KÖHNƏ VERSİYA            

Ermənistanın müharibə cinayətləri dünya boyu uğurla ifşa edilir...

Image

Müharibənin dəhşətləri və törətdiyi dağıntılar bəzən silahlı münaqişə zamanı qanunların tətbiq olunmadığına dair inamın yaranmasına səbəb ola bilir. Lakin hüquq tətbiq olunduğu halda tamam fərqli mənzərə üzə çıxır. Müasir müharibə qanunları 19-cu əsrə, döyüşlərdə mülki əhalinin, xəstələrin və yaralıların müdafiəsi üçün ilk beynəlxalq konvensiyaların imzalandığı vaxta təsadüf edir.

Sonradan çoxsaylı beynəlxalq müqavilələr, xüsusən də müharibə qanunlarının mənbəyi kimi ən geniş şəkildə qəbul edilən 1949-cu il dörd Cenevrə Konvensiyası imzalandı. Bu dörd sənəd İkinci Dünya Müharibəsindən dərhal sonra yaradılıb ki, bu da dövlətlərə müharibənin ümumi qəbul edilmiş qaydalarını yazılı şəkildə müəyyən etmək, onlara riayət etmək öhdəliyi götürmək üçün güclü stimul verdi.

Dünyada analoqu olmayan amansız müharibə cinayətləri 

“Müharibə cinayəti” anlayışı bu müqavilələrlə savaş qanunlarının ən ciddi pozuntularını təsvir edən bir termin olaraq ortaya çıxıb. Bu cür hərbi cinayətlərin beynəlxalq təqibi İkinci Dünya müharibəsindən sonra Nürnberq və Tokio tribunallarında başlamış və 1990-cı illərdə keçmiş Yuqoslaviya və Ruanda üzrə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən yaradılmış beynəlxalq tribunallarda davam etmişdi.

Bununla belə, müharibə qanunlarının məhkəmədən kənarda da mühüm təsiri ola bilər. Xüsusilə, məhkəməyə müraciət edə bilməsələr belə, ədalətsizliyin qurbanı kimi tanınmaq istəyən zorakılıq qurbanları üçün bu hal keçərlidir. Bu qanunlar həm də silahlı münaqişələrdə iştirak edən və ədalətli üsullardan istifadə edərək həqiqi bir iş uğrunda mübarizə apardıqlarını bilmək istəyən əsgərlər üçün mühüm ola bilər. Müasir beynəlxalq hüquqa əsasən, “müharibə cinayəti” termini fərdi cinayət məsuliyyətinə səbəb olan beynəlxalq humanitar hüququn konkret ciddi pozuntularına aiddir. Bundan əlavə, tətbiq olunan müharibə qanunları və mövcud icra mexanizmləri konkret dövlət tərəfindən hansı müqavilələrin imzalanmasından asılıdır. Bəzi müharibə aktları, xüsusən də mülki şəxslərin ölümü və yaralanması müharibə cinayətləri olmasa da, ciddi nəticələrə malikdir. Bu cür müharibə aktlarının heç bir qanun pozuntusunun baş vermədiyi anlayışı ilə ört-basdır edilməsi silahlı münaqişə zamanı mülki şəxslərə dəyən zərərin azaldılması üçün dövlətlərin siyasi məsuliyyətə cəlb edilməsində mühüm əhəmiyyət kəsb edə bilər. Ümumiyyətlə, silahlı münaqişə zamanı aşağıdakı qanunlar tətbiq edilir: Münaqişə tərəfləri olan dövlətlərin və qeyri-dövlət silahlı qruplarının hərəkətlərini tənzimləyən beynəlxalq humanitar hüquq . Bu hüquq fərdi məsuliyyətdən çox, ilk növbədə dövlətin məsuliyyətinə aiddir. Beynəlxalq cinayət hüququ həm silahlı münaqişələr zamanı, həm də ondan kənarda cinayətlər  törətmiş şəxslərin məsuliyyətini tənzimləyir. Beynəlxalq cinayət hüququ ilə beynəlxalq humanitar hüquq arasında qarşılıqlı əlaqəyə baxmayaraq, onlar beynəlxalq hüququn ayrı-ayrı hissələrini təşkil edir. Beynəlxalq insan hüquqları dövlətlərin ərazilərində və ya yurisdiksiyasında olan şəxslər qarşısında öhdəliklərini tənzimləyir. Dövlətlərin daxili qanunvericiliyindən də burada istifadə olunur. Digər beynəlxalq qanunlar və dövlət tərəfindən imzalanmış müqavilələrə də burada xüsusi diqqət olunur. Bütün bunlar Azərbaycan tərəfindən Ermənistanın müharibə cinayətlərinin ifşasında hüquqi əsas rolunu oynayır. Ermənistanın işğal dönəmində həyata keçirdiyi cinayətlər saysızdır və zamanla onların qanlı təzahürləri meydana çıxır. Qarabağda və Şərqi Zəngəzurda bu illər ərzində xalqımıza məxsus tarixin silinməsi üçün Ermənistan dünyada analoqu olmayan amansız müharibə və insanlıq əleyhinə cinayətlər törədib. İşğal dövründə təbiətimizə, milli-mənəvi dəyərlərimizə qəsd olunub, Azərbaycanın yeraltı və yerüstü sərvətləri talanıb, bu əməllərdə xarici şirkətlərin də iştirakı faktlarla sübuta yetirilib. Azad olunmuş şəhər və kəndlərimizin hər qarışı özündə erməni vandallığını və vəhşiliyini əks etdirir. Təbii ki, bu cinayətlərin kulminasiya nöqtəsi ermənilər tərəfindən törədilən soyqırımları və digər cinayətlərdir.

