Azərbaycanla bağlı Şanxay Təşkilatında yeni dövr açıldı...
Bu gün dünyada çoxlu sayda regional təşkilatlar mövcuddur. Qloballaşma ilə paralel olaraq dünya iqtisadiyyatının regionallaşması inkişaf etdikcə onların sayı durmadan artır. Regional əməkdaşlıq təşkilatları arasında Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı (ŞƏT) xüsusi yer tutur.
Əgər ŞƏT çərçivəsində ilkin olaraq terrorizm, narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsi və sair bu qəbildən olan məsələlərlə mübarizəyə üstünlük verilirdisə, indi quruma üzv ölkələrin iqtisadi əməkdaşlığın inkişafına istiqamətlənmələri intensivləşməyə başlayıb. İndi ŞƏT beynəlxalq xarakterli regional təşkilatdır. Xatırladaq ki, ŞƏT 15 iyun 2001-ci ildə altı üzv ölkə - Çin, Rusiya, Qırğızıstan, Tacikistan, Özbəkistan və Qazaxıstan tərəfindən təsis edilib. Hazırda ŞƏT-in üzvləri Qazaxıstan, Çin, Rusiya, Qırğızıstan, Özbəkistan, Tacikistan, Pakistan, Hindistan, İrandır. Əfqanıstan, Monqolustan, Belarus müşahidəçi üzvlər, Azərbaycan, Türkiyə, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Bəhreyn, Ermənistan, Misir, Kamboca, Qətər, Küveyt, Maldiv, Myanma, Nepal, Səudiyyə Ərəbistanı, Şri-Lanka isə 14 dialoq tərəfdaşıdır. Qey edək ki, iyulun 3-də Qazaxıstanın paytaxtı Astanada ŞƏT-ə üzv ölkələrin Zirvə görüşü işə başlayıb. “ŞƏT+” formatında keçirilən sammitə 16 ölkənin dövlət və hökumət başçıları qatılıb. Bu nüfuzlu təşkilatın Zirvə görüşündə Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev də iştirak edir. Sözügedən hal ölkəmizə yüksək etimadın daha bir təzahürüdür. “Çoxtərəfli dialoqun möhkəmləndirilməsi - davamlı sülhə və inkişafa nail olmaq” mövzusunda baş tutan sammitdə ölkəmzin iştirakının başlıca səbəblərindən biri Azərbaycan prezidenti ilə təşkilata üzv dövlətlərin rəhbərləri arasında qarşılıqlı inam və etimada əsaslanan yüksək səviyyəli münasibətlərin mövcudluğudur. Bu, dövlət başçısının ŞƏT iclasında ilk iştirakı deyil. Belə ki, 2022-ciilin sentyabrında da PREZİDENT İlham Əliyev Özbəkistan prezidenti Şavkat Mirziyoyevin dəvəti ilə ŞƏT-ə üzv ölkələrin Sammitində iştirak etmək üçün Səmərqəndə səfər edib. Onu da qeyd edək ki, 2015-ci ildə ŞƏT-ə üzv dövlətlərinin başçıları Şurasının iclasında Azərbaycana tərəfdaş statusun verilməsi ilə bağlı qərar qəbul edilib. 17 may 2016-cı il tarixində prezident İlham Əliyev “Azərbaycan Respublikasına Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının dialoq üzrə tərəfdaşı statusunun verilməsi haqqında” 2016-cı il martın 14-də Pekin şəhərində imzalanmış Memorandumu təsdiqləyib. Respublikamız həmin tarixdən etibarən ŞƏT-in tədbirlərində fəal iştirak edir və qurumla əməkdaşlığı genişləndirir. ŞƏT ilə əməkdaşlıq istiqamətləri arasında təşkilatın ənənəvi prioritet sahələri olan və Azərbaycan üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edən terrorizm, ekstremizm və separatizm ilə mübarizə, regional təhlükəsizliyin və sabitliyin təminatı müəyyənləşdirilib. Həmçinin ölkəmizin beynəlxalq müstəvidə mühüm rol oynadığı sivilizasiyalararası dialoq, multikulturalizm və tolerantlığın təşviqi sahələri də diqqət mərkəzində olan məsələlərdəndir. Azərbaycanın təşkilatla əməkdaşlıqda qazandığı hörmətin göstəricisidir ki, 2021-ci ildə ŞƏT-in Pekindəki mənzil-qərargahında Azərbaycanın dahi şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin 880 illik yubileyi qeyd edilib, qərargahın binasında dahi şairin büstü ucaldılıb. Qeyd edək ki, dahi Nizami Gəncəvi Çin filosofu Konfutsidən sonra ŞƏT-in qərargahında büstü qoyulmuş ikinci tarixi şəxsiyyətdir. Azərbaycan ŞƏT-in dialoq tərəfdaşı statusunu aldıqdan sonra Heydər Əliyev Fondu təşkilatlın katibliyi ilə sıx əməkdaşlıq edərək, bir neçə tədbir, o cümlədən 2018-ci ildə Azərbaycan mədəniyyəti günü, “Nizami Gəncəvi İli” çərçivəsində “Nizami Gəncəvi – bütün bəşəriyyətin şairi” adlı tədbir keçirib.
