“Euronews” Bakıda və Zəngilanda keçirilən minalarla mübarizə üzrə Beynəlxalq Konfransdan yazdı
Xüsusilə silahlı münaqişə vəziyyətlərində və ərazilərində minalar və əldəqayırma partlayıcı qurğular bütün dünyada öldürməyə və yaralanmalara səbəb olmaqda davam edir. Dünyanın 60-dan çox ölkəsində 110 milyona qədər mina ola biləcəyi təxmin edilir.
Bu barədə “Euronews”da dərc edilən məqalədə bildirilir.
Qeyd edilir ki, minalarla mübarizə üzrə üçüncü Beynəlxalq Konfrans dünyada minalarla ən çox çirklənmiş ilk beş ölkə sırasında olan Azərbaycanın paytaxtı Bakıda və Zəngilanda keçirilib. 75 ölkədən 300-dən çox nümayəndə minaların və müharibənin digər partlayıcı qalıqlarının ətraf mühitə təsirini azaltmaq üçün maliyyə resurslarının səfərbər edilməsi yollarını müzakirə etmək üçün bir araya gəlib.
Azərbaycan prezidentinin köməkçisi, Xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyev Euronews-a deyib: “Azərbaycan bütün dünyada humanitar minatəmizləmə və minalar əleyhinə fəaliyyət laboratoriyasıdır. Azərbaycan xüsusi bilik və təcrübə əldə edib və minatəmizləmə layihəsi başa çatdıqdan sonra Azərbaycan qlobal miqyasda digər humanitar minatəmizləmə layihələrinə də töhfə vermək gücünə malik olacaq”.
Minalarının iki əsas kateqoriyası var: piyada əleyhinə minalar (PƏM) və tank əleyhinə (TƏM) minalar. Piyada əleyhinə minalar PƏM minalarından daha kiçikdir və insanları öldürmək və ya yaralamaq üçün nəzərdə tutulub. Onlar çox daha az təzyiqlə, bəzən 5-15 kiloqrama qədər az təzyiqlə işə salına bilər. Tank əleyhinə minalar tanklar və zirehli txnikalar kimi maşınları məhv etmək üçün nəzərdə tutulub və partlatmaq üçün adətən 100 kiloqramdan çox təzyiq tələb olunur.
“Minalar həqiqətən insanlığa qarşı cinayətdir. Əgər okeanda bir plastik torba varsa, onun yox olması üçün 200 il lazımdır. Minalar heç vaxt yox olmur və ətraf mühiti çirkləndirməyə davam edir”, - BMTİP-in Azərbaycandakı rezident nümayəndəsi Alessandra Roccasalvo bildirib.
Orta hesabla, qurbanlar arasında çoxlu uşaq olmaqla, hər saatda bu partlayıcı qurğulardan bir nəfər ölür və ya yaralanır. Haydi Kün, minaların təmizlənməsi və müharibədən zərər çəkmiş bölgələrin yenidən inşaası və yenidən qurulması üzrə humanitar təşkilat olan “Sülhün kökləri”in (Roots of Peace) baş direktoru və təsisçisidir. O, Euronews-a deyib: “Mən dünyanın mina tarlalarını gəzmişəm və hər dəfə mina sahəsinə girəndə qan qrupunu soruşurlar. Bu, müəyyənedici məqamdır. Dörd uşaq anasıyam və addımlarımı çox, çox ciddiyə alıram…?”
“Bir minanı partlatmaq üçün 8 funt lazımdır. Bu, yeni doğulmuş uşağın orta çəkisidir. Ona görə də bir ana və nənə kimi bunun, Qarabağın ürəyindən dünyaya qlobal bir çağırış olduğunu düşünürəm” – deyə o bildirib.
Afrika minalardan ən çox təsirlənən qitədir, Anqola, Mozambik və Somali isə ən kritik ölkələrdir. Minalarla əlaqəli ən çox görülən zədə bir və ya bir neçə əzanın itirilməsidir. ABŞ-da amputasiya üzrə göstərici hər 22.000 nəfərə 1, Anqolada isə hər 10.000 nəfərə 30-dur. Onlar həmçinin torpağın böyük bir hissəsini yararsız, becərilməsi və ya yenidən məskunlaşma üçün mümkünsüz hala gətirir və ətraf mühitə təsir dağıdıcı olur.
Trotil parçalanma məhsullarının sızması baş verə bilər və bu, torpağı və yeraltı suları çirkləndirə bilər. Bundan başqa, hər mina partlayışından sonra karbon qazının emissiyası da çox böyükdür. Azərbaycan Ərazilərinin Minalardan Təmizlənməsi üzrə Milli Agentliyin (ANAMA) İdarə Heyətinin