Azanın səsgücləndiricidə verilməsinə etirazlar var... Arqumentlər nədir?

Üzeyir Şəfiyev: “Azanın səsgücləndiricilər vasitəsilə verilməsi cəmiyyətdə diskomfort yaradır”

Azərbaycan tolerant və multikultural bir ölkədir. Burada hər bir dinin, hər bir millətin, etnik qrupun huquqlarına hörmət edilir, dinlərinə ehtiramla yanaşılır. İslam dininə, onun dəyərlərinə də cəmiyyətin, dövlətin ehtiramı sonsuzdur.

Hər bir vətəndaş milliyyətindən, dinindən aslı olmayaraq islami dəyərlərə sayğı ilə yanaşır. Bu birmənalı belədir. Məscidlər inanclı insanların, hər müsəlmanın əsas ziyarət yerlərindən biridir və insanlar ora gedib ibadət edir, dualar oxuyur, ayinlər icra edirlər. Lakin insanlarımızı, cəmiyyətimizi narahat edən bir məqam var. Bu da məscidlərdə azanın səsgücləndiricilər vasitəsilə verilməsi məsələsidir. Hətta din xadimlərin, inanclı insanların özləri də hesab edirlər ki, azanın səsgücləndiricilər vasitəsilə veriməsi narahatlıq doğurur. Bunu səsgücləndiricilərdən istifadə etmədən də icra etməyin mümkün olduğunu deyən ekspertlər hesab edir ki, məscidin imamı, yaxud orada azan verməyə mükəlləf olan şəxs bunu səsgücləndiricisiz də həyata keçirə bilər. Necə ki, qədim dövrlərdə bunu ediblər. Səsgücləndirici olmadığı çağlarda  insanlara azanın gözəlliyini, əzəmətini öz səsi ilə çatdıran insanlar olub.

Azanın səsgücləndirici ilə verilməsinin dayandırılması daim cəmiyyətdə müzakirə olunur. Hətta bu zaman-zaman Milli Məclisin də gündəliyinə çıxarılıb, lakin yekdil qərar verilməyib.

Bir sıra ekspertlərin fikrincə, müsəlman ölkələrinin çoxunda azan səsgücləndiricilər vasitəsilə verilmir, adi qaydada verilir.

Bir neçə il bundan əvvəl mətbuatda gedən məlumatlardan birində qeyd edilirdi ki, 23 may 2007-ci ildə azanın səsgücləndirici ilə verilməsinə qadağan qoyulub, lakin 29 may 2007-ci ildə qadağa ləğv edilib.

Ekspertlər deyir ki, din xadimləri özləri azanın səsgücləndirici vasitəsilə verilməsinin qarşısının alınması üçün addımlar atmalıdır,  bununla bağlı əlaqədar qurumlara müraciət etməlidirlər. 

Bəzi ekspertlərin fikrincə, azanın bu vasitə ilə verilməsi müəyyən mollalara, din xadimlərinə sərf edir, onlar əziyyət çəkmədən, enerji xərcləmədən səsgücləndiricilər vasitəsilə inanclı insanları namaza, ibadətə çağırırlar, halbuki, minbərə çıxıb azanı özləri verməlidirlər. 

Əlbəttə, azanı adi qaydada dinləmək insanın əhvalına, ruhuna təsir edir və onda öz dininə daha dərin sevgi yaradır. 

“Məscidlərdən səsgücləndiricilər yığışdırılmalıdır” 

