Bakının elektromobil bazarını hansı ölkə tutacaq - benzin və dizelin yeni qiymətindən sonra...

Akif Nəsirli: “Azərbaycan bazarını daha çox Çin və Koreya istehsalı olan elektromobillər tuta bilər”

Məlum olduğu kimi, Tarif Şurasının qərarı ilə Azərbaycanda avro-5 standartları ilə istehsal olunan benzin və dizelin qiyməti tənzimləndi.

İndiyə qədər aparılan araşdırmalar və ekspert rəyləri təsdiq edir ki, ekologiyanın, ətraf mühitin çirklənməsinin böyük bir hissəsini avtomobillərdən müasir standartlara uyğun olmayan yanacaqlardan istifadə nəticəsində ayrılan zəhərli qazlar təşkil edir.

Məhz atmosferin çirkləndirilməsinin qarşısının alınmasında əsas vasitə kimi elektromobillər gündəmə gəlib. Bu gün dünya ölkələri problemdən qurtulma yolunu elektromobillərə keçiddə görür. 

Təbii ki, Azərbaycanda da elektromobillərə keçid əsas hədəflərdən biridir və bu istiqamətdə proses xeyli müddətdir başlayıb. 

Statistikaya görə, artıq əksər ölkələrdə Aİ-92 markalı benzin istehsal olunmur və satılmır, dizelin daha böyük ekoloji zərəri nəzərə alınaraq istehlakının azaldılması üçün tədbirlər görülür. Bu məqsədlə bir çox ölkələrdə dizelin qiyməti elə tənzimlənir ki, benzinin qiymətindən baha olsun.

Aİ-də benzin və ya dizel mühərrikli (karbon-neytral sintetik yanacaqla (e-yanacaq) işləyən avtomobillər istisna olaraq) yeni avtomobillərin istehsalı və qeydiyyatı 2035-ci ildən mümkün olmayacaq. 

Araşdırmalara görə, artıq bir sıra ölkələrdə Aİ-92 markalı benzin istifadə olunmur.

Artıq qlobal səviyyədə böyük istehsalçılar “premium” markalı, elektrik və hibrid mühərrikli avtomobillərin istehsalına keçib. 

Nəqliyyat emissiyalarının ətraf mühitə mənfi təsirinin azaldılması üçün yanacağın da keyfiyyətinin artırılmasına zərurət var. Bu baxımdan avro-5 müasir standartlara uyğun hesab edilir.

Ekoloji tələblərə uyğun olaraq, Azərbaycanda avro-5 ekoloji standartına uyğun yanacaq istehsalına başlanılıb. Avro-5 standartlı yanacağın istifadəsi avtomobilin işlənmiş qazının tüstüsünü azaldır və ətraf mühitə tullantıları azaldır, mühərrikdə korroziya ehtimalı aşağı düşür, yanacaq istehlakını azaldır.  

Dizel yanacağından istifadənin daha yüksək ekoloji zərərini nəzərə alaraq, daha çox benzin istehlakına keçilməsi məqsədilə benzinlə dizel arasındakı qiymət fərqi azaldılıb. 

Qiymət dəyişikliyi yanacağa qənaət edən hibrid, elektrik və CNG (sıxılmış təbii qaz) mühərrikli avtomobillərə keçidi sürətləndirəcək. 

Bakının elektromobil bazarını hansı ölkə tutacaq?

“Hesab edirəm ki, cəmiyyətdə elektromobillərin təbliğini genişləndirmək lazımdır” 

Liberal İqtisadçılar Mərkəzinin sədri Akif Nəsirli “Bakı-Xəbər”ə şərhində “Azərbaycan bazarında ən çox populyar olan Almaniya, Amerika, Yaponya, Çin, Koreya avtomobilləridir. Elektromobillərin istehsalı üzrə öndə gedən ölkələr ABŞ, Koreya və Çindir. Ən yüksək keyfiyyətli və eyni zamanda baha qiymətli elektromobillər ABŞ-dadır. ABŞ şirkətlərinin Azərbaycan bazarını daha çox tutmaq imkanları yoxdur. Çünki onların avtomobilləri keyfiyyətli olsa da, uzun məsafə qət etsə də, Azərbaycan bazarında onun alıcısı azdır. Elektromobillərin də köhnələri yoxdur, ikinci əl elektromobil hələ bazarda çox cüzidir. Ona görə də ABŞ şirkətlərinin Azərbaycan bazarını tutmaq ehtimalı azdır. Qiymətlərə görə bizim bazarın tələbatına ən çox uyğun gələn Çin və Koreya, nisbətən də Almaniya şirkətləridir. Məsələ burasındadır ki, Almaniya demək olar ki, hələ elektromobilləri bazara çıxarmayıb.   Ona görə də, Azərbaycan bazarını daha çox Çin və Koreya istehsalı olan elektromobillər tuta bilər. Yaponiyanın da elektromobilləri var, amma onlar da çox baha başa gəlir”-deyə bildirdi.

