Azərbaycan-Pakistan əməkdaşlıq potensialı hələ tam işə düşməyib - Əliyev bunun üçün səfər etmişdi...
Yeganə Hacıyeva: “Ənənəvi yanaşmalardan kənarda Azərbaycan ilə Pakistan arasında əməkdaşlıq yolları axtarılmalıdır”
İyulun 12-də İslamabadda Prezident İlham Əliyevin Pakistan İslam Respublikasının Prezidenti Asif Əli Zərdari ilə geniş tərkibdə görüşü olub.
Görüşdə ölkələrimiz arasında siyasi əlaqələrin yüksək səviyyədə olmasından məmnunluq ifadə edilib. Pakistanın və Azərbaycanın daim bir-birini dəstəkləməsi, xüsusilə torpaqlarımız otuz il ərzində işğal altında olduğu dövrdə Pakistanın ölkəmizə siyasi dəstəyi, Azərbaycanın haqlı və ədalətli mövqeyini müdafiə etməsi, beynəlxalq hüququn prinsiplərini rəhbər tutması yüksək qiymətləndirilib.
Azərbaycan və Pakistanın gələcək əməkdaşlıq potensialı baxımından Əliyevin bu səfəri necə dəyərləndirilə bilər?
Politoloq Yeganə Hacıyeva “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, Pakistan və Azərbaycan arasında tarixən dostluq və qardaşlıq münasibətləri formalaşıb: “Hər iki ölkə mövcud olduqları regionda sabitlik, sülh və dayanıqlılığa xidmət edir. 44 günlük müharibədən sonra Azərbaycan regionda sülh və sabitliyin təminatçısı kimi çıxış etdi və bunu ortaya qoyduğu strategiya üzərində davam etdirməkdə maraqlıdır. Pakistan isə öz növbəsində Mərkəzi Asiyada dayanıqlı sülhə xidmət edən siyasət yürüdür və mövcud olduğu regionda terrorizmə ən az cəlb olunmuş ölkələrdəndir. Baxmayaraq ki, Əfqanıstanla oxşar və tarixi bağları olan xalqlara malikdir, amma terrorizmin hansı ölkədə və hansı səviyyədə olması göz önündədir. Pakistan həm də Qarabağın 30 illik işğalı dövründə Azərbaycanın Qarabağ siyasətini dəstəkləyən ölkə idi. Pakistan Azərbaycanın müstəqilliyini ilk tanıyan iki ölkədən biridir. Buna paralel olaraq, bugünə qədər Ermənistanı dövlət olaraq tanımayan çox az ölkələrdəndir. 44 günlük müharibə dövründə Pakistanın Azərbaycana dəstəyinin arxasında çox böyük məram dururdu.
İqtisadi münasibətlərə gəldikdə isə, Pakistan Mərkəzi Asiyanın stabil və zəngin mədən resursları ilə bol ölkəsidir. Mərkəzi Asiya coğrafiyasında və Cənubi Qafqazda keçid yerdə yerləşən Pakistan və Azərbaycan Asiyadan Avropaya gedən yolda strateji mövqeyə malik ölkələrdir. Ümumilikdə, digər tərəfdaşımız olan Türkiyə ilə Asiya və Avropanın iqtisadi üçbucağında strateji bəndlərdir. Bu gün də bu əməkdaşlığın müxtəlif konfiqurasiyalarını görürük, amma əlbəttə ki, inkişaf etdiriləsi məqamlar var. Bilirik ki, digər sahələrdə olan əməkdaşlıqlar hərbi təşəbbüslərlə möhkəmləndirilməlidir. Hər iki tərəf bu istiqamətdə mesajlarını səsləndirib. Azərbaycan Kəşmir məsələsində Pakistanın haqq səsini dəstəkləyib. Mərkəzi Asiya regionunda müxtəlif əməkdaşlıq çərçivəsində Əfqanıstan-Pakistan sərhədində xoş təşəbbüslərimiz olub və bunu davam etdirmişik. Bu sadalananlar, ikili və üçlü əməkdaşlıqlar hərbi müttəfiqliyə də gətirməlidir. İqtisadi layihələrimizi hərbi əməkdaşlıqla müdafiə etmək üçün bunu dünyaya nümayiş etdirməliyik. Bunun üçün də ən yaxşısı hərbi əməkdaşlıq formatıdır. Müasir dövrdə hərb sahəsində texnoloji nailiyyətin və inkişafın yeni alətlərilə müasir hərb mədəniyyəti formalaşır. Bu zaman baxışlar da yenilənir. Ənənəvi yanaşmalardan kənarda Azərbaycan ilə Pakistan arasında əməkdaşlıq yolları axtarılmalıdır.