Sosiologiya üzrə fəlsəfə doktoru, sosioloq Üzeyir Şəfiyev “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, azanın səsgücləndiricilər vasitəsilə verilməsi normal hal deyil. “Bu məsələdə qayda yaratmağa ehtiyac var. Şəhər yerində fəaliyyət göstərən məscidlərdə səsgücləndiriciləri qoşurlar, azanı bu vasitə ilə verirlər. Azanın səsgücləndiricilər vasitəsilə verilməsi cəmiyyətdə diskomfort yaradır. Bu, əslində, insanda dinə qarşı bir ikrah yaradır. Yəni əgər onların təqdim etdiyi budursa, məscidlərdən səsgücləndiricilər yığışdırılmalıdır. Bu, ictimai diskomfort yaratmaqla bərabər, insanların rahatlığını pozur. Hesab edirəm ki, bu istiqamətdə təcili tədbirlərin həyata keçirilməsi çox yaxşı olardı. Bu həm də sosial bir məsələdir. Xəstə olanlar, əsəbləri qaydasında olmayanlar, bu dinə biət etməyənlər var. Biz tolerant, multikultural dəyərlər elan edirik. Həmişə elan edirik ki, cəmiyyətimiz tolerant və multikulturaldır. Burada qarşılıqlı gözləmə olmalıdır. Hər bir dini sekta, təriqətlər bir-birinə qarşılıqlı hörmət və cəmiyyətə ehtiram, sayğı əsasında fəaliyyət göstərməlidir”-deyə Ü.Şəfiyev qeyd etdi. 

Ü.Şəfiyevin sözlərinə görə, elə məscidlər var ki, yaşayış binalarına yaxındır və orada səsgücləndiricilər vasitəsilə azan veriləndə insanlar çox narahat olur. Azərbaycan xalqının milli-mənəvi dəyərlərinin cəmiyyət üçün qiymətli olduğunu deyən sosioloq hesab edir ki, aidiyyəti qurumlar bununla bağlı tədbir görərsə daha yaxşı olar. Müsahibimiz vurğuladı ki, bu fikirlər söz xatirinə deyilmir və tədqiqatlar nəticəsində meydana çıxıb. Məscidlərin imamlarının, axundlarının da bu məsələdə təşəbbüskar olmalı olduğunu deyən Ü.Şəfiyev qeyd etdi ki, bu çox vacibdir. 

Ü.Şəfiyevin də dediyi kimi, dinimizə dəyər verən bir xalqıq və biz milli-mənəvi dəyərlərimizin yanındayıq. Elə bu baxımdan da, cəmiyyətin istəyi odur ki, azan ənənəvi şəkildə verilsin və səsgücləndiricilərlə azan verilməsi tendensiyası dayandırılsın. 

Məscidlər məktəblərin, xəstəxanaların, başqa müəssisələrin yanında yerləşdiyi üçün səsgücləndirici vasitəsilə verilən azan qeyri-ixtiyari olaraq onlara mənfi təsir edir. Bir şeyin ki, ictimai-sosial narahatlığı var və insanların beyninə mənfi təsir edir, o vasitənin qalmasına zərurət yoxdur. Yenə də qeyd edirik, azana məlahətli bir səsdə, adi qaydada qulaq asmaq insanın ruhunu, beynini rahatladır, amma səsgücləndirici vasitəsilə onu dinləmək beyinlərə mənfi təsir göstərir, xəstələri rahatsız edir.

Əlbəttə,   ola bilsin, bəziləri azanın səsgücləndiricilər vasitəsilə yüksək səslə verilməsinin dayandırılması ilə bağlı fikirlərin gündəmə gəlməsini dini etiqad azadlığının “pozulması” cəhdi kimi qələmə versin, amma bu fikirdə olanlar yanlış düşünürlər. Azərbaycanda dini etiqad azadlığı yüksək səviyyədə qorunur, dövlət və xalq bu istiqamətdə həmrəydir. 

Onu da qeyd edək ki, zaman-zaman Dini İşlər üzrə Dövlət Komitəsində də bu məsələ gündəmə gətirilib və orada da fikirlər səsləndirilirdi ki,  azanın səsgücləndiricilər vasitəsilə yüksək səslə verilməsi insanların haqlı narahatlığına səbəb olur. Yəni insanların narazılığının kökündə məscid və ziyarətgahlarda azanın səsgücləndiricilər vasitəsilə yüksək səslə verilməsi dayanır. 

Göründüyü kimi, bu məsələ son illərdə çox aktualdır və onun həlli zərurətə çevrilib. 

İradə SARIYEVA