Makron Fransanı qarşıdurmaya saldı...
Fransada ifrat sağçıların güclənən mövqeyi fonunda Emmanuel Makron iqtidarının gələcəyi ilə bağlı getdikcə daha maraqlı proqnozlar səslənir.
Birləşmiş Ştatların nüfuzlu “Politico” nəşrində “Makronun dövrü başa çatdı. Le Peni kimsə dayandıra biləcəkmi?” sərlövhəli məqalədə Fransada parlament seçkilərinin birinci turundan sonra Emmanuel Makronun bütün qüvvələri ifrat sağçıların qarşısının alınmasına səfərbər etmək və ya öz hərəkatından qalanı xilas etməyə çalışmaq kimi son dərəcə ağrılı seçim qarşısında qaldığı vurğulanır: “Bazar günü keçirilən parlament seçkilərinin birinci turu Fransanın 46 yaşlı lideri üçün alçaldıcı oldu və onun yeddi il əvvəl yeni, autsayder siyasətçidən prezidentliyə yüksəlişi qədər heyrətamiz hadisəyə çevrildi”.
Nəşr xatırladır ki, Makron iyun ayında Avropa Parlamentinə keçirilən seçkilərdə ultrasağçıların qarşısında uğradığı fəlakətli məğlubiyyətdən sonra növbədənkənar seçkiləri məhz Fransanın ifrata sürüklənməsi prosesini dayandırmaq məqsədilə təyin edib. Lakin o, tamamilə əks nəticə əldə etdi.
Məqalədə qeyd olunur ki, Avropanın ikinci ən böyük iqtisadiyyatı və qitənin yeganə nüvə gücü indi ifrat sağçı hökumətin yaradılmasına həmişəkindən daha yaxındır və səsvermənin birinci turundan sonra Marin Le Penin Milli Birlik Partiyası liderlik edir: “Əgər iyulun 7-nə planlaşdırılan ikinci turda Milli Birlik parlament çoxluğunu qazansa, (bu tamamilə mümkündür), o zaman ölkəni qismən də olsa Avropa İttifaqını parçalamaq, miqrasiyaya qarşı müharibə aparmaq və NATO-nu tərk etmək vədi ilə ad çıxarmış siyasətçilər idarə edəcək... Le Penin partiyası o vaxtdan bəri ən mübahisəli mövqelərini yumşaltsa da, Qərbin əsas siyasi ehkamlarına dərin şübhə ilə yanaşır. Seçkilərdəki qələbə onun 2027-ci ildə Fransa prezidenti seçkilərində qalib gəlmək şansını xeyli gücləndirəcək”. Fransanın “Ipsos” sorğu institutunun apardığı təhlilə görə, Le Penin partiyasının proqnozlaşdırılan nəticələri onu hakimiyyətin astanasına gətirib çıxarıb. İnstitutun məlumatında deyilir ki, onun partiyası birinci turda səslərin 33,2 faizini toplayıb, yəni ifrat sağçılar parlamentdə 230-280 yer qazana bilərlər. Parlamentdə mütləq çoxluq üçün baryer 289 yer olduğundan, ifrat sağçılar hətta bir həftə ərzində Milli Birlik partiyasının rəhbəri Jordan Bardellanın baş nazir olması ilə hökumət qura biləcəklər: “İndi əsas sual ondan ibarətdir ki, kimsə və ya hər hansı bir qüvvə onu dayandıra bilərmi?”. İndilikdə bu mümkün görünmür. İndi Marin Le Penin ifrat sağçı Milli Birlik Partiyası və ultra solçu Yeni Xalq Cəbhəsi koalisiyası əsas güc mərkəzi kimi önə çıxıb. Mötədil partiyalar ikinci turda revanş üçün bütün imkanlarını səfərbər etməyə çalışacaqlar. Əgər bu nəticə verməsə, o zaman hələ də hakim koalisiyanın yaradılması ilə bağlı danışıqlara ümid var: tarixi təcrübənin göstərdiyi kimi, məhz bu mərhələdə Fransada adətən hakimiyyətin kimdə olacağı məsələsi həll olunur. Koalisiya danışıqları nəticəsində seçkilərin qalibi istəyinə nail olmaya bilər. Makron da buna ümid edir. Lakin mötədil partiyaların heç də hamısı Makrona etibar etmir. Bu səbəbdən Makronun daxil olduğu hakim koalisiyanın yaradılması inandırıcı görünmür.