Ermənistan beynəlxalq humanitar hüququn bütün tələblərini pozub 

Azərbaycan ermənilərin müharibə cinayətlərinin ifşası istiqamətində müvafiq addımlar atır. Müharibə ilə bağlı ən uyğun hüquq norması beynəlxalq humanitar hüquqdur ki, yalnız silahlı münaqişələr zamanı istifadə olunur. O, kimin hədəfə alına bilməyəcəyini müəyyənləşdirir, davranış qaydalarını tənzimləyir. 

Beynəlxalq humanitar hüquq yalnız xüsusi hüquqi meyarlara əsaslanan silahlı münaqişələr kimi müəyyən edilən hallarda tətbiq edilir. Azərbaycan da ermənilərin müharibə cinayətlərinin ifşasında beynəlxalq humanitar hüquqdan geniş istifadə edir. Beynəlxalq humanitar hüquqda müfəssəl müharibə qaydaları və döyüş əməliyyatlarında iştirak etməyən və ya artıq iştirak etməyən şəxslərin müdafiəsi qaydaları mövcuddur. Beynəlxalq humanitar hüquq ilk növbədə münaqişə tərəflərinin, yəni dövlətlərin və qeyri-dövlət silahlı qruplarının məsuliyyətinə aiddir. Soyqırım və insanlığa qarşı cinayətlər beynəlxalq cinayətlərin növləridir. Bu anlayışlar İkinci Dünya müharibəsindən sonra əvvəlki illərdə törədilmiş beynəlxalq cinayətləri mühakimə etmək üçün ortaya çıxıb. Hazırda hər iki cinayət növü Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Roma Statutunda kodlaşdırılıb. 1948-ci il Soyqırımı Konvensiyası da bütün dövlətlər üçün məcburi olan adi beynəlxalq hüquq sayılır. Ermənistan bütün bu tələbləri pozub. Xatırladaq ki, Birinci Qarabağ müharibəsində Xocalıda, Qaradağlıda, Başlıbeldə və digər yaşayış məntəqələrimizdə insanlıq əleyhinə cinayətlərə rəvac verən Ermənistan İkinci Qarabağ müharibəsində də terrorçu xislətinə sadiq qalaraq Azərbaycanın şəhər və kəndlərini, dinc mülki əhalini raket və artilleriya atəşinə tutmuşdu. Ordumuzun həyata keçirdiyi uğurlu hərbi əməliyyatlar nəticəsində darmadağın edilən Ermənistan silahlı qüvvələri döyüş meydanındakı acınacaqlı məğlubiyyətlərinin əvəzini çıxmaq üçün Azərbaycanın münaqişə zonasından və cəbhə xəttindən uzaqda yerləşən mülki infrastruktur obyektlərini hədəf seçmişdi. Düşmən müxtəlif növ silahlarla, o cümlədən artilleriya və ballistik raketlərlə yaşayış məntəqələrini atəşə tutaraq, mülki şəxsləri vəhşicəsinə qətlə yetirmiş, əhaliyə, dövlət əmlakına, o cümlədən infrastruktur obyektlərinə irimiqyaslı zərər vurmaqla sülh və insanlıq əleyhinə cinayətlər törətmişdi. İndi Azərbaycan bütün bunlara görə Ermənistanın beynəlxalq hüquq əsasında cavab verməsi üçün müvafiq fəaliyyət həyata keçirir.

