İctimai nəqliyyatdan narazılıq - qiymət artsa da dəyişən nəsə yoxdur...

Aparılan son araşdırmalar göstərir ki, Bakıda sərnişinlər hələ də ictimai nəqliyyatın fəaliyyətindən narazıdır. Mütəxəssislər nəqliyyatın effektiv fəaliyyəti üçün vacib olan amillər sırasında bu sahədə təklifin artmaqda olan tələblə ayaqlaşa bilməsini, şəhərətrafı torpaqlardan səmərəli istifadəni, ictimai nəqliyyatın müxtəlif qollarının inteqrasiyasını, nəqliyyatı idarə edən qurumların və rəsmilərin bu sahədə aydın baxışının olmasını qeyd edirlər.

Bundan başqa, Bakıda alternativ nəqliyyat növlərinin yaradılması vacibdir. Bu proses həm Bakı və Bakıətrafı ərazilərdə ictimai nəqliyyatın yükünü, həm də ekologiyaya dəyən ziyanı azaldır. Onu da xatırladaq ki, alternativ ictimai nəqliyyat növlərinin yaradılması ilə bağlı 2018-ci ilin dekabr ayında prezident İlham Əliyev tərəfindən təsdiq edilən “Azərbaycan Respublikasında yol hərəkətinin təhlükəsizliyinə dair 2019–2023-cü illər üçün Dövlət Proqramı”nda da öz əksini tapıb. Yəni həmin proqramda tramvay və trolleybus kimi ekoloji təmiz nəqliyyat vasitələrinin yaradılması göstərilib. Amma bu istiqamətdə hər hansı addım atılmayıb. Bu arada onu da xatırladaq ki, iyulun 1-dən avtobuslarda və metroda gediş haqqı 10 qəpik bahalaşaraq 50 qəpik olub. Bakı-Sumqayıt istiqamətində avtobusda gediş haqqı isə 60 qəpikdən 70 qəpiyə yüksəlib. Amma qiymət artımından sonra keyfiyyətdə heç bir dəyişikliyin olmadığı bildirilir. Şikayətlərə görə, periferiyada fəaliyyət göstərən avtobuslarda kondisionerlər işləmir, sıxlıq davam edir. Bakıda yaşayan Bahar Əliyeva bu xüsusda “Azadlıq” radiosuna deyir ki, “Əhmədli qəsəbəsi - Sabunçu vağzalı” marşrutu üzrə işləyən 62 nömrəli avtobusların vəziyyəti heç də ürəkaçan deyil: “İllərdir köhnə avtobuslarla gedib-gəlirik. Nə kondisioneri var, nə də isitmə sistemi. Yayda istidən bişirik, qışda donuruq. Yol gedəndə də elə bilirsən, bu dəqiqə avtobus dağılacaq. Qiymət 10 qəpik qalxıb, amma nəyə görə qalxdığını bilmirik. Elə eyni vəziyyət qalıb”. Sosial şəbəkələrdə metro stansiyalarında da bəzi qatarlarda kondisionerin işləmədiyi, sıxlığın olması ilə bağlı şikayətlər eşidilir. “Bakı Metropoliteni” QSC mətbuat xidmətinin rəhbəri Bəxtiyar Məmmədov “Turan”a bildirib ki, yayda sərnişinlərin sayı azalıb. B.Məmmədov qeyd edib ki, buna uyğun olaraq Bakı Metropoliteni yay hərəkət qrafikinə keçir: “Səhər saat 7-dən 10-a qədər və axşam - saat 17:30-dan 21:30-a qədər “28 May” – “Həzi Aslanov” istiqamətində 2 dəqiqə 30 saniyəlik interval tətbiq olunur. Həmin intervalda sıxlığı tənzimləmək üçün metropoliten ehtiyat qatarlardan rahat istifadə edə bilir. Qışda bu interval 2 dəqiqədir. Günün qalan saatlarında heç nə dəyişmir”. Onun sözlərinə görə, köhnə nəsil qatarlarda kondisioner sistemini tətbiq etmək texniki cəhətdən mümkün deyil: “Bakı Metropoliteni bununla bağlı araşdırmalar aparıb, istehsal müəssisəsinin müvafiq rəyini də almışıq. Bu, faktiki olaraq yeni vaqonun istehsal prosesinə bərabər olur. Bir vaqona soyutma sisteminin quraşdırılması üçün o, tamamilə sökülməli, havalandırma, elektrik xətləri dəyişməlidir. Bu da o deməkdir ki, vaqonun konstruksiyası dəyişir, bu isə qəti qadağandır”. B.Məmmədov vurğulayıb ki, Bakı Metropoliteninin 61 qatarı var, onlardan 23-ü yeni nəsil qatarlardır: “Yaxın üç il ərzində 65 yeni vaqon gətiriləcək. Onlardan 35-i məhz yaxın bir ildə xəttə buraxılacaq. Bu da o deməkdir ki, köhnə vaqonlarda kondisionerin olmaması problemi mərhələ ilə öz həllini tapacaq”. Azərbaycan Yerüstü Nəqliyyat Agentliyindən vurğulanıb ki, avtobus parkının yenilənməsi və genişləndirilməsi istiqamətində də işlər aparılır: “Son bir ildə yalnız Bakıda 200-dən çox avtobusun istismara verilməsi təmin edilib. Həmçinin bu il ərzində daha 200 avtobusun təmir olunaraq istismara qaytarılması, eləcə də 160 yeni elektrik avtobusun alınaraq Bakıya gətirilməsi və sərnişinlərin xidmətinə verilməsi planlaşdırılır”.

