20 manat verib domen alır, 200-ə də sayt yığdırır- bu adamların jurnalistikaya aidiyyatı yoxdur...
“Media haqqında” Qanunun qəbulundan sonra onun tətbiqinə başlanılacağı gözlənilən idi. Çünki qanun dekarasiya üçün deyil, icra olunmaq üçün qəbul edilir. Sözügedən qanunun tələbinə görə, media subyektləri fəaliyyətini davam etdirmək üçün mütləq mənada Media Reyestrinə daxil olmalıdırlar.
Mövcud qanuna görə, media reyestrinə daxil olmadan da kontent yaradıcısı və yayıcısı olmaq mümkündür. Lakin bu kontent kütləvi, fərqli mənbələrə məxsus informasiya istehsalı və kütləvi informasiya yayıcılığına hədəflənməməlidir. Çünki kütləvi informasiya yaymaq üçün qanun mövcud standartlar və tələblər müəyyən edib. Qanunun verdiyi səlahiyyətə görə, icra hakimiyyəti orqanının adı Media İnkişaf Agentliyidir. Bu qurum reyestrə daxil olmayan kütləvi informasiya yayıcısı ilə bağlı məhkəməyə müraciət edib, hüquqi tədbir görülməsi ilə bağlı iddia qaldırmaq hüququ var.
Son məlumata görə, 100-lərlə media subyekti artıq media reyestrinə daxil olub. Lakin media reyestrinə daxil olmasından imtina edilmiş və ya ümumiyyətlə reysterə müraciət etməyən subyektlər də var. Təbii ki, imtina qərarı alanların sayı artdıqca narazı qalanlar da çoxalacaq. Bu isə sosial mediada, həm də hüquqi müstəvidə müzakirə və mübahisələri artıracaq.
Qanundan, daha dəqiqi desək, qanunun tələbi olan media reysterindən narazıları 3 qrupa bölmək olar:
1. Media reyestrinə daxil edilməsindən imtina olunmuş subyektlər;
2. Heç bir müraciət etməyən, qanuna siyasi motivlərlə etiraz edənlər
3. Fərdi jurnalist kimi reyestrə müraciətlərinə mənfi cavab alanlar
Media reyestrinə daxil edilməsindən imtina olunmuş subyektlər böyük əksəriyyətlə daha çox rüşvət tələb etmək, jurnalist və media adından sui-istifadə edib, bu immunitetdən yararlanmaq istəyənlərdir. Bu qrupa daxil olanlar faktiki jurnalist fəaliyyəti ilə məşğul olmur, böyük əksəriyyəti rayon və kəndlərdə, orta və kiçik məmurların, iş adamlarını şantaj etməklə aylıq vəsait alır, şikayətçilərin problemlərini konkret məbləğ müqabilində işıqlandırırlar. Bu subyektlər adətən bir nəfərdən və ya eyni ailənin iki-üç üzvündən ibarət “redaksiya heyətinə” malik olurlar. Onlar daha çox bir məmurun başqa məmura qarşı sifarişini yerinə yetirir, çirkli informasiya axınında iştirak edirlər. Son günlər bu qəbildən olan bəzi “jurnalistlər” yenə fəallaşıblar. Onların mövsümi coşmasının səbəbi bəllidir. MEDİA qanunun tələblərini rəhbər tutaraq, reyterdən keçməyən bəzi saytların fəaliyyətinin dayamdırılması ilə bağlı aidiyyəti məhkəmələrə müraciət edib.
Heç bir peşəkar media qurumunda jurnalist kimi fəaliyyət göstərməyiblər, informasiyanın necə istehsal olunduğundan bixəbərdirlər. Sadəcə, texnoloji imkanlardan yararlanaraq, 20 manat verib, bir domen alıblar, 150-200 manata da bir sayt yığdırıblar. Bundan sonra qollarını çırmalayıb düşüblər ortaya ki, mən redaksiyayam, media subyektiyəm. Özlərinə də baş redaktor vəzifəsi veriblər. Görün, asan qazanc yolu bunların gözünü necə tutubsa, qanunun tələbi, məhkəmə qərarı ilə belə razılaşmırlar. Sosisl şəbəkələrdə bu tələbə qarşı kampaniya aparırlar. Prosesə aidiyyəti olan məmurları və vəzifə sahiblərini açıq şantaj edirlər. Hətta vəziyyət o yerə çatıb ki, onlar
18 iyul tarixində Prezident Administrasiyasının qarşısında aksiyaya başlamağı planlaşdırırlar və müxalif medianı aksiyanı işıqlandırmağa dəvət edirlər. Səbəb kimi saytlarının bloklanması ilə bağlı qərar verilməsini göstərirlər.
Bilirlər ki, “reket” medianın sonu yaxınlaşır, məhz buna görə də əl-ayağa düşüblər, amma xeyri olmayacaq. Mediamız bu mərhələni də keçəcək.
Çünki Reyestrin tələbi, qanunun tələbidir. Media haqqında qanunun qəbulu, reyestrin qəbulu da ona görədir ki , ictimai nüfuzu olan həqiqi informasiya resurslarını və həqiqi juralistləri medianı reket vasitəsinə çevirənlərdən ayırmaq olsun. Bu prosesə jurnalistikadan uzaq olan, qapı-qapı gəzib rüşvət yığanlar müqavimət göstərməyə çalışırlar. Güya "azad sözə basqı" təsəvvürü formalaşdırmağa cəhd edirlər. Amma bu adamların "azad sözə" və həqiqi jurnalistikaya heç bir dəxliləri yoxdur.
İcazəsiz fəaliyyət növü olaraq blogerlik, vlogerlik, sosial media aktivistliyi ilə məşğul olmaq , eyni zamanda, reyestrdə olmadan jurnalist kimi fəaliyyət göstərmək də azaddır. Faktiki olaraq, reyestrə daxil olan media subyektinin 3 ildən az stajı olan jurnalisti də reyestrə daxil ola bilmir. Etirazçıların məntiqi ilə o jurnalist deyil və ya jurnalist fəaliyyəti ilə məşğul olmayacaq? Axı qanunda belə bir müddəa yoxdur və bu absurddur. Reyestrin məqsədi media və jurnalist siyahısını müəyyən etmək, gələcəkdə ona güzəştlər tətbiq etmək və sahənin inkişafı üçün müəyyən kreditlər, inkişaf layihələri ayırdıqda istinad olunan bir kadastr yaratmaqdır.
Əli Turabov
