həmçinin. Bu ölkələrin dollar əldə etmək problemi var. Ona görə də bu ölkələrlə milli valyutalarda ticarətə görə Azərbaycanın sanksiyalara məruz qalacağını düşünmürəm. Nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycan ixracatının 90 faizi neft və qazdır. Azərbaycan bu məhsulları dollarla ixrac edir. Bu məhsullar da əsasən Avropa İttifaqı ölkələrinə və İsrailə ixrac olunur. Azərbaycanın valyuta ehtiyatları 70 milyard civarındadır və bunun böyük hissəsi dollarda saxlanılır. Bir sözlə, Azərbaycanın ticarət əməliyyatlarında dollar ciddi çəkiyə malikdir. Belə olan halda Azərbaycana qarşı niyə sanksiya tətbiq olunsun ki?”.
Vidadi ORDAHALLI