Nəqliyyat üzrə ekspert Ərşad Hüseynovun deməsinə görə, ölkədə qiymət artımı olsa da, keyfiyyətdə dəyişiklik yoxdur: “Hazırda Bakıda 2 minə yaxın avtobusun olduğunu deyirlər. Bu azdır. Həm də bunların 1 mini 15-20 ilin avtobuslarıdır. Normal ictimai nəqliyyatdan danışırıqsa, yeni avtobusların sayı 3 min olmalıdır. Sürücülər də dəqiq qrafiklə işləməlidir”. Metroya gəlincə, Ə.Hüseynov hesab edir ki, Bakı Metropoliteni mümkün olan bütün potensialı ilə işləyir: “Amma yenə də məlumatlar var ki, bəzi vaqonlarda kondisioner yoxdur, sadəcə havalandırma sistemi var, o da qızmar yayda dolu vaqonda sərinliyi təmin etmir. Vaqon parkının xeyli hissəsi köhnəlib və yenilənməyə ehtiyac var. Eyni zamanda, sıxlığın aradan qaldırılması üçün xətlər bir-birindən ayrılmalıdır”. Onun fikrincə, bütün bunlar böyük investisiya tələb edir: “Qiymətin 10 qəpik qaldırılması keyfiyyəti qaldıracaq gücdə deyil. Ona görə də bu sahənin maliyyələşdirilməsi dövlət tərəfindən həyata keçirilməlidir”. Onu da qeyd edək ki, dövlət Bakı Metropoliteninə, daşıyıcı şirkətlərdən isə “Baku Bus MMC”yə illik subsidiya ayırır. Avtobusları dizel mühərriki ilə çalışan özəl daşıyıcı şirkətlərə dizel subsidiyası verir. Bundan əlavə, Azərbaycanda yalnız xidməti vəzifəsinin icrası zamanı polis orqanları əməkdaşları və müddətli həqiqi hərbi xidmət qulluqçularının metrodan ödənişsiz istifadəsi üçün güzəştlər nəzərdə tutulur. Başqa heç bir sosial təbəqəyə, statusu olan şəxslərə güzəşt yoxdur. Bu, özlüyündə dövlətin özəl daşıyıcılara yaratdığı imkandır. Amma əvəzində ictimai nəqliyaytın fəaliyyəti hələ də tələblərə cavab vermir. 

Ramil QULİYEV