Azərbaycanda dərslikləri yadelli mütəxəssislərə etibar etmək nə qədər doğrudur...
Məzahir Məmmədli: “Dərsliklərin hazırlanmasını xarici alimlərə, mütəxəssislərə həvalə etmək onsuz da problemli olan dərsliklərimizin məzmununda yeni problemlər yaradacaq”
2024-2025-ci tədris ilində ümumi təhsil müəssisələrinin müəyyən sinifləri üçün 67 adda dərslik yenidən hazırlanıb və ya təkmilləşdirilib. Bunu jurnalistlərə müsahibəsində Elm və Təhsil Nazirliyinin əməkdaşı Günel Seyidova deyib. O bildirib ki, bunlardan VI sinif üzrə coğrafiya, VII sinif üzrə isə kimya, fizika, biologiya dərslikləri Sinqapurun dərslik sahəsində mütəxəssislərinin köməyilə hazırlanıb.
Günel Seyidova həmin dərsliklərdə digər qabaqcıl təhsil institutlarının tətbiq etdiyi öyrənmə üsullarından istifadə olunduğunu söyləyib: “Sözügedən dərsliklərdə yeni yanaşmalardan, yeni pedaqoji texnologiyalardan geniş istifadə edilir. Bu dərsliklər 2023-2024-cü tədris ilində seçilmiş pilot siniflərdə sınaqdan uğurla keçib. Həmin dərsliklər əsasında tədris aparan müəllimlər üçün daha əvvəl müvafiq təlim keçirilib. Yeni dərsliklər şagirdlərin yaş səviyyəsinə uyğun hazırlanıb. Terminlər şagirdlərin yaş səviyyəsinə uyğun təqdim olunub. Əlavə nəzəri biliklərdən çox istifadə edilməyib, mövzular şagirdlərin yeni biliklərini necə istifadə etməsini, bacarıqlarının formalaşmasını hədəfləyib. Hazırda V sinif riyaziyyat və Azərbaycan dili dərslikləri də yenilənib. V sinif Azərbaycan tarixi, IX sinif Azərbaycan tarixi, IX sinif ümumi tarix dərslikləri yenilənib. V sinif ingilis dili dərsliyi Kembric Universitetinin mütəxəssisləri tərəfindən hazırlanıb. Əlavə olaraq bu dərsliklər ikihissəli hazırlanıb. Bu, şagirdlərin çantalarının yüngül olması üçün müəyyən edilib”.
Azərbaycanda dəsrliklərin hazırlanması prosesinə bir çox cəhətdən - tarixi, mədəni, siyasi, iqtisadi, coğrafi baxımdan ölkəmizdən fərqli olan ölkələrin mütəxəssislərinin cəlb olunması nə dərəcədə doğrudur? Deyək ki, bunun tərtibatının daha da keyfiyyətli olması baxımından xarici mütəxəssisləri cəlb etmək olar. Həmin ölkələrin çap sahəsində sahib olduqları yüksək texnoloji imkanlarından istifadə edərək lap aparıb dərslikləri orda da çap etmək mümkündür. Yəni kağız, tərtibat, cildlənmə baxımından çap keyfiyyətinin daha yaxşı olması üçün qabaqcıl texnolgiyalardan istifadə edilməsi qəbulediləndir. Amma dərsliklərin məzmunu ilə bağlı yad ölkələrdən tövsiyə, məsləhət almaq və bunun əsasında dərslik hazırlamaq Azərbaycan üçün nə qədər sərfəlidir?
“Dərs vəsitlərinin bir neçəsində tərcümələrdən istifadə edilib deyə dil və üslub çox ağırdır”
Təhsil mütəxəssisi Məzahir Məmmədli “Bakı-Xəbər”ə şərhində “Çox yaxşı olardı ki, dəsrliklər bizim öz alimlərimiz, öz mütəxəssislərimiz tərəfindən hazırlansın. Təbii, xarici təcrübənin öyrənilməsi də lazımdır, burada pis bir şey yoxdur. Amma dərsliklərin hazırlanmasını xarici alimlərə, mütəxəssislərə həvalə etmək onsuz da problemli olan dərsliklərimizin məzmununda yeni problemlər yaradacaq. Dərs vəsaitlərinin bir neçəsində tərcümələrdən istifadə edilib deyə dil və üslub çox ağırdır. Bu mətnlərin məzmununu mənimsəmək şagirdlər üçün asan olmur. İndi də növbəti mərhələdə bir neçə dərsliyin hazırlanması prosesində Sinqapur təcrübəsindən istifadə edilməsi, o ölkənin alimlərinin bu dərslikləri hazırlamasının özündə də, hesab edirəm ki, problemlər yaranacaq”-deyə bildirdi.
M.Məmmədlinin sözlərinə görə, problemin yaranmasına səbəb burada milli koloritin qorunmaması olacaq. “Yəni onlar beynəlxalq standartlar, Sinqapur standartı və sair kimi təcrübədən istifadə edəcəklər. Amma bizim öz dəyərlərimiz var. Yaxşı olardı ki, bu dərsliklərin hazırlanmasında Milli Elmlər Akademiyasının, Elm və Təhsil Nazirliyinin aidiyyəti institutlarının mütəxəssisləri, xaricdə təhsil almış mütəxəssislər iştirak etsin. Onların iştirakı ilə dərsliklərin hazırlanması daha yaxşı olardı. Yaşayaq, görək təcrübə nəyi göstərəcək. Amma indiyə qədər hazırlanan dərsliklərdə məzmunla bağlı problemlər olub. Ümid edək ki, heç olmasa bundan sonra hazırlanan dərsliklərdə belə problemlərlə rastlaşmarıq”.
M.Məmmədli hesab edir ki, xarici təcrübəni götürüb yerli mütəxəssislərin köməyi ilə dərsliklərimizi təkmillşdirə bilərik, bunun effekti daha böyük olar.
Qeyd edək ki, bəzi mütəxəssislərin fikrincə, dərsliklərin məzmununun yad ölkələrin alimlərinin, mütəxəssislərinin ixtiyarına verilməsi düzgün deyil. Beynəlxalq standartlarla yanaşı, hər bir ölkənin özünün milli dərslik standartları da var ki, buna daxildə əməl edilməlidir. Xarici dərsliklərin əsasında hazırlanan dərsliklərin məzmununun şagirdlərə yüksək səviyyədə çatdırılmasında müəllimlərin də çətinliklərlə üzləşəcəyi gözlənilməz deyil. Dərslik siyasəti hər bir ölkə üçün çox həssas məsələ olmaqla yanaşı, həm də strateji, ideoloji bir mahiyyət daşıyır. Odur ki, prosesdə yerli və təcrübəli mütəxəssislərin iştirakı daha faydalı olardı, ən azından məzmun baxımından...
İradə SARIYEVA
