Rusiyada miqrantların daha çətin dövrü başladı - ölkəyə axın sürətlə azalır...
Rusiya Dövlət Duması Rusiyada miqrantlara nəzarəti sərtləşdirən qanun layihələri paketini qəbul edib. Buna əsasən, polisə əcnəbiləri ölkədən çıxarmaq qərarı vermək icazəsi verilib. Miqrantlar üçün onların hüquqlarını kəskin məhdudlaşdıran xüsusi deportasiya rejimi də tətbiq olunur.
Yaşayış izni, yaxud viza olmadan ölkədə qalma müddəti 180 gündən 90 günə salınıb. Bu qanun layihələri qəbul olunanadək ölkədən çıxarılma barədə yalnız məhkəmələr və sərhəd xidməti qərar verə bilərdi. Rusiyada hüquqi əsaslar olmadan qalan, yaxud cinayətlər törətməkdə təqsirləndirilən əcnəbilər üçün xüsusi hüquqi rejim tətbiq olunur. “Deportasiya rejimi”ndə olan əcnəbilərin bank hesabları və biznes açması, avtomobil idarə etməsi, nikah bağlaması, digər regiona köçməsi qadağan olunacaq. Polis onların yaşayış yerinə ordersiz gedə bilər. Məhkəmənin sanksiyası olmadan onları texniki nəzarət qurğuları vasitəsilə izləməyə icazə verilir. Polis əməkdaşları bu şəxslər barəsində hətta kommersiya sirri sayılan informasiyanı, bank, vergi məlumatlarını istəyə bilər. Hüquq müdafiəçilərinin fikrincə, bu rejim miqrantları Rusiya ərazisində hüquqsuz edəcək. Qanun layihələri Dövlət Dumasına “Crocus City Hall” mərkəzinə hücumdan sonra təqdim olunub. Həmin hücumda 145 nəfər həlak olub, azı 500 nəfər yaralanıb. Hadisəyə görə Orta Asiya ölkələrindən bir neçə nəfər ittiham olunur. Bu hücumun ardınca Rusiyada hakimiyyətin miqrantlara qarşı ritorikası kəskin dəyişib. Orta Asiya ölkələri vətəndaşlarına Rusiyaya getməmək tövsiyə olunur. Dumanın spikeri Vyaçeslav Volodin deyib ki, hazırda deputatlar 25 miqrasiya layihəsinə baxır. Bu arada onu da qeyd edək ki, Rusiyaya miqrant axını son 10 ildə ən aşağı həddə düşüb. Ekspertlər bunu 2008-ci il böhranı, 2014-cü ildə Krımın ilhaqı və COVID-19 pandemiyasından bəri dördüncü azalma dalğası adlandırır. Rusiya statistika orqanının məlumatına görə, 2023-cü ildə ölkəyə 560 min nəfər gəlib. Bu isə Ukraynada müharibə başlayan 2022-ci ildəkindən 23 faiz azdır: onda Rusiyaya 730 min nəfər gəlmişdi. Rusiyaya gələnlərin üçdə biri Tacikistandan, 10 faizi Qırğızıstandan, 9 faizi Ukraynadan, Ermənistan və Qazaxıstandan, 4 faizi isə Özbəkistandandır. Belarus, Çin, Türkmənistan, Hindistan və digər ölkələrdən gələn miqrantlar da var. 2023-cü ildə Rusiyaya gələnlərin 55 faizi kişilər, 45 faizi qadınlar olub. Onların əksəriyyəti, 76 faizi əmək qabiliyyəti yaşında gəlib. Miqrantların 11 faizi yaşlılar, 13 faizi isə yaşı 16-dan aşağı olanlardır. Miqrantların çoxunun Moskva və Tümen vilayətlərinə, həmçinin Xantı-Mansi muxtar dairəsinə gəldiyi açıqlanıb, ümumi miqrant sayının 57 faizi bu ərazilərin payına düşür. Bundan öncə Tomsk vilayətində miqrantların 20 sahədə, o cümlədən taksi, ticarət, ərzaq təchizatı, təhsil, idman, mühafizə, mehmanxana, personal seçimi sahələrində işləməsi qadağan edilib. “Agentstvo”nun hesablamasına görə, Rusiya regionlarının üçdə birində, o cümlədən Ukraynadan ilhaq olunmuş Krımda miqrantların işləməsinə məhdudiyyətlər tətbiq edilib.