Tərəflər ordu üçün kadrların hazırlanması, hərbi texnika və silah təchizatçısı, eyni zamanda birgə müxtəlif hərbi təyinatlı proseslərin iştirakçısı kimi mühüm funksiyaları həyata keçirir.
Bu əməkdaşlığın üçtərəfli formatda həyata keçirilməsinin region və dövlətlərimiz üçün xeyirli olacağına inanıram. İstər Pakistan, istərsə də Türkiyə yerləşdikləri regionlarda stabillik faktoru kimi çıxış etdikləri üçün regional və beynəlxalq proseslərdə ölkələrimiz arasında üst-üstə düşən baxışlar və maraqlar bu formatı iqtisadi baxımdan da çox cazibədar edir”.
Ekspertin sözlərinə görə, hər iki ölkə dinamik inkişaf mərhələsi keçən islam ölkəsidir və onlar üçün dünyanın ən müasir, ən modern islam ölkəsi olmaqla yanaşı, regionlararası, xüsusilə Avropaya enerji tranzitində təşəbbüsçü və iştirakçı ölkə kimi Azərbaycanla əməkdaşlıq imkanları çox önəmlidir: “Mənəvi olaraq, Pakistan Türkiyə və Azərbaycanın Şuşa bəyannaməsində paylaşdığı bütün məqamları, bütün dəyərləri mənəvi olaraq dəstəkləyir və bölüşür.
Güclü hərbi əməkdaşlığın mövcudluğu və Şuşa bəyannaməsinə Pakistanın da qoşulması, əlbəttə, daha yaxşı olar. Hər üç ölkənin Yaxın Şərq, Mərkəzi Asiya və Cənubi Qafqazda olduqları regionda dayanıqlı inkişafa xidmət edən, təhlükəsizlik faktorunu təmin edən ölkələr olduğunu nəzərə alsaq, bundan ancaq dünya qazanır.
Məsələnin digər tərəfi isə odur ki, üç ölkənin əlaqələrinə münasibətdə çox böyük qısqanclıqlar ola bilər. Biri nüvə ölkəsi olan Pakistan, digəri hərbi imkanları çox yaxşı olan Türkiyə və üçüncüsü çox kiçik, amma iqtisadi nailiyyətləri çox böyük olan Azərbaycan.
Azərbaycan Kəşmir məsələsində hər zaman Pakistanı dəstəkləyir. Bu, Azərbaycanın sadəcə dost, tarixən mənəvi bağlı olduğu Pakistanın qardaşlıq maraqlarını qorumaq istəməsi deyil. Bunun üçün beynəlxalq hüquqda əsaslar mövcuddur. İndi beynəlxalq münasibətlərdə elə bir dövrdür ki, regional ölkələrin maraqlarının qorunması ilə konfliktlər həll olunmalıdır. Kəşmir problemi mövcud olduğu coğrafiyada da Cənubi Qafqazda Dağlıq Qarabağ problemi kimi bölgədə siyasi proseslərə çox təsir edən əsas alətdir. Bu, yalnız Hindistan-Pakistan münasibətlərinə deyil, bu coğrafiyadakı bütün münasibətlərə təsir göstərir. Azərbaycanın bu məsələdə dəstəyi BMT səviyyəsində ola bilər, çünki beynəlxalq münasibətlərdə əsaslar mövcuddur”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
