Qərb-Gürcüstan münasibətləri gərginləşir - arada əzilən Ermənistan olacaq...
Qərblə Gürcüstan arasında vəziyyət sürətlə gərginləşməkdə davam edir. Artıq bu fonda Avropa İttifaqı Gürcüstanın inteqrasiya prosesini dayandırıb. Avropa İttifaqının (Aİ) Gürcüstandakı səfiri Pavel Qerçinski bildirib ki, bu, ölkədə genişmiqyaslı etirazlara baxmayaraq, Gürcüstan hakimiyyətinin “Xarici təsirin şəffaflığı haqqında” qanunu qəbul etməsindən sonra baş verib.
Qerçinskinin sözlərinə görə, Aİ 2024-cü il üçün Gürcüstan hökumətinə 30 milyon avronun ayrılmasını da dondurub: “Və bu, yalnız ilk addımdır, Gürcüstan hökumətinə başqa yardımlar da azalacaq və biz bu birbaşa yardımı vətəndaş cəmiyyətinə və mediaya yönəltməyə çalışacağıq”.
“Xarici təsirin şəffaflığı haqqında” qanun və ya Gürcüstanda onun əleyhdarlarının “Rusiya qanunu” adlandırdığı sənəd xarici təsirin aparıcıları olan təşkilatların reyestrinin yaradılmasını nəzərdə tutur ki, burada illik büdcəsinin ən az 20 faizi xarici mənbələrdən maliyyələşən bütün QHT və KİV qeydiyyatdan keçməyə məcbur olacaq. Mayın sonunda Gürcüstan parlamenti prezidentin vetosunu aşaraq qanunu qəbul edib, iyunun 3-də isə sənədi parlamentin spikeri Şalva Papuaşvili imzalayıb. Qanunun müzakirəsi və qəbulu Tiflisdə kütləvi etiraz aksiyaları ilə müşayiət olunub. ABŞ qanunun qəbulunda iştirak edənlərə qarşı viza sanksiyalarının tətbiq edildiyini açıqlayıb. Viza məhdudiyyətlərinin ilk siyahısına hakim “Gürcü arzusu” partiyasının üzvləri, parlament üzvləri, hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşları və Gürcüstanın sadə vətəndaşları daxildir. Məhdudiyyətlər təkcə deputatlara və məmurlara deyil, onların ailə üzvlərinə də tətbiq olunur. Qeyd edək ki, ABŞ Konqresi qanunu gürcü xalqının hüquq və azadlıqlarını pozan başqa təşəbbüsləri geri götürməyəcəyi halda Gürcüstana sanksiyalar tətbiq edəcəyini bildirmişdi. Ştatlar bu ölkəyə münasibəti fundamental olaraq dəyişəcəyini gizlətməmişdi. “Gürcü Arzusu” partiyasının deputatı Beka Davituliyani bildirir ki, böyük genişlənmə dalğası reallaşdıqda, Gürcüstan mütləq onun bir hissəsinə çevriləcək: “Gürcüstan böyük genişlənmə dalğasının bir hissəsi olacaq. Təəssüf ki, hazırda heç bir böyük genişlənmə dalğası planlaşdırılmır. O dalğa reallaşanda Gürcüstan mütləq onun bir parçası olacaq, dünya siyasətində çox şeylər baş verir və bütün bunlardan sonra uyğunlaşma aydınlaşacaq. Ümid edirəm ki, zamanla bunu başa düşəcəklər və müvəqqəti ehtiraslardan, emosiyalardan qaçıb praqmatik düşünəcəklər. Dəhşətli heç nə yoxdur, müvəqqəti olaraq dayanacağıq və gələn ildən davam edəcəyik”. Gürcüstanın Aİ tərəfindən hərbi maliyyələşdirməsinin dayandırılmasına gəlincə, Davituliyani söyləyib ki, bu qərar təkcə ölkəsinə yox, həm də Qərbin maraqlarına ziyan vurur: “Son bir neçə ildə Gürcüstan eyni vaxtda öz maraqlarını qorumağa və Aİ-yə doğru irəliləməyə çalışır. Təəssüf ki, bəziləri bunun qarşısını