Kartdan karta pul atmağın da böyük təhlükələri var - bilirdiniz?..
Nadim Əliyev: “Kiberdələduzluq hallarının geniş yayılmasının əsas səbəbi vətəndaşların özləridir”
Kiberdələduzluq günü-gündən yayılır. Kiberdələduzluğun qurbanları da artmaqda davam edir. Artıq dələduzlar daha çox bank kartlarını yox, bankların mobil tətbiqlərini oğurlayırlar.
Daxili İşlər Nazirliyi kibertəhlükəsizliklə bağlı vətəndaşlara mütəmadi müraciət edir. Müraciətdə vətəndaşlara çağırış edilir ki, tanımadığı, naməlum şəxslərə inanmasınlar, şəxsi məlumatları paylaşmasınlar. Qeyd edək ki, bu gün bəzi şəxslər, dükanlar ödənişi yalnız kartdan karta köçürtmək vasitəsilə alır. Düzdür, bu hal qanuna uyğun olmasa da, edilir. Maraqlıdır, kartdan karta pul köçürən zaman talanma halı baş verirmi? Kartdan karta pul köçürüləndə hər hansı risq təhlükəsi varmı?
“İnsanlar tanımadığı, güvənmədiyi insanlara kart məlumatlarını verməməlidir”
İKT sahəsi üzrə ekspert Nadim Əliyev “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında qeyd etdi ki, kiberdələduzluq hallarının geniş yayılmasının əsas səbəbi vətəndaşların özləridir: “Dəfələrlə aidiyyəti qurumlar şəxsi məlumatlar, kart nömrəsini tanımadığınız adama verməmək barədə xəbərdarlıq etsə də, hər gün bu problem yaşanır. Kiberoğurluq müxtəlif formalarda qeydə alınır. Həmin hallardan biri də kartdan karta pul köçürməkdir. Fırıldaqçı şəxs məhsulun alınması üçün “poçt xidmətlərindən” istifadə ediləcəyini bildirərək malın kuryer tərəfindən təhvil alınacağı barədə məlumat təqdim edir. Bundan sonra ödənişin edilməsi məqsədilə saxta saytın linkini satıcıya göndərir. Satıcı bu linkə daxil olduqdan sonra vəsaiti göndərən şəxsin adını, soyadını və ata adını, ödəniş tapşırığının nömrəsini, alınan məhsulun adını və onun qiymətini özündə əks etdirən pəncərə ilə rastlaşır. Bir məsələni də qeyd edək ki, internet səhifənin dizaynı ölkədə fəaliyyət göstərən bankların, poçt milli operatorunun və ya digər ödəniş xidməti təchizatçısının internet səhifəsi ilə eynilik təşkil edir. Məhsulunu satan şəxs vəsaiti almaq məqsədilə “pulu karta qəbul et” və ya digər adda olan düyməni sıxdıqdan sonra yeni açılan pəncərədə vəsaiti almaq üçün kart nömrəsini, kart sahibinin adı və soyadını, istifadəyə yararlılıq müddətini və təhlükəsizlik kodu olan CVV və ya CVC-nin daxil edilməsi edilməsi tələb edilir. Kart məlumatlarını daxil etdikdən sonra “Sizi kart sahibi kimi təsdiq etmək üçün kartdakı balansı dəqiq daxil edin” mesajı olan pəncərə açılır və satıcı bu barədə məlumatı həmin səhifəyə daxil edir. Bu halda fırıldaqçı satıcı tərəfindən qeyd edilən məlumatlara nəzər yetirir və kartındakı vəsait ona cəlbedici olduqda ölkəxarici bankların internet səhifələri üzərindən köçürmə əməliyyatı edirlər. Əgər kart istifadəçisinin ödəniş kartı 3D təhlükəsizlik protokolunu dəstəkləyirsə, bu halda ona daxil ona SMS vasitəsilə birdəfəlik şifrə bank tərəfindən təqdim edilir. İstifadəçi aparılan əməliyyat barəsində tam məlumatlı olmadığı üçün daxil olan birdəfəlik şifrəni əməliyyatın davamı olaraq qeyd edir. Bu halda fırıldaqçı uğurla əməliyyatı icra etmiş olur və satıcının ödəniş kartında olan vəsaitin böyük hissəsini bu yolla mənimsəyir”.
Ekspert hesab edir ki, insanlar tanımadığı, güvənmədiyi insanlara kart məlumatlarını verməməlidir. Kiberdələduzluq elə formada yayılır ki, hazırda bunun qarşısını almaq mümkün deyil: “Bütün dünya ölkələri bundan əziyyət çəkir. İnsanlar daha məsuliyyətli olmalıdır, elə bir dövrdə yaşayırıq ki, insan öz qardaşına belə etibar edə bilmir”.
Günel CƏLİLOVA