A.Nəsirliyə görə, bu səbəbdən də Azərbaycan bazarını bu iki ölkənin şirkətləri tuta bilər. A.Nəsirli qeyd etdi ki, Yaponyanın “Toyota Prius”ları Azərbaycanda polulyardır. Onun sözlərinə görə, amma məsələ burasındadır ki, bu maşınların keyfiyyəti elə də yuxarı deyil, istismar müddəti qısadır.     

Ekspert hesab edir ki, bu gün bütün dünyada elektromobillərə keçidə böyük ehtiyac var və bu istiqamətdə proses sürətlə gedir. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda da elektromobillərə sürətlə keçid edilməsi zərurətdir.  A.Nəsirli hesab edir ki, benzin və dizelin yeni qiymətləri ölkədə elektromobillərə marağı kütləvi şəkildə artıracaq, bu amil də ekologiyanın təmizlənməsinə xidmət edəcək.

“Ataların bir misalını xatırlatmaq istəyirəm: “Hər zərərdə bir xeyir var”. Yəni bu gün Azərbaycanda populyar avtomobil yanacaqları olan A-92 və kənd təsərrüfatında istifadə edilən dizel yanacaqları bahalaşıb. Bu, sözsüz ki, müxtəlif istiqamətlərə öz mənfi təsirini göstərəcək. Ancaq bunun bəzi sahələrə xeyri var, bir sıra istiqamətləri stimullaşdırır. Məsələn, bu proses ölkəyə benzinlə işləməyən elektromobillərin idxalını stimullaşdırır. Yəni dizel və benzinlə işləyən avtomobili olan şəxs hesab edir ki, yanacaq ildən-ilə bahalaşır, bu onun gəlirlərinə mənfi təsir göstərir, bu halda benzinlə işləyən avtomobilini elektromobilə dəyişəcək. Hazırda ölkə bu cür düşünən xeyli sürücü var.

Elektromobillər ənənəvi avtomobillərdən bir qədər baha olsa da, amma ona keçid zəruridir. Vətəndaşın elektromobilləri kreditlə də, nağd pulla da əldə etməsi mümkündür. Burada bir üstünlük də odur ki, elektromobillər idxal rüsumundan azaddır. Bu da stimullaşdırıcı bir amildir”-deyən A.Nəsirli qeyd etdi ki, hazırda Bakıda ənənəvi mühərrikli avtomobili olan sürücülərin təxminən 15-20 faizi bu addımı atmaq imkanına malikdir. 

A.Nəsirli hesab edir ki, elektromobilə keçid yalnız vətəndaşın şəxsi büdcəsinə müsbət təsir etmir, bunun həm də ictimai baxımdan əhəmiyyət var. A.Nəsirli qeyd etdi ki, ənənəvi yanacaqla işləyən avtomobillər havaya ətraf mühitə mənvi təsir edən zərərli qazlar atır: “Elektromobillərə keçid edənlərin sayı nə qədər olarsa ənənəvi avtomobillərdən dolayı atmosferə atılan zərərli qazın faizi də o qədər azalar. Öz ənənəvi yanacaqla işləyən avtomobilini elektromobillərə dəyişənlər həm də cəmiyyətimizə, ətraf mühitə, ekologiyaya, bir sözlə, bütün dünyaya bir töhfə vermiş olur. Hesab edirəm ki, cəmiyyətdə elektromobillərin təbliğini genişləndirmək lazımdır. Bu elektromobillərin avtomobil parkında xüsusi çəkisi artdıqca ölkədə yanacağa, benzinə və dizelə tələbat azalacaq”-deyə müsahibimiz əlavə etdi.

İradə SARIYEVA