Bununla yanaşı, Rusiyanın Milli İşlər üzrə Federal Agentliyi miqrantlara qarşı öz ana dillərindən istifadəni kəskin şəkildə məhdudlaşdıran və onları ictimai yerlərdə namaz qılmaqdan və ya dini məqsədlər üçün heyvan qurban verməkdən çəkindirən yeni davranış qaydaları tətbiq edir. Ölkənin bəzi regionlarında Milli İşlər üzrə Federal Agentliyin yaratdığı 70 dəqiqəlik kurs çərçivəsində miqrantlara xüsusi seminarlarda ciddi qaydalar və davranış kodeksi öyrədilir. Mühazirədə təsvir olunan qaydalara rus dilini və ölkənin miqrasiya qanunvericiliyini mütləq bilmək, ruslar haqqında danışarkən öz ana dilindən istifadə etmək qadağası, əks cinslə fit çalmağın qadağan edilməsi daxildir. Mühazirəçilər həmçinin miqrantlara Rusiya Silahlı Qüvvələrində müqavilə əsasında xidmət etməklə “sadələşdirilmiş qaydada Rusiya vətəndaşlığını əldə etmək” imkanını xatırlatmalıdırlar. Həmçinin ekstremist kimi tanınan şəxslər və ya terror fəaliyyətində iştirak edən şəxslərlə ünsiyyətin yolverilməzliyi barədə xəbərdarlıq edilir. Onu da xatırladaq ki, 2023-cü ilin oktyabrında Dövlət Dumasına təqdim olunmuş qanun layihəsində xarici vətəndaşların məktəblərdə, əczaçılıq sahəsində, dövlət tibb ocaqlarında, taksi və yük daşımalarında işləməsinin yasaqlanması təklif olunur. “Crocus City Hall”da teraktın Tacikistan vətəndaşları tərəfindən törədilməsi haqda rəsmi versiya yayılandan sonra Rusiyada miqrantlara ksenofob münasibət kəskinləşib. Bəzi regionlarda hüquq-mühafizə orqanları əcnəbi işçilərin yaşayış və iş yerlərində reydlər keçiriblər. Bəzi hallarda miqrantları hərbi komissarlıqlarda qeydiyyata salıblar. Moskva əməkçi miqrantları ölkədən çıxmağa vadar etməkdən ötrü onları Ukraynadakı müharibəyə göndərir. Bunu Peterburqda beynəlxalq hüquq forumunda İstintaq Komitəsinin sədri Aleksandr Bastrıkin söyləyib. Dediyinə görə, Rusiya vətəndaşlığı ala bilmiş 10 minə yaxın miqrant orduya cəlb olunub. Rusiya vətəndaşları və Rusiya pasportu alan ortaasiyalıların çoxu Ukraynadakı döyüşlərə cəlb olunmaqdan yayınmaq üçün Rusiyadan qaçmağa çalışır. Bu halda Avropa İttifaqı ölkələrinə gedərək sığınacaq istəmək çox halda ən yaxşı seçim olur. Onlar sərhədi qanunsuz keçərək hökumət nümayəndələrinə təslim olur, humanitar vizaya müraciət edir və adətən gözləmə müddətində xüsusi düşərgələrə, bəzənsə hətta həbsxanalara göndərilirlər. Bütün bu müddətdə onlar müraciətlərinin qəbul olunacağına ümid bəsləyirlər.
Tahir TAĞIYEV
