Azərbaycan iqtisadi artıma görə 2 qonşudan geri qalır - niyə?..
Fuad İbrahimov: “Neft hasilatının azalması iqtisadi göstəricilərin ümumi həcminə təsir edir”
Həm Azərbaycan, həm də Cənubi Qafqazın digər ölkələrindəki iqtisadçılar 3 ölkənin son illər iqtisadi inkişafı haqda müxtəlif təhlillər, müqayisələr aparırlar. Məlum olur ki, ortada ciddi fərqlər var.
Məsələn, Ermənistan iqtisadiyyatı 2022 və 2023-cü illərdə sürətlə böyüyüb, 12%-dən çox iqtisadi artım qeydə alınıb; Gürcüstanla bağlı da təxminən eyni vəziyyətdir – 2022-ci ildə ümumi daxili məhsul (ÜDM) 10,4, 2023-cü ildə 7% artım olub, 2024-cü ilin ilk rübündə artım artıq 8,4%-dir. Azərbaycanla bağlı rəqəmlər isə ürəkaçan deyil: 2023-cü il üçün 0,1% artımdan bəhs edilirdi, sonra bəlli oldu ki, bu artım 1%-in üstündədir və doğrusu, yekun rəqəm də bəlli olmadı. Hər bir halda Cənubi Qafqazın ən böyük iqtisadiyyatı olan Azərbaycanın iqtisadi inkişafı Gürcüstan və Ermənistandan geri qalır. Niyə?
“Konkret olaraq Ermənistan iqtisadiyyatı reeksport hesabına artır”
Sözügedən məsələyə aydınlıq gətirən iqtisadçı-ekspert Fuad İbrahimov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bütün bunlara bir qədər fərqli prizmadan yanaşdı: “İqtisadiyyata təkcə rəqəmlər əsasında yanaşma doğru deyil. Yəni rəqəmlər əsasında fikir formalaşsın ki, Azərbaycanda iqtisadi inkişaf yoxdur. Birincisi, ÜDM-in artması, həcmi iqtisadi inkişafın indeksi sayılır. Ancaq bu, mütləq mənada iqtisadi göstəriciləri tam əks etdirmir. Nəzərə almaq lazımdır ki, bu gün Ermənistan, Gürcüstan iqtisadiyyatları həcminə görə kifayət qədər Azərbaycan iqtisadiyyatından geridədir. Həm də digər göstəricilərinə görə. Konkret olaraq Ermənistan iqtisadiyyatı reeksport hesabına artır. Sanksiyalar səbəbindən alınan məhsullar Rusiyaya satılır. Bu isə o deməkdir ki, orada real iqtisadi artımdan söhbət getmir. Ermənistanın bu qanunsuzluğuna Qərb İrəvanın Rusiyaya qarşı demarşlarına görə göz yumur. Bir məsələni də nəzərə almaq lazımdır ki, Ermənistan Avrasiya İqtisadi İttifaqının üzvüdür. İttifaq üzvləri arasında da bir sıra iqtisadi güzəştlər var. Belə olduqda da Rusiyaya tətbiq edilən sanksiyalar səbəbindən bu ölkədə birdən-birə həm ixrac artır, həm də ÜDM. Çünki ixrac artırsa, bu, həm də ÜDM-in artmasına səbəb olur. Məhz bu səbəbdən orada iqtisadi artım var. Bənzər hal Gürcüstana da aiddir. Çünki Gürcüstan da bundan faydalanır. Bu nöqteyi-nəzərdən Ermənistanda elə bir iqtisadi inkişaf yoxdur. Sadəcə, bu ölkədən tranzit xətt kimi istifadə edilir. Azərbaycanda isə neft hasilatının azalması iqtisadi göstəricilərin ümumi həcminə təsir edir. Aşağı dinamika bununla bağlıdır. Üstəlik, Azərbaycanın ixrac gəlirlərinin 90 faizi neft-qaz hesabına formalaşır. Ancaq az da olsa iqtisadi artım var. Ona görə də ölkəmizi Ermənistan və Gürcüstanla müqayisə etmək yerinə düşmür”.
Vidadi ORDAHALLI
