Dünya rəqəmsal valyutalara keçir - Azərbaycan gecikir...
Sentyabrın əvvəlindən Rusiya Mərkəzi Bankı kriptovalyutaların istifadəsi üçün xüsusi platforma çərçivəsində beynəlxalq ödənişlər üzrə eksperimentə başlamağı planlaşdırır. Rəqəmsal valyutalarla ticarəti leqallaşdıran qanun layihəsi Dövlət Dumasının Maliyyə Bazarı Komitəsi tərəfindən bəyənilib və ikinci oxunuşda qəbul edilməsi tövsiyə olunub.
Mövcud qaydalar hələ də mallar, işlər və xidmətlər üçün ödənişlərdə kriptovalyutadan istifadəni rəsmi şəkildə qadağan edir. Amma rus deputatlar eksperimental hüquqi rejim çərçivəsində rəqəmsal valyutaların ən azı xarici ticarət fəaliyyətlərində ödəniş vasitəsi kimi istifadəsini qanuniləşdirməyə çalışırlar.
Yeni layihə çərçivəsində Mərkəzi Bank maliyyə bazarında rəqəmsal innovasiyalar sahəsində səlahiyyətli və tənzimləyici orqan funksiyalarını alır. Artıq Mərkəzi Bank eksperimental rejim çərçivəsində Milli Ödəniş Sistemi əsasında rəqəmsal valyutalarda hesablaşmalar üçün operator yarada biləcək. Milli Ödəniş Sisteminin özü hələ 2011-ci ildə yaradılıb. Onun funksiyalarına pul köçürmələri və digər ödəniş xidmətlərinin göstərilməsi daxildir. Mərkəzi Banka sentyabr ayında beynəlxalq ödənişlərdə kriptovalyutalardan istifadə platformasının yaradılması üzrə eksperimentə başlamağa imkan verəcək qanun layihəsi Dövlət Dumasına hələ 2023-cü ilin aprelində təqdim edilib. Eyni zamanda, Dövlət Duması Rusiya Federasiyasında kriptovalyuta proseslərinin leqallaşdırılması ilə bağlı qaydaları nəzərdən keçirir. Dumanın maliyyə bazarı komitəsinin rəhbəri Anatoli Aksakov bu xüsusda bildirir: “Biz hər iki qanun layihəsini artıq bu sessiyada üç oxunuşda qəbul etməyi təklif edirik. Qanun layihələri ölkəmizdə faktiki olaraq uzun müddətdir mövcud olan hadisələri tənzimləməyə yönəlib”. Kriptovalyuta ilə birja ticarəti üzrə eksperimentin aparılması ideyası əvvəllər Maliyyə Nazirliyi tərəfindən təklif edilmişdi. Əgər yeni qanun qəbul olunarsa, ikinci dərəcəli sanksiyalar təhlükəsi səbəbindən çətinliklərlə üzləşməkdə davam edən Rusiya şirkətlərinin beynəlxalq ödənişlərini asanlaşdırmalıdır. Belə bir vaxtda ABŞ-ın keçmiş prezidenti və Respublikaçılar Partiyasından dövlət başçısı vəzifəsinə namizəd Donald Tramp da kriptovalyutalarla bağlı mühüm açıqlamalar verib. Tramp şəxsən özünü kriptovalyutaların müdafiəçisi, Co Bayden və onun administrasiyasını isə onların rəqibləri kimi göstərib. Respublikaçı namizədin Tennessi ştatında keçirilən bitkoin konfransında çıxışı kriptovalyuta sahiblərinə verilən vədlərlə zəngin olub. Tramp konfrans iştirakçılarını əmin edib ki, onun prezidentliyi dövründə ABŞ nəinki bitkoinlərdəki aktivləri satmayacaq, əksinə, ölkədə onların strateji ehtiyatı yaradacaq. Eyni zamanda, bir çox siyasi ekspertlər diqqəti ona yönəldiblər ki, son aylarda Tramp ABŞ-ın texnologiya sektorunu getdikcə daha çox dəstəkləyir. Bura Tesla və Space X-in qurucusu Elon Mask da daxildir. Trampın vitse-prezidentliyə namizəd kimi irəli sürdüyü Jon Vens də kriptovalyutaların inkişafının tərəfdarıdır, ABŞ-ın texnologiya sektorunda eyforiya mühitinin yaradılmasına təəccüblənmək olmaz.
Analitiklərin fikrincə, Tramp kriptovalyuta bazarı üçün getdikcə cəlbedici olur, onun Ağ Evə gəlişi ilə rəqəmsal aktivlər sektoruna münasibət dəyişəcək. Hazırda kriptovalyuta bazarı sürətlə inkişaf edir və əhatə dairəsinin genişləndirir. Xüsusilə kripto pul vahidi olan bitkoinin dəyəri bahalaşdıqdan sonra bu sahəyə maraq daha da artdı. Bu sahəyə yatırıb edib kifayət qədər böyük məbləğlər qazanan insanlar olsa da, bu rəqəmsal pullar hesabına vəsait itirənlər də var. Amma dünyada ondan istifadə genişləndiyindən Azərbaycanda da bunun tətbiqi qaçılmaz hesab olunur. lkə vətəndaşları arasında böyük kriptobirjalarda iştirakçı olanlar minlərlədir. Bu baxımdan, bu sahədə dünyada qeydə alınan trendlər, yeniliklər yalnız bazar iştirakçıları deyil, kriptovalyutaya yatırım etmək istəyənlər üçün də böyük maraq doğurur. Azərbaycanda kriptovalyuta bazarı ilə bağlı hüquqi mexanizm yoxdur, qanunvericilikdə bu virtual pulun tədavülülünü rəsmi təmin edən əsaslar təsbit olunmayıb. Doğrudur, Mərkəzi Bank blokçeyn texnologiyalarının inkişafına şərait yaratmaq üçün təşəbbüsləri dəstəkləyir, ancaq bu, kritovalyutaya keçid üçün əsas vermir. Dünyanın ən gəlirli sahələrindən sayılan kriptovalyuta, yəni virtual valyuta bazarı, həm də ən riskli sahələrdəndir. İlk baxışdan mexanizm olduqca sadə görünür. Aşağı qiymətə alınan koin, yəni virtual pul bir müddət sonra bahalaşdıqda investor onu satır. Amma düzgün araşdırma aparılmadan icra edilən əməliyyatlar əksər hallarda ciddi maliyyə itkilərinə səbəb olur. Mütəxəssislər bildirir ki, bir çoxları kriptovalyutaların xüsusiyyətlərini, tətbiq imkanlarını, təhlükəsiz saxlama formalarını bilmədən investisiya etməyi qərara alırlar. Lakin qiymətin bahalaşmasını səbəb gətirərək tələsik investisiya etmək düzgün deyil. Eyn zamanda bu sahənin artıq dövlət tərəfindən tənzimlənməsi də zəruri şərtə çevrilir.
Ramil QULİYEV