Samirə SƏFƏROVA
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.







VİDEO

Pezeşkian Şahin Mustafayevlə görüşdə səhv etdi, ermənilər isə səhvdən yapışdı... - VİDEO

Türk dövlətlərinin vahid xəritə qərarı Rusiyada təşvişə səbəb oldu... - VİDEO

Paşinyanın yarımçıq saziş təklifi Rusiyada da sərt tənqid edildi - Bu, demaqogiyadır, özünü aldatmaqdır - VİDEO

Prezident İlham Əliyev COP29 çərçivəsində inkişaf etməkdə olan kiçik ada dövlətlərinin Sammitində iştirak edib - FOTO/VİDEO/YENİLƏNDİ

İlham Əliyev əsaslı tənqid etdi - Türk dövlətlərinə nə qədər pul lazımdır?..

Türk dünyası dövlətlərinin bankları birləşdirilir...

SON XƏBƏRLƏR

13.11.2024 | 23:25
Avropanın məşhur klubları “Qarabağ”ın dəvəti ilə Bakıya gəlir...

13.11.2024 | 22:49
AKAF COP 29 ilə əlaqədar avarçəkmə yürüşü təşkil edəcək

13.11.2024 | 22:38
Rusiya 50 minlik ordu ilə Kursk əməliyyatına başlayır - Trampın andiçməsinə qədər…

13.11.2024 | 22:00
Polşa Baş Qərargah rəisindən xəbərdarlıq - Rusiya ilə hərbi münaqişə təhlükəsi var…

13.11.2024 | 19:56
Dünya liderləri Azərbaycanın COP29-a hazırlığını yüksək qiymətləndirdi

13.11.2024 | 19:25
"İqlim dəyişmələrinə qarşı mübarizədə hərtərəfli yanaşma olmadan hədəfə nail ola bilmərik" - UNFCCC-in icraçı katibi

13.11.2024 | 19:05
COP29-da Energetika Nazirliyi ilə BAEA arasında memorandum imzalandı

13.11.2024 | 18:58
"Kiçik ada dövlətlərinə yaranmasında heç bir rol oynamadıqları böhranın öhdəsindən gəlmək üçün dəstək göstərilməlidir" - Quterreş

13.11.2024 | 18:55
Prezident İlham Əliyev BVF-nin sərəncamçı direktoru ilə görüşdü - FOTO

13.11.2024 | 18:42
Erməni nazir oğlanlarını hərbi xidmətdən yayındıran məmurları cəzalandırmağı tələb etdi

13.11.2024 | 18:35
Prezident İlham Əliyev Yunanıstanın Baş naziri ilə görüşüb - FOTO

13.11.2024 | 18:34
Orta Dəhlizin Yaşıl Transformasiyasına dair Əməkdaşlıq Bəyannaməsi imzalanıb

13.11.2024 | 17:53
Prezident İlham Əliyev Çinin Baş nazirinin müavini ilə görüşüb - FOTO

13.11.2024 | 17:46
COP29-un icraçı direktoru enerji keçidini sürətləndirmək üçün yeni investisiyalara çağırdı

13.11.2024 | 17:44
Samir Nuriyev Tokio qubernatoru ilə görüşdü - FOTO

13.11.2024 | 17:26
Prezident İlham Əliyev COP29 çərçivəsində inkişaf etməkdə olan kiçik ada dövlətlərinin Sammitində iştirak edib - FOTO/VİDEO/YENİLƏNDİ

13.11.2024 | 17:23
Bakıda ada ölkələrinin üzləşdikləri iqlim problemlərindən danışıldı

13.11.2024 | 17:15
Prezident İlham Əliyev Mixail Mişustinlə görüşdü - FOTO/YENİLƏNDİ

13.11.2024 | 17:12
Prezident İlham Əliyev İranın vitse-prezidenti ilə görüşdü - FOTO/YENİLƏNDİ

13.11.2024 | 17:10
Prezident İlham Əliyev Qabonun vitse-prezidenti ilə görüşüb - FOTO/YENİLƏNDİ

13.11.2024 | 17:00
Tramp senator Marko Rubionu dövlət katibi postuna gətirir…

13.11.2024 | 16:50
"Kiçik ada dövlətlərinin iqlim dəyişikliyi səbəbindən üzləşdiyi böyük çətinliklər ön plana çıxarılmalıdır" - Samoalı nazir

