Ermənistan üçün "gürcü dərsi"...
Avropa İttifaqı (Aİ) Gürcüstanın inteqrasiya prosesini dayandırıb. Bu haqda Tiflisdə Aİ-nin genişləndirilməsi üzrə beynəlxalq konfransda birliyin Gürcüstandakı səfiri Pavel Qerçinski məlumat verib. Onun sözlərinə görə, Gürcüstanın indiki hakimiyyətinin niyyəti Aİ liderlərinə aydın deyil.
O, “Xarici təsirin şəffaflığı haqqında” qanunu irəliləyişlər fonunda bunu geriyə addım adlandırıb: “Eləcə də antiqərb, antiavropa ritorikası Aİ-yə qoşulmaq üçün elan edilmiş məqsədə uyğun gəlmir”. Qerçinski inteqrasiyanın dayandırılmasını “kədərli və ürəkparçalayan” adlandırıb.
Səfirin sözlərinə görə, Aİ Gürcüstanın müdafiəsinə ayrılan 30 milyon avronu artıq dondurub və bu, yalnız ilk addımdır. Qerçinski ümid etdiyini bildirib ki, Gürcüstanın Aİ-yə üzv olması üzərində iş bu ilin oktyabrına gözlənən parlament seçkilərindən sonra bərpa olunacaq. Xatırladaq ki, Gürcüstana 2023-cü ilin dekabrında Aİ-yə namizəd statusu verilib. Bundan bir neçə ay sonra hakim “Gürcü arzusu” partiyası “Xarici təsirin şəffaflığı haqqında” qanun layihəsini yenidən parlamentin müzakirəsinə çıxarıb. Tənqidçilər bu qanunu Rusiyanın “xarici agent” qanununun analoqu sayır. Müxalifət qanun layihəsinə qarşı çıxıb, ölkədə bir neçə ay kütləvi etirazlar keçirilib. Hətta prezident Salome Zurabişvili qanun layihəsinə veto qoyub. Aİ ölkələri və ABŞ Gürcüstan hakimiyyətini qanun layihəsini qəbul etməməyə çağırıb. Sənədin qəbulundan sonra Aİ-nin bəzi üzvləri Gürcüstan vətəndaşları üçün vizasız rejimin ləğvini təklif ediblər. ABŞ isə Gürcüstanda “demokratiyanın sarsıdılması” üçün məsuliyyət daşıyanlara sanksiyalar tətbiq edib. Beləliklə, Qərb Gürcüstanı yarı yolda qoyur və indi ekspertlər xbərdarlıqlar edir ki, Ermənistan bundan dərs çıxarmalıdır. Bu xüsusda Rusiyanın “Nezavisimaya qazeta” mətbu orqanı yazır: “İnsanların başqalarından birbaşa öyrənə bilməməsi məlum faktdır. Görünən odur ki, dövlət səviyyəsində, xüsusən də Cənubi Qafqazda vəziyyət oxşardır. Zaqafqaziya ölkələri çox vaxt qardaşlıq münasibətlərindən danışsalar da, əslində bir-birləri haqqında çox az şey bilirlər. Bu isə İrəvanda gedən siyasi proseslərdə aydın görünür. Qarabağ müharibəsində məğlubiyyət erməni qüruruna və özünəinamına ağır zərbə vurdu. Günahkarları tapmaq istəyi proyeksiya adlandırılan klassik nümunəyə gətirib çıxardı. Bu səbəbdən Moskva “ölümcül günahların” əksəriyyətində ittiham olunurdu, baxmayaraq ki, Bakının işğala dözməyəcəyi, İrəvanın isə 90-cı illərin çoxdan və unudulmuş qələbəsini səylə qeyd etdiyi çoxdan bəlli idi. Ermənistan bütün bu illər ərzində həm yerli, həm də qlobal səviyyədə qüvvələr balansında baş verən dəyişiklikləri dərk etmədən qalib sindromunun əsiri olub. Ölkə keçmiş nailiyyətlərdə ilişib qalıb. İndi bir çox Qərb analitikləri və alimləri əllərini ovuşdurur və Qərbə dönüşə və Nikol Paşinyan hökumətinin Moskva ilə strateji tərəfdaşlıqdan yavaş-yavaş çıxmasına sevinirlər. Bu, ABŞ və Aİ-nin Afrika və Yaxın Şərqdəki mövqelərinin pisləşməsi fonunda xüsusilə vacibdir. Ancaq İrəvanın Rusiyanı rəqiblərlə əvəz etmək cəhdlərinə nəzər salsanız, bu formulun təkcə təbliğat baxımından deyil, həm də sırf geosiyasət və iqtisadiyyat baxımından necə işləyəcəyi tam aydın deyil. Burada radikal qərbpərəstlikdən radikal praqmatikə çevrilməyə məcbur olan qardaş Gürcüstanın çoxillik təcrübəsinə arxalana bilərik.
