Azərbaycanın yeni milli ideyası və gürcü-erməni faktoru...
Tofiq Abbasov: “Bu işdə də bizə ən böyük faydanı gətirə biləcək məsələ texnoloji suverenliyimizdir”
Prezident İlham Əliyev Şuşada keçirilən 2-ci Qlobal Media Forumunun açılış mərasiminin sual-cavab hissəsində gürcüstanlı müstəqil jurnalist və siyasi analitik Gela Vasadzenin “Siz Azərbaycan Respublikasının milli inkişaf konsepsiyası haqqında danışırdınız. Nəyə nail olmusunuz və bugünkü vəziyyət necədir” məzmununda olan sualına maraqlı cavab verib.
Ölkə başçısı qeyd edib ki, yeni milli ideyanın, yaxud da ideyaların necə olmasından asılı olmayaraq, onlar geosiyasi konteksti nəzərə almadan mövcud ola bilməz: “Bölgədə geosiyasi kontekst dramatik şəkildə dəyişmişdir. Hətta kiminsə təsəvvür etdiyindən daha kəskin dəyişmişdir. Hazırda Azərbaycanın Qarabağda Qələbəsi yeganə geosiyasi dəyişiklik deyil. Mən bunu artıq dəfələrlə demişəm və çıxışımın əvvəlində demişəm ki, köhnə alyanslar artıq eroziyaya məruz qalır, yeni əməkdaşlıq formatları isə üzə çıxmaqdadır. Mən bu məsələyə daha dərindən vara bilərəm, lakin bu, hamıya kifayət qədər məlumdur. Biz Cənubi Qafqaz ölkələrindən bəhs ediriksə, bu ölkələrin hər birində çox ciddi siyasi və xarici siyasi transformasiyalar baş vermişdir və baş verməkdədir. Hətta deyərdim ki, kəskin dəyişikliklərə yaxın transformasiyalar baş vermişdir və bu da Cənubi Qafqazda yeni vəziyyətin üzə çıxması deməkdir və biz bunu dərindən başa düşməliyik. Bundan irəli gələrək Gürcüstanın, Ermənistanın, Azərbaycanın xarici siyasət vektorlarının necə inkişaf etməsindən asılı olaraq, biz sizin sualınıza cavab verə bilərik ki, hansı Cənubi Qafqazda yaşamaq istəyirik. Hamı deyəcək ki, biz sülh içində yaşayan, münaqişəsiz, müharibəsiz, ərazi iddiası olmayan, hamının bir-birini sevdiyi, əməkdaşlıq etdiyi Cənubi Qafqaz istəyirik. Lakin bu, badə qaldıranda gözəl kəlamlardır, real siyasət üçün belə deyil. Odur ki, həm Gürcüstanda, həm də Ermənistanda yeni xarici siyasət gündəliyi formalaşan dövrdə onu dərindən düşünməli, təhlil etməli və bundan sonra, - Azərbaycanda bu dəyişməyib və əminəm ki, dəyişməyəcək, - biz müəyyən tədbirlər görməliyik ki, inteqrasiya olmasa da, ən azından müəyyən əməkdaşlıq mövcud olsun…”
Göründüyü kimi, ölkə başçısı deyir ki, yeni milli ideya geosiyasi konteksti nəzərə almadan mövcud ola bilməz.
Bunu necə anlamaq olar?
Siyasi şərhçi Tofiq Abbasov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, milli ideya ilk növbədə milləti, millətin amallarını birləşdirən təşəbbüslər, prinsiplər anlamına gəlir: “Digər tərəfdən də, milli ideya hər zaman ətrafda, qlobal sahədə böyük problemlər, çağırışlar, risqlər olduğu halda özünü doğruldur. Aydın məsələdir ki, ölkənin, xalqın inkişafını, hərəkətini təmin edən əsas qanunverici aktlar var. Onlardan biri bizim Müstəqillik Haqqındakı Bəyənnaməmizdi, Konstitusiyamızdır. Orada əsas məsələlər, prinsiplər təsdiq olunub. Dünyada olan fundamental yanaşmaların, əksər prinsiplərin hamısının qəbul olunmasını özümüz üçün təsdiqləmişik. Məhz bəşəriyyətə də aid prinsiplər var. Onlar həm ayrı-ayrılıqda milli zəmində inkişafı təmin edir, həm də qlobal geosiyasi aləmdə mövqelərimizi möhkəmlətməyə imkan verir. Ancaq zaman dəyişdikcə çağırışlar da artıq yenilənir, digər tərəfdən risqlər dəyişir. İnkişaf hədəfləri artıq yeni tələbləri gündəmə gətirir. İlk növbədə deyərdim ki, milli ideya zəminində də innovativ yanaşma özünü doğruldur. Çünki 30 il bundan əvvəl biz öz müstəqilliyimizin bərpası haqqında düşünürdük və bu bizim üçün milli ideya idi. Müstəqilliyimizin bərpasından sonra isə xaricdəki maneələri dəf etmək, Ermənistanın işğalına son qoymaq, ərazi bütövlüyümüzü qorumaq bizim üçün ən vacib birləşdirici amil, eyni zamanda ideya idi. Biz indi bütün bu proseslərin öhdəsindən məharətlə gəlmişik. Müstəqilliyimiz möhkəmlənir, digər tərəfdən normal, dayanıqlı həyat üçün təminat yarada bilmişik, ərazi bütövlüyümüzü təmin etmişik. İndi də gündəmə yeni bir tələb gəlib. Milli ideyada da dəyişikliklər, əlavələr, yeni baxışlar olmalıdır. İlk növbədə bu nəyə aiddir? Görürük ki, dünyanı idarə edən nizam pozulur və bir çox qüvvələr də bilərəkdən insanların inkişaf yollarında maneələr qurmağa çalışırlar. Bu ondan irəli gəlir ki, imperiya tipli qüvvələrin özlərinin hesablamaları, istəkləri var. İlk növbədə resurslara yiyə durmalı, tranzit marşrutlarını, boğazları, yeni kommunikasayaların hamısını öz nəzarətlərində saxlamalıdırlar. Belə olduğu halda bizə həm manevrlər üçün yeni ərazilər, həm də strateji - milli resursların möhkəmlənməsi, artması lazımdır. Milli - strateji resurs dedikdə ilk növbədə bacarıqlarımız, iqtisadi zəmində əldə etdiyimiz ehtiyatlarımız, yeni hədəflərə doğru hərəkətimizdəki manevrdə çevik olmağımız nəzərdə tutulur. Düşünürəm ki, bu iki-üç istiqamətdə yeniliklərdən, innovativ bacarıqlardan istifadə etməliyik. Burada da söhbət ilk növbədə insan kapitalının rasional şəkildə xərclənməsindən gedir. Digər tərəfdən süni intellekti düzgün qavrayıb, istifadə etməyimiz vacibdir. Eyni zamanda texnoloji baxımdan milli suverentitimizi qazanmalıyıq. Biz xammal satmaqla dolana bilmərik. Bu bütün xalqlara, o cümlədən də bizə aiddir. İlk növbədə gərək dərin emal imkanlarını artıraq. Bu işdə də bizə ən böyük faydanı gətirə biləcək məsələ texnoloji suverenliyimizdir. Bu baxımdan da bizim milli, elmi potensialımız güclənməlidir ki, yeni texnologiyalar əldə edək, onların imkanlarını genişləndirək, bazarlarda da onların vasitəsilə öz mövqelərimizi möhkəmləndirək”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