13.11.2024 | 16:30
Prezident İlham Əliyev Ruanda Prezidenti ilə görüşüb - FOTO/YENİLƏNDİ

13.11.2024 | 16:28
Baydenin müşaviri Bakıda dünya ölkələrinə çağırış etdi

13.11.2024 | 16:15
Məşhur sabiq futbolçu Ronaldinyo COP29-da pavilyonları ziyarət etdi

13.11.2024 | 16:07
Qrenada dünya ictimaiyyətini Azərbaycanın təşəbbüsünə qoşulmağa çağırdı

13.11.2024 | 16:02
"Bütün Avropa COP29-da təmsil olunur" - Lixtenşteynin Baş naziri

13.11.2024 | 15:55
"Azərbaycan COP29 kimi böyük və vacib bir tədbirin öhdəsindən gəlib" - CEO iqlim liderləri alyansının həmsədri

13.11.2024 | 15:43
BTQ müstəmləkəçi güclərin vurduğu ekoloji ziyana dair beynəlxalq konfrans keçirdi

13.11.2024 | 15:40
Prezident İlham Əliyev Şahbaz Şəriflə görüşdü - FOTO

13.11.2024 | 15:40
Şahbaz Şərif Prezident İlham Əliyevi təbrik etdi...

13.11.2024 | 15:31
"COP29-un inklüziv inkişafa aparan iddialı razılaşma yaradacağına ümidvaram" - Papa Fransisk

13.11.2024 | 15:26
Bakıda bəzi marşrutların fəaliyyəti bərpa edilir

13.11.2024 | 15:10
"Azərbaycan və Ermənistan gələn ay sülh sazişinin mətninin müzakirəsinə davam edəcəklər" - Hikmət Hacıyev

13.11.2024 | 15:07
COP29 çərçivəsində “İqlim ədaləti və bərabərlik” mövzusunda seminar keçirildi

13.11.2024 | 14:55
Prezident İlham Əliyev Konqo Prezidenti ilə görüşüb - YENİLƏNDİ

13.11.2024 | 14:50
"İqlim fəaliyyəti üçün su təşəbbüsü elan ediləcək" - Muxtar Babayev

13.11.2024 | 14:47
Prezident İlham Əliyev Toqo Prezidenti ilə görüşüb - FOTO

13.11.2024 | 14:45
BMT Baş katibi inkişaf etmiş ölkələri iqlim böhranına görə tənqid etdi - ədalətsizliyə son qoyulmalıdır

13.11.2024 | 14:25
Gürcüstanın Baş naziri COP29-da maliyyə öhdəliklərinin artırılmasına çağırdı

13.11.2024 | 14:14
Prezident İlham Əliyev və Rumen Radevin iştirakı ilə “SOCAR və “Asarel Energy” arasında Birgə İnkişaf Sazişi” imzalandı - FOTO

13.11.2024 | 13:50
COP29 çərçivəsində urbanizasiya və şəhərlərdə iqlim dəyişikliyi problemləri müzakirə olundu

13.11.2024 | 13:41
Prezident İlham Əliyev Fransanın dənizaşırı ərazilərdə törətdiyi cinayətlərdən danışdı

13.11.2024 | 13:29
İlham Əliyev: "Azərbaycan kiçik ada dövlətlərinə dəstəyini gələcəkdə də davam etdirəcək"

13.11.2024 | 13:25
XİN-dən ABŞ-Azərbaycan əlaqələri ilə bağlı açıqlama...

13.11.2024 | 13:15
"Bu gün Fransanın və Niderlandın dənizaşırı əraziləri çox ciddi çətinliklərlə üzləşir" - Prezident

13.11.2024 | 13:08
"COP29-u iqlim maliyyəsində dönüş nöqtəsi kimi görürük" - Türkiyəli nazir

13.11.2024 | 13:01
Prezident İlham Əliyev: "Kiçik ada ölkələrinin üzləşdiyi problemlərin aradan qaldırılması Azərbaycanın COP29-da göstərdiyi səylərin mərkəzindədir"

13.11.2024 | 12:55
"Azərbaycan kiçik ada dövlətlərinə sarsılmaz dəstəyini göstərir" - Prezident

13.11.2024 | 12:50
"Geri addım atmayacağıq və 1.5 hədəfinə çatmaq üçün çalışacağıq" - Braziliyalı nazir

13.11.2024 | 12:42
Prezident müstəmləkə keçmişi olan ölkələri kiçik ada dövlətlərinə yardım etməyə çağırdı

