Azərbaycanda internet islahatları - qiymətlər isə...

Elvin Abbasov: “Azərbaycanda internetin sürəti ilə yanaşı qiyməti də artacaq”

Azərbaycanda internetin keyfiyyəti çox aşağıdır. Keyfiyyətli internet xidməti almaq sözün həqiqi mənasında müşkülə çevrilib. Ölkəmizdə elə bölgələr var ki, internetin sürəti “tısbağa yerişi” ilə müqayisə oluna bilər. 

Bir sözlə, internet provayderləri istifadəçilərə sürətli internet xidməti vəd edirlər, amma vədlərinə əməl etmək istəmirlər. Kəsintisiz, sürətli internet üzünə həsrət qalımışıq desək, provayder şirkətləri bizi ittihan etməsinlər ki, qərəzli yanaşırıq. Heç bir qərəz yoxdur, aşıq gördüyünü çağırar. Ölkədə internetin sürəti  o qədər zəifdir ki, sözlə deyiləsi deyil. 

O da məlumdur ki, bəzi provayder şirkətlər altdan-altdan qiyməti qaldırır, keyfiyyət barədə isə düşünmək istəmirlər. 

Yeni yayılan məlumata görə, Azərbaycanda internetin qiyməti bahalaşacaq. Qeyd olunur ki, 

Azərbaycanda internetin sürəti ilə yanaşı qiymətində də dəyişiklik olacaq.
 Bu barədə “Aztelekom” və “Baktelekom” şirkətləri öz səhifələrində məlumat paylaşıb.

Bildirilir ki, abunəçilərin genişzolaqlı internetə artan tələbatını nəzərə alaraq tarif paketlərində sürəti 2.5 dəfə artıracaq və 15 avqust 2024-cü il tarixindən etibarən dəyişikliklər edəcək.
Şirkət GPON (Gigabit Passive Optical Network – Gigabit tutumlu Passiv Optik Şəbəkə) tarifləri üzrə təqdim olunan sürətləri 2.5 dəfə (40 Mbit/s internet sürətini 100 Mbit/s-yə, 60 Mbit/s internet sürətini 150 Mbit/s-yə və 100 Mbit/s sürətini isə 250 Mbit/s-yə qədər) artıracaq. Yeni sürət tariflərində abunəçilər üçün minimal sürət 100 Mbit/s-dən başlayacaq və hər Mbit/s üçün ödəniş məbləği 0.45 AZN-dən 0.25 AZN-ə endiriləcək. Belə ki, abunəçilərə 100 Mbit/s internet üçün 25 AZN, 150 Mbit/s internet üçün 30 AZN, 250 Mbit/s internet üçün 36 AZN qiymət təklif ediləcək.
 Qeyd edilən qiymət dəyişiklikləri xüsusi güzəşt tariflərini, o cümlədən şəhid ailələri və müharibə əlilləri üçün güzəştli “Təşəkkür” tarif paketlərini əhatə etməyəcək.

İnternetin qiymətinin artması keyfiyyət dəyişikliyi yarada bilərmi? Əvvəllər də bu addım atılıb, amma müştərilər keyfiyyətdən narazı qalıblar. İndi necə olacaq? Yəqin siz də müşahidə edirsiz ki, internetin keyfiyyəti çox aşağıdır. Bu bahalaşmaya nə zərurət vardı? İstifadəçilər narahat olurlar ki, keyfiyyət çox aşağıdır, sürətli internet yoxdur. Bu halda niyə qiymət artır?

“Təəssüflər olsun ki, tələblə reallıq üst-üstə düşmədiyi halda narazılıqlar davam edir” 

İnformasiya Texnologiyaları (İT) mütəxəssisi Elvin Abbasov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında dedi ki, bu barədə fikirlərini "Facebook" hesabından bildirib. 

Qiymət artımının səbəblərini və gələcək nəticələrini təhlil edən ekspert “Bu, proqnoz deyil, provayderlərin “İnformasiya əldə etmək haqqında” Qanuna uyğun olaraq 30 gün əvvəl yayımladıqları xəbərdarlıqlara əsaslanıram. İyulun 12-də özəl provayderlər, 17 iyulda isə dövlət provayderləri bu barədə məlumat yayıblar. Məsələyə ilk növbədə istehlakçının perspektivi baxımdan yanaşmağın tərəfdarıyam. İstehlakçı fakt qarşısında qalmamalıdır. Provayderlər vacib məlumatları yalnız öz saytlarında və qəzetlərdə yerləşdirməklə kifayətlənməməli, daha geniş formada yayımlamalıdırlar. Təəssüf ki, nə özəl, nə də dövlət provayderləri bunu etməyiblər. Hazırda ölkədə bütün provayderlər ADSL-dən GPON və digər genişzolaqlı internet infrastrukturuna keçirlər ki, bu da ciddi investisiya tələb edir. Ən ucqar bölgələrdə belə bu infrastrukturun qurulması böyük xərclərə səbəb olur. Əhalinin yüksək sürətli internetə tələbi də artır, bu səbəbdən provayderlərin qiymət artımına getməsi normaldır".