Ümumiyyətlə, Azərbaycan ŞƏT ilə əməkdaşlığa böyük önəm verir və əlaqələri daha da genişləndirməkdə maraqlıdır. Elə prezident İlham Əliyevin ŞƏT-in Astanada keçirilən Sammitə qatılması ölkəmizlə təşkilat arasında qarşılıqlı dialoqun yüksək səviyyədə olduğunu bir daha təsdiqləyir. ŞƏT-lə əməkdaşlıq böyük bir coğrafiyada əlaqələri genişləndirmək anlamına gəlir. Üzv dövlətlərlə yeni layihələrin birgə reallaşdırılmasına nail olmaq, investisiyalar cəlb etmək mümkündür. Beynəlxalq yükdaşımalar üçün yeni imkanların yaranmasını isə ayrıca qeyd etmək lazəmdır. Azərbaycanın nəqliyyat dəhlizi kimi funksionallığını və əhəmiyyətini artıran həm də odur ki, ölkəmiz yalnız Şərqlə Qərb arasında qapı rolunda çıxış etmir, eyni zamanda, Şimal və Cənubu da birləşdirən mühüm dəhlizdir. Azərbaycan bu dəhlizin - nəqliyyat infrastrukturunun formalaşması üçün ciddi siyasi iradə nümayiş etdirib və investisiya yatırımları edib. Nəticədə, istər daxili, istərsə də xarici nəqliyyat infrastrukturu çoxşaxəli haba çevrilə bilib. Həyata keçirilən nəqliyyat layihələri Azərbaycanın ixrac potensialının tam həcmdə realizə olunması üçün bu infrastruktur əhəmiyyətli rol oynayır. Eyni zamanda, artan tranzit əhəmiyyəti ölkəmiz üçün mühüm iqtisadi dividend deməkdir. Bu layihələr bölgədə, eləcə də qlobal miqyasda təhükəsizliyin qarantına çevrilir. Azərbaycanla ŞƏT-i ortaq məxrəcə gətirən çoxsaylı iqtisadi amillər sırasında “Bir kəmər, bir yol” layihəsinin önəmini xüsusi vurğulamaq lazımdır. Azərbaycan yeni dəhliz üçün mühüm məntəqələrdən biri sayılır. Bu da onunla bağlıdır ki, ölkəmiz beynəlxalq səviyyəli Şərq-Qərb və Şimal-Cənub marşrutlarının kəsişməsində yerləşir. Ölkəmizdə hər iki dəhliz üzrə müasir infrastruktur qurulub. Perspektivdə açılacaq Zəngəzur dəhlizi isə mövcud infrastruktura inteqrasiya ediləcək. Hazırda formalaşmaqda olan yeni dünyada əsas diqqət iqtisadi, ticarət və yol-nəqliyyat kimi sahələrdə əməkdaşlığa ayrılır. Bu mənada, Azərbaycan ŞƏT üçün müstəsna önəm kəsb edir.
Tahir TAĞIYEV