13.11.2024 | 12:40
Prezident İlham Əliyev AYİB-in prezidenti ilə görüşüb - FOTO

13.11.2024 | 12:14
MEDİA Agentliyi ilə Albaniya Media və İnformasiya Agentliyi arasında memorandum imzalandı - FOTO

13.11.2024 | 11:53
Prezident İlham Əliyevin və Şavkat Mirziyoyevin iştirakı ilə Xankəndidə tikiş fabrikinin videobağlantı vasitəsi ilə açılışı oldu - FOTO/YENİLƏNDİ

13.11.2024 | 11:24
Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistan prezidentlərinin üçtərəfli görüşü olub - FOTO/YENİLƏNDİ

13.11.2024 | 11:05
Rusiya qazını qadağan edənlərin hamısı Moskvada növbəyə duracaq - Vuçiçdən açıqlama

13.11.2024 | 11:00
İsti qəbul və yaşı logistikaya görə təşəkkür edirəm - COP26-nın Prezidentindən paylaşım

13.11.2024 | 10:30
"Real" bu 2 futbolçuya "elçi düşüb"

13.11.2024 | 10:20
Braziliyanın vitse-prezidenti: COP29 sammiti yüksək səviyyədə təşkil olunub

13.11.2024 | 10:15
Şərqdən gələn pilotsuz uçuş aparatı ələ keçirilib - İsraildən AÇIQLAMA

13.11.2024 | 10:05
Britaniyalı nazirlərdən COP29 paylaşımı

13.11.2024 | 10:00
Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi Azərbaycanın Ermənistana qarşı davam edən beynəlxalq hüquqi iddiaları üzrə qərar qəbul edib

13.11.2024 | 09:31
"COP29-da Afrikanın 15 ölkəsinin rəhbərləri dünyaya yeni ideyalar təqdim edəcək" - Konqo Prezidentindən AÇIQLAMA

13.11.2024 | 09:30
Roma Papası 1300 imkansız insanla birgə nahar edəcək

13.11.2024 | 09:15
Ərdoğan COP29-la bağlı paylaşım edib

13.11.2024 | 09:05
Qaxda “Nissan” ağaca çırpılıb, körpə ölüb

13.11.2024 | 09:00
Blinken və Hakan Fidan arasında telefon danışığı olub

13.11.2024 | 08:46
İtaliyanın Baş naziri də Bakıdadır

12.11.2024 | 23:44
Birinci xanım Mehriban Əliyeva COP29-dan görüntülər paylaşdı - VİDEO

12.11.2024 | 23:33
Kərim Vəliyev MDB Müdafiə Nazirləri Şurasının növbəti iclasında iştirak edib

12.11.2024 | 23:08
COP29-un Liderlər Sammitinin açılışında iştirak edən nümayəndə heyətlərinin şərəfinə ziyafət verilib - FOTO

12.11.2024 | 21:48
COP29-un Liderlər Sammitinin açılış mərasimində iştirak edən dövlət və hökumət başçılarının şərəfinə ziyafət verilib - FOTO

12.11.2024 | 21:03
"Biz fərəhlənirik ki, Cənubi Qafqazda, Mərkəzi Asiyada və daha geniş regionda ilk COP konfransı məhz Azərbaycanda keçirilir" - Mehriban Əliyeva

12.11.2024 | 20:54
Beynəlxalq Məhkəmə Ermənistanın etirazlarını rədd etdi - Azərbaycanın iddiasına baxılacaq...

12.11.2024 | 20:41
COP29-da birinci xanımların iştirakı ilə “Gənclər iqlim fəaliyyətlərinin ön cəbhəsində” mövzusunda konfrans keçirildi - FOTO

12.11.2024 | 20:38
COP29 Liderlər Sammiti açılış mərasimindən sonra işini birinci plenar iclasla davam etdirib

12.11.2024 | 20:07
Qırğızıstan COP29-da qlobal birliyə və iqlimin maliyyələşdirilməsinin artırılmasına çağırdı

12.11.2024 | 20:06
Azərbaycan, Çin və ABŞ istixana qazlarına həsr olunmuş plenar iclas keçirdi - FOTO

12.11.2024 | 19:25
"Bir vaxtlar özünü az qala böyük hesab edən Makron bu gün haradadır?" – Lukaşenko

12.11.2024 | 19:08
"İqlim dəyişmələrinin zərərlərinin qlobal iqtisadiyyata 38 trilyon dollara başa gələcəyi proqnozlaşdırılır" - BƏƏ-nin XİN müavini

XƏBƏR ARXİVİ

«    Noyabr 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
252627282930