Bununla yanaşı, Fransa illərdir ölkənin aktual problemlərini həll edə bilməyən siyasi elitasından narazıdır və buna görə də xalq etiraz olaraq səslərini ifrat mövqedə olanlara vermək qərarına gəlib. Bu qənaətə bir çox fransız mediası və ekspertləri Fransa parlamentinin aşağı palatası olan Milli Assambleyaya seçkilərin birinci turunun nəticələrini təhlil edərkən gəlir. Fransanın seçki sistemi xüsusi olaraq seçicilər tərəfindən dəstəklənməyən insanların parlamentə daxil olmasının qarşısını almaq üçün nəzərdə tutulub. Ona görə də parlamentə seçkilər qapalı partiya siyahıları ilə deyil, birmandatlı dairələr üzrə iki turda keçirilir. Birincidə, səslərin 50%-dən çoxunu - mütləq çoxluğu toplayan seçilmiş sayılır. Əgər yoxdursa, ikinci tur keçirilir. Orada dairələr üzrə ən azı 12 faiz səs toplayan namizədlər yarışır. Birinci turun nəticələrinə əsasən, Milli Birlik artıq Milli Assambleyada çoxsaylı yer qazanıb. Yeri gəlmişkən, orada seçilənlər arasında Marin Le Penin özü də var. Nəticə etibarı ilə, onun gələcək parlamentdəki fraksiyası, şübhəsiz ki, indiki parlamentdən daha çox olacaq. Le Pen tərəfdarları üçün hər şey yaxşı getsə, onun siyasi düşərgəsi qanunverici orqanda ən böyük fraksiya olacaq. Daxili İşlər Nazirliyinin yaydığı məlumatlara görə, Milli Birlikdən sonra ikinci yerdə 27,99% səslə Yeni Xalq Cəbhəsi qərarlaşıb. Ultra solçular üçün bu çox yaxşı nəticə, həm də Le Pen tərəfdarlarının artan populyarlığının bir növ sübutudur. Fəth olunmamış Fransanı, Avropa-Ekologiya-Yaşıllar ittifaqını, Sosialist və Kommunist partiyalarını birləşdirən Yeni Xalq Cəbhəsi seçkilər öncəsi elan edilmiş məqsədlə ifrat sağçıların hakimiyyətə gəlməsinin qarşısını almaq məqsədilə yaradılmışdı. Amma indi vəziyyət dəyişir. Onların yeni siyasi ulduzu var - Milli Assambleyanın üzvü Fransua Ruffin. Onun təşəbbüsü ilə Yeni Xalq Cəbhəsi yaradılıb. Hakimiyyətə gəlincə, ilk turda üçüncü yer, əlbəttə ki, Emmanuel Makronun ümid etdiyi şey deyil. Fransızlar Avropa Parlamentinə seçkilərdə olduğu kimi yenə də onu dəstəkləməkdən imtina etdilər. Bu nəticə, çox vaxt olduğu kimi, ultrasağların daha çox nizam-intizamı və seçicilərin laqeydliyi ilə izah edilə bilməz. Bu seçkidə fəallıq qeyri-adi dərəcədə yüksək idi. 65%-i keçib. Sonuncu dəfə belə hal 1997-ci ildə baş vermişdi, o zaman seçicilərin 68 faizi seçki məntəqələrinə getmişdi. Bu, Fransa siyasətinin iki "ağır çəkilisi" - qollist Jak Şirak və sosialist Lionel Jospin arasında döyüş vaxtı idi. Onların hər ikisi qarşıdurma ritorikasından fəal şəkildə istifadə edirdi, lakin yenə də öz rəqiblərini mütləq şər şeytanı kimi göstərmirdilər. İndi isə əksinə, seçki iştirakçıları rəqib qalib gələcəyi təqdirdə baş verə biləcək ən pis hadisələrin qarşısını almaq üçün çağırışlarla seçiciləri səfərbər etməyə çalışırlar. Bu, Fransada Makron üzündən siyasi qarşıdurmanın yaranması ilə nəticələnir.
Samirə SƏFƏROVA