almağa cəhd edir və Gürcüstanın öz maraqlarını qorumasını geri itələyir, Qərb institutları ilə münasibətlərin dərinləşməsinə mane olur. Bizim öz yolumuz var. İndi müdafiə büdcəsini kəsib, qəbul edilmiş qanunu bəhanə edərək həmin vəsaiti mülki sektora yönəltmək istəyirlər. Amma bu, qərarımızı dəyişməyəcək. Kimsə bunun yalnız Gürcüstan hökumətinə ziyan vurduğunu düşünürsə, yanılır. Bu, təkcə Gürcüstan hökumətinə yox, həm də Qərbin maraqlarına ziyan vurur. Bunu nə qədər tez başa düşsələr, bir o qədər yaxşıdır. Əminəm ki, gec-tez bunu anlayacaqlar”. Bir müddət öncə Gürcüstan parlamentin sədri Şalva Papuaşvili Qərbin sərt davranışı ilə bağlı belə münasibət bildirib: “Çox təəssüf ki, bu gün nə ABŞ, nə də bəzi Avropa ölkələri Gürcüstandakı təsirlərinin şəffaf olmasını istəyir”. Beləliklə, proseslərin gedişi Qərb və Gürcüstan arasında münasibətlərin gərginləşən xətt üzrə inkişaf etdiyini göstərir. Bundan narahat olanlardan biri isə Ermənistandır.
Ermənistanda hesab olunur ki, hadisələrin indiki inkişaf axarında Qərbin İrəvana dəstəyi çətin hala gələcək. Polşalı politoloq Voytsex Quretski bunun səbəblərini belə izah edir: “Əgər Gürcüstan Qərbdən ayrılsa və ya başqa istiqamətdə getməyə başlasa, Qərbin Ermənistanı dəstəkləməsi çox çətin olacaq”. Onun sözlərinə görə, belə dəyişikliklər Qərbin Ermənistana çıxışının olmamasına gətirib çıxaracaq.
Ekspert qeyd edib ki, hətta indiki zamanda Gürcüstan vasitəsilə bu əlaqəni saxlamaq o qədər də asan deyil: “Əgər Gürcüstan həqiqətən də xarici siyasət oriyentasiyasını dəyişsə, Ermənistana dəstək problemi çox mürəkkəbləşəcək. Qərbin Ermənistanı dəstəkləmək arzusu var, lakin texniki baxımdan bunu etmək çox çətin olacaq”. Quretski vurğulayıb ki, Gürcüstanda bu cür dəyişikliklər Qərbdən silah tədarükünə mənfi təsir göstərə bilər. O əlavə edib ki, Gürcüstanda baş verən proseslər nəticədə Ermənistana Qərb silahlarının verilməsini çətinləşdirəcək. Gürcüstan məsələləri üzrə erməni ekspert Conni Melikyan da vəziyyətin çətinləşdiyini bildirir: “Mən dərin proseslər görmürəm, bəli, deyə bilərik ki, bəzi sanksiyalar Aİ tərəfindən Gürcüstana tətbiq olunacaq və artıq tətbiq edilir”. Onun sözlərinə görə, Gürcüstanın Müdafiə Nazirliyinə 30 milyonluq yardım dondurulub, ABŞ tərəfindən hərbi təlimlər dayandırılıb, rəsmilərə qarşı ABŞ bəzi viza sanksiyaları tətbiq edib, Aİ bundan sonra da daha bir neçə addım atacaq: “Amma burada məsələ ondadır ki, bu gün anlaşma var. Bütün partiyalar başa düşürlər ki, oktyabrda Gürcüstanda seçkilər keçiriləcək və daha kəskin addımlar atmayacaqlar. Payızda Gürcüstanda keçiriləcək seçkilərin nəticələrindən çox şey asılıdır. Bütün bu proseslər Ermənistan üçün çox önəmlidir və aydındır ki, istər mənfi, istərsə də müsbət təsir bütün regionda vəziyyəti ciddi şəkildə dəyişə bilər”.
İstənilən halda, Gürcüstanın Qərblə əlaqələri artıq çat verib və bu, regionda Ermənistana da təsir edəcək.
Nahid SALAYEV