O vurğuladı ki, abunəçilərin internet abunəliyinə qoşulması zamanı maarifləndirilməsi mütləqdir:

"Digər məsələ abunəçilərin maarifləndirilməsidir, amma provayderlər bu mövzuda təşəbbüs göstərmirlər. "Onlayn Azərbaycan" layihəsi çərçivəsində genişzolaqlı internet infrastrukturunun qurulması 92%-ə çatsa da, ADSL istifadəçiləri hələ də çoxluq təşkil edir. Bu keçid mərhələsində düzgün maarifləndirmə vacibdir. Təəssüf ki, insanlar yüksək sürətli internet tələb etsələr də, adətən minimal paketləri seçirlər. Provayderlərin abunəçilərə sadəcə sürətin və qiymətin dəyişməsi ilə bağlı məlumat verməsi ilə kifayətlənmələrinin yetərli olmaması belə məqamda da aydın olur. Təəssüflər olsun ki, tələblə reallıq üst-üstə düşmədiyi halda narazılıqlar davam edir. Maarifləndirmə iki istiqamətdə aparılmalıdır. İlk olaraq abunəçilər Mbit başına qiymət prinsipinə diqqət yetirməlidirlər. Məsələn, 40 Mbit/s sürət təklif edən internet paketi ayda 18 manatadırsa, Mbit dəyəri 0.45 manat/Mbit olur. Mbit dəyəri sabit qalmaqla sürət və qiymət artımına gedilirsə, istifadəçi daha çox sürəti daha ucuz qiymətə alır. Provayderlərın məlumatlarına əsaslansaq, PPMbit dəyərinin 2 dəfə azaldığını görürük. Bu da abunəçilərin hər Mbit/s üçün daha az ödəyəcəklərini göstərir.

Digər məqam isə sürətlə bağlıdır. Sürətli internetin dövrün əsas tələblərindən biri olduğu məlumdur. Buna görə də bütün ölkələr internet surətini yaxşılaşdırmaq üçün adətən yarış içindədirlər. Artıq bizneslərin, sosial aktivlik, iqtisadi fəallıq və digər bütün sahələrin inkişafında demək olar ki, sürətli internetə ehtiyac var. Faylların və məlumatların tez yüklənməsi, veb səhifələrinin daha tez açılması, eyni zamanda məsafədən onlayn işləyən və təhsil alan insanlar üçün sürətli internet çox əhəmiyyətlidir. Bu, həmçinin, videokonfransların keçirilməsinə, video, musiqi, serial və filmlərin daha yüksək keyfiyyətdə izlənməsinə imkan verir. Onlayn oyunlar üçün də aşağı ping və yüksək sürət əhəmiyyətlidir. "YouTube"da ən yüksək keyfiyyətli 4K videoları izləmək üçün təxminən 20 Mbps sürətli internet lazımdır, 1080p keyfiyyətində isə ən azı 5 Mbps sürətli bir bağlantı olmalıdır. 720p videolarda 2.5 Mbps və 480p (standart təyinat) videolarda isə 1.1 Mbps sürət kifayətdir.

Ölkədə sürətin artımı ilə bağlı göstəriciləri mütəmadi izləyirəm. Ümumiyyətlə, təqdirəlayiq haldır ki, genişzolaqlı internetin sürət artımında müsbət dinamika hər zaman davam edir. Qlobal şirkət olan “Ookla”nın iyun ayı üzrə hesabatına görə, ölkəmizdə genişzolaqlı internetin sürəti 12 ayda artaraq, orta hesabla 39,87 Mbit/s-ni keçib. Bu, illik sürətin 35% artımı deməkdir.

Orta illik sürət artımının daha yüksək olması üçün ortalama istifadəçinin daha yüksək sürətli internetdən istifadə etməsi zəruri şərtdir. Provayderlərin tarif paketlərində etdiyi dəyişiklərə əsasən növbəti aydan etibarən ölkədə genişzolaqlı internetin minimal sürəti 100 Mbit/s-dən başlayacaq. Bu gediş beynalxalq reytinqlərə də müsbət formada yansıyacaq və orta illik sürətin artımına ciddi təsir göstərəcək"-deyə E.Abbasov qeyd etdi.

Konkret qiymət artımına gəlincə, mütəxəssis qeyd etdi ki, buna zərurət var. “Buna zərurət vardı və Azərbaycanda internetin sürəti ilə yanaşı qiyməti də artacaq”-deyə İT mütəxəssisi bildirdi. 

E.Abbasovun sözlərinə görə, qiymət dəyişikliyi özünü mütləq mənada internetin sürətinin artmasında da göstərəcək və keyfiyyət dəyişikliyini istifadəçilər hiss edəcəklər. 

İradə SARIYEVA