“Qızılgül inqilabı”ndan sonra gürcü siyasi elitası ideoloji simpatiyaların xeyrinə praqmatizmə göz yummağa qərar verdi. Ölkədə fəaliyyət göstərən balanslaşdırma sistemi yenidən kökündən qərbyönlü sistemə çevrildi. Ölkə nəinki Rusiyadan, hətta bütün postsovet məkanından mümkün qədər uzaqlaşmağa çalışırdı. Əlaqələr kəsildi və bütün aparat ölkənin NATO və Aİ-yə sürətlə inteqrasiyası üçün çalışırdı. “Mən gürcüyəm, ona görə də avropalıyam” – bu ifadə az qala dövlət şüarına çevrildi. Lakin gözləntilər özünü doğrultmadı. Geosiyasət və iqtisadiyyat nəinki ideologiyanı üstələyib, həm də sübut edib ki, faktlar həmişə xəyalların üstündən xətt çəkəcək. Qərb ölkələri ölkəyə qrant və kreditlərlə fəal dəstək verirdilər, lakin iqtisadiyyat hələ də qurulmalı idi və burada strateji tərəfdaşların yalnız ideologiya və dünyagörüşü əsasında biznesə investisiya qoymağa hazır olmadığı ortaya çıxdı. Almaniya, ABŞ və Fransadan vəd edilən maliyyə axınları əvəzinə ölkə türk kapitalının üstünlüyünü aldı və turist axınında mütləq çempion postsovet ölkələrinin, xüsusən də Rusiya Federasiyasının vətəndaşları oldu. Üstəlik, ABŞ prezidenti Corc Buşun vədlərinə baxmayaraq, Moskva yenə də qırmızı xətləri keçərək Tiflisi ağır məğlubiyyətə uğratdı və Qərbin regionda real hərbi təsir imkanlarının olmadığını sübut etdi. Qərb ilkin mərhələdə modernizmə təkan verən islahatlara əhəmiyyətli dərəcədə sərmayə qoya bilən ideoloji simpatizan ola bilər, lakin Cənubi Qafqazda yalnız qərbpərəstlik və oriyentasiya əsasında ölkə qurmaq mümkünsüz olub. Nikol Paşinyan və onun siyasi tərəfdaşları gürcü dərsini yaxşı öyrənməlidirlər, çünki onlar fəal şəkildə ona arxalanırlar. Qərb Rusiyanı əvəz edə bilməyəcək, çünki bir tərəfdən coğrafi mövqeyinə görə onun təsiri çox məhduddur, digər tərəfdən isə Ankara və Moskvanın hökmranlığı var. Qərb və digər institutlardan fəal istifadə edərək, xarici və daxili siyasəti şaxələndirmək olar, lakin biz öz milli maraqlarını müdafiə etməyə hazır olan Rusiyanın qırmızı xətlərini xatırlamalıyıq. Nə Paris, nə də Vaşinqton İrəvanın maraqlarını qoruya bilməyəcək, lakin Moskva bacara bilər. Odur ki, hətta Gürcüstanın Qərb kuratorları ilə Tiflis arasında böhran fonunda indi geosiyasi və ya digər dönüş yaratmağa cəhd etmək təhlükəlidir - bu, yalnız əlavə qeyri-müəyyənliyə səbəb ola bilər. Ermənistan Cənubi Qafqaz qonşusunun timsalından əsas dərsini çıxarmalıdır - qərbyönlü əhval-ruhiyyə və apriori demokratiyanın təşviqi praqmatizm, geosiyasət və iqtisadiyyatın əsas prinsiplərinə zidd deyil. Bunu Gürcüstan indi dərk edib və Qərblə münasibətləri çox ağrılı şəkildə yenidən nəzərdən keçirir”.
Nahid SALAYEV
