Yanacağın keyfiyyətindən narazılıqlar səngimir - ümid elektromobillərədir...

Ölkəmizdə Ai-92 markalı benzinin və dizelin bahalaşmasından sonra yanacağın keyfiyyəti məsələsi yenidən gündəmə gəlib. İddialar səslənir ki, son vaxtlar Ai92 markalı benzinin və dizelin həm keyfiyyəti pisləşib, həm də maşınlarda yanacaq sərfiyyatı artıb. Halbuki, məntiqlə, qiymət artdıqca, keyfiyyət də yaxşılaşmalı idi. 

Amma son günlər yanacağın keyfiyyəti ilə bağlı narazılıq edənlərin sayı xeyli artıb. Onlar iddia edir ki, əvvəl eyni həcimdə benzinlə daha böyük məsafə qət edə bilirdilər.

Bu barədə danışmazdan öncə bir daha xatırladaq ki, iyulun 1-də Aİ-92 markalı avtomobil benzininin pərakəndə satış qiyməti 1 litr üçün 10 qəpik artırılaraq 1 manat 10 qəpik, dizel yanacağının pərakəndə satış qiyməti isə 20 qəpik artırılaraq 1 manat müəyyən edilib. İyulun 15-dən Aİ-95 markalı benzinin qiyməti 2 manatdan 1 manat 60 qəpiyə endirilib. Bakıda yaşayan Səid Ziyadzadə adlı şəxs “Azadlıq” radiosona bildirir ki, dizel yanacağının sərfiyyatında artım var: “Qiymət artımından əvvəl 80 qəpikdən 70 litrik çəni tam doldurdum və 650 kilometr sürdüm. Amma dizel 1 manat olan vaxt tam 70 litr doldurdum və cəmi 500 kilometr sürə bildim”. Sadiq Heydərov adlı digər şəxs isə qeyd edir ki, Aİ-92 markalı benzin işlədir və o da yanacağın keyfiyyətindən şikayətlənir: “Yanacaq sərfiyyatı fərqi əvvəlki ilə müqayisədə mənim maşınımda orta hesabla 5-6 litrdir. Maşınım 2.4 motordur və hər 100 kilometrə 13 litrdən 18-19 litrə qalxıb”. Sürücülər iddia edirlər ki, bu problem benzin keyfiyyətindən qaynaqlanır. Amma Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətindən (SOCAR) şikayətlərlə bağlı “Turan”a bildirilib ki, Heydər Əliyev adına Neft Emalı Zavodunda istehsal olunan və ölkədə satışı həyata keçirilən Aİ-92 avtomobil benzini AZS 059-2001 etilsiz avtomobil benzinləri texniki standartlarına cavab verir: “Bunu nəzərə alaraq, Aİ-92 benzininin daha tez sərf olunması barədə yayılan məlumat həqiqəti əks etdirmir”. Qurumdan qeyd olunub ki, yay aylarında sürücülərin avtomobillərdə kondisionerlərindən tez-tez istifadə etməsi, həmçinin ağır yük daşımaları benzinin daha çox sərfiyyatına səbəb ola bilər. Azad İstehlakçılar İctimai Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov isə deyir ki, ictimai rəyə görə, Azərbaycanda benzinin keyfiyyəti aşağıdır: “Bu işdən ən çox əzab çəkənlər təzə avtomobil satan distributorlardır. Onlar alıcılara zəmanət müddətini verir. Qısa bir müddətdə Azərbaycanda benzin keyfiyyətsizliyindən mühərrikin ən bahalı yerləri sıradan çıxır, alıcılar da avtomobili satan şirkətə dönüb tələb edirlər ki, mühərrik dəyişilsin. İllər ərzində Azad İstehlakçılar İctimai Birliyinə belə şikayətlər olub”. O qeyd edib ki, avtomobil sahibləri də benzinin keyfiyyətinə görə ziyana düşürlər. Onun sözlərinə görə, ölkədə müstəqil laboratoriya yoxdur: “Hətta müstəqil laboratoriya, xarici laboratoriyanın nəticələri də olsa belə, Azərbaycanda onun sənədi hüquqi sənəd hesab olunmur və məhkəmələr onu hüquqi sənəd kimi qəbul etmir”. E.Hüseynov həmçinin vurğulayıb ki, şikayətlərə görə, bəzi yanacaqdoldurma məntəqələrində aparatlar düzgün işləmir, benzin daha az vurulur. Onun fikrincə, bu kimi problemlərin kökündə qanunvericilikdəki boşluqlar durur: “Ölkədə istehlakçı durumu bərbad vəziyyətdədir. “İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi haqqında” Qanun 1995-ci ildə qəbul olunub, ondan bəri həyat dəyişib. Dəfələrlə mən bu qanunun dəyişməsi ilə bağlı məsələni qaldırsam da, o dəyişməyib”.

İqtisadçı Natiq Cəfərli isə xatırladır ki, uzun müddətdir Bakıda yerləşən neftayırma zavodları təmirə dayanmışdı: “Rəsmi xəbərlər də var idi ki, həmin neftayırma zavodlarının bəzilərindəki xətlərin təmiri bitib və artıq dizel yanacağı “Avro-5” standartına uyğundur, Aİ-92 markalı benzinin də keyfiyyəti artıb. Məntiqlə, əgər zavod yenilənibsə, keyfiyyəti artmalıdır”. Onun fikrincə, deməli, burada keyfiyyət məsələsi yox, yanacaqdoldurma stansiyalarında ölçü ilə bağlı problemlər ola bilər: “Məsələn, aparatın ekranında görünənlə maşına real vurulan benzinin həcmi eyni olmaya bilər. Belə bir ehtimal daha yüksəkdir”. N.Cəfərli hesab edir ki, bununla bağlı istehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi ilə məşğul olan dövlət qurumları vətəndaşların şikayətləri çərçivəsində yoxlamalar aparmalıdır: “Həm yanacağın keyfiyyəti, həm yanacaqdoldurma aparatları yoxlanmalıdır və vətəndaşlara məlumat verilməlidir”. Hər bir halda aidiyyəti qurumlar bu məsələyə mütləq aydınlıq gətirməlidirlər. Yanacağın keyfiyyəti ilə bağlı yaranmış vəziyyət, ortaya çıxan narazılıqlar artıq onu deməyə əsas verir ki, bu məsələyə hüquq-mühafizə orqanlarının qarışması qaçılmaz ola bilər. Onu da qeyd edək ki, ölkəyə gətirilən avtomobillərin demək olar əksəriyyəti yüksək oktanlı yanacaqla işlədiyindən, Aİ-92 markalı benzin və ya avro-5 standartlarına uyğun olmayan dizel onları sıradan çıxarır. Sürücülərin Aİ-92 markalı benzin və dizellə bağlı narazılığı artdığından, elektromobilə keçmək istəyənlərin sayı hər keçən gün çoxalır. İdxal olunan hibrid və elektrik avtomobillərin qiymətində də artım qeydə alınır.

Tahir TAĞIYEV