Dini və milli tolerantlıq yeniləşən Azərbaycanın böyük mənəvi gücüdür...
Azərbaycanın müstəqilliyini bərpa etməsindən sonra demokratiya ideallarına sadiqliyi, cəmiyyətin dünyəvi inkişaf yolunun seçilməsi dinlərin, xüsusən də dini qrupların mövcudluğu üçün bərabər hüquqi şərait yaratmağa imkan verdi.
Dini sahədə bu genişmiqyaslı iş müvafiq dövlət orqanları və vətəndaş cəmiyyəti institutları tərəfindən həyata keçirilir. Vətəndaşların Konstitusiya ilə təmin edilmiş vicdan azadlığı hüququnun təmin edilməsinə yönəlib. Bu da öz növbəsində dini plüralizmin, tolerantlığın və dinlərarası dialoqun gücləndirilməsinə təkan verir.
Dini dözümlülük sülhün və sabitliyin əsas təməl daşlarından biridir
O da olduqca mühüm məqamdır ki, ölkədə fəaliyyət göstərən dini qurumlar digər ictimai təşkilatlarla yanaşı, mənəvi-maarifçilik işində fəal iştirak edir, cəmiyyətin mənəviyyatının yüksəldilməsinə, gənclərdə vətənpərvərlik, eləcə də konfessiyalararası və millətlərarası tolerantlığa əsaslanan möhkəm əqidələrin formalaşmasına mühüm töhfə verirlər. Qeyd edək ki, Azərbaycanda din siyasəti dövlətin dünyəvi mahiyyəti, dini tolerantlıq və bütün dinlərə bərabər münasibət prinsiplərinə əsaslanır.
Respublikada islam, xristianlıq, buddizm, yəhudilik və digər dinlərə etiqad edən müxtəlif xalqların və etnik qrupların nümayəndələri bərabər şəraitdə fəaliyyət göstərirlər. Hər bir inancın mənsublarının öz dinlərini sərbəst və maneəsiz şəkildə yerinə yetirmələri üçün hər cür şərait yaradılıb. Möminlər sərbəst şəkildə məscidlərdə, kilsələrdə, sinaqoqlarda nadini ayinlərini icra edirlər. Cəmiyyətdə millətlərarası və konfessiyalararası harmoniyanı təmin etmək məqsədilə ölkədə vətəndaşların hüquq və qanuni mənafelərinə əməl olunmasını təmin edən qanunvericilik bazası da yaradılıb. Azərbaycan Konstitusiyası yuxarıda qeyd olunduğu kimi hər bir şəxs üçün dini etiqad azadlığı normasını təsbit edir. Din sahəsində milli qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsinə və liberallaşdırılmasına da diqqət yetirilir. Dini ədəbiyyatın hazırlanması, idxalı və yayılmasına icazənin alınması prosedurları sadələşdirilib. Dini qurumların dövlət qeydiyyatına alınması proseduru daha da optimallaşdırılıb. Eyni zamanda, respublikada dini-mənəvi irsin qorunub saxlanmasına, mövcud fondların zənginləşdirilməsinə, yerli və xarici tədqiqatçıların tarixi mənbələrlə işləməsi üçün lazımi şəraitin yaradılmasına, tarixi-mədəni irs nümunələrinin hərtərəfli öyrənilməsinə böyük əhəmiyyət verilir. Son illər keyfiyyətli dini təhsil almaq imkanları genişlənib. Ulu əcdadların zəngin elmi-mənəvi irsinin öyrənilməsi və təbliği, cəmiyyətdə dini tolerantlığın gücləndirilməsi istiqamətində həyata keçirilən siyasətin parlaq təzahürüdür. Qeyd edək ki, beynəlxalq ictimaiyyət də Azərbaycanın dini-mədəni irsin dirçəldilməsi, eləcə də dini etiqad azadlığının təmin edilməsi istiqamətində hazırkı səylərini yüksək qiymətləndirir. Bu fonda dini tolerantlıq müxtəlif konfessiyaların nümayəndələrinin dinc həyatına, cəmiyyətin və bütövlükdə ölkənin daha da inkişafına töhfə verən əsas amillərdən biri kimi çıxış edir. Millətlərarası harmoniya və dini tolerantlıq sahəsində aparılan islahatlar təkcə Azərbaycanda deyil, bütövlükdə regionda sülhün və sabitliyin daha da möhkəmlənməsinə töhfə verir.
Azərbaycan mədəniyyətlərarası və dinlərarası dialoq mərkəzidir
Azərbaycanda dini plüralizm, dinlərarası dialoq,dini tolerantlıq artıq nümunəvi xarakter daşıyır. Ölkəmizin vətəndaşları tərəfindən bu üç prinsipin qəbul edilməsi dini maariflənmənin yüksək səviyyədə olduğunu nümayiş etdirir. O da mühüm məqamdır ki, Azərbaycanda dövlət və dinlər arasında münasibətlərin uyğunlaşdırılması üçün din xadimlərinin ümumi hazırlığının səviyyəsinin yüksəldilməsi istiqamətində məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirilir.
Tarixən olduğu kimi, indi də Azərbaycanda Qərb və Şərq əməkdaşlıq edən, bir-birini tamamlayan sivilizasiyaların subyektləri kimi fəaliyyət göstərir Azərbaycan dinlərarası və millətlərarası tolerantlıq dəyərlərinə əsaslanan mədəniyyətlər, etniklər və dinlər icması arasında perspektiv əməkdaşlıq modelini təqdim edir. Bundan başqa, Azərbaycanda mənəvi tərbiyə ilə bağlı həyata keçirilən tədbirləri təhlil edərək aşağıdakı nəticələrə gəlirik: müasir Azərbaycan özünün şərq ənənələrinə sadiq qalaraq, demokratik, sivil cəmiyyət quruculuğu yolunda sürətlə addımlayır; mövcud qanunvericiliklə təmin edilmiş dini etiqad azadlığı vətəndaşların dini tələbatlarının ödənilməsi üçün bütün lazımi şərait yaradır; SSRİ-nin dağılmasından sonra Azərbaycan təcrübəsi çoxmillətli cəmiyyətdə nəinki dinlərarası harmoniyaya nail olmağın mümkünlüyünü, həm də çoxkonfessiyalılığın mühüm rol oynaya biləcəyini qəti şəkildə sübut etdi. Azərbaycan rəhbərliyinin milli və dini sahədə həyata keçirdiyi siyasət 1948-ci ildə BMT Baş Assambleyası tərəfindən qəbul edilmiş Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsinə və insan hüquq və azadlıqlarının təmin edilməsi ilə bağlı digər beynəlxalq aktlara tam uyğundur. Ölkəmiz mədəniyyətlərarası və dinlərarası dialoq üçün mərkəz, müzakirə platforması rolunu da oynayır. Müasir Azərbaycanın dini həyatının mühüm fərqləndirici xüsusiyyəti digər dinlərə münasibətdə bir din üçün üstünlüklərin və ya məhdudiyyətlərin müəyyən edilməsinin yolverilməzliyidir. Millətlərarası harmoniya və dini dözümlülüyü təmin etmək məqsədilə cəmiyyətdə aparılan islahatların əsas prioritetlərindən biri də irqindən, cinsindən, milliyyətindən, dilindən, sosial mənşəyindən, əqidəsindən asılı olmayaraq vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının, qanun qarşısında bərabərliyinin təmin edilməsi və qorunmasıdır. Bununla belə, mədəniyyətlərin, dinlərin inkişafı və qarşılıqlı əlaqəsi sahəsində dünya təcrübəsinin, müxtəlif çoxmillətli və çoxkonfessiyalı dövlətlərin dövlət siyasətinin xüsusiyyətlərinin davamlı olaraq dinlərarası harmoniya və millətlərarası birliyin möhkəmləndirilməsi üçün davamlı öyrənilməsi vacibdir. Onu da qeyd edək ki, Azərbaycan insan hüquqlarına dair beynəlxalq müqavilələr çərçivəsində dini azadlıqların təmin edilməsi sahəsində üzərinə düşən beynəlxalq öhdəlikləri ardıcıl və ciddi şəkildə yerinə yetirir. Məlum olduğu kimi, Azərbaycan hazırda insan hüquqları ilə bağlı onlarla əsas beynəlxalq sənədə qoşulub. Bu sənədlərə qoşulma Azərbaycanda insan hüquqlarının müdafiəsi üçün səmərəli sistemin yaradılmasına kömək etdir. Azərbaycanın din sahəsində həyata keçirdiyi, cəmiyyətdə dinlərarası dialoqun və dini tolerantlığın gücləndirilməsinə yönəlmiş siyasəti sabitlik və təhlükəsizliyin mühüm amili kimi də vacib önəmə malikdir.
Samirə SƏFƏROVA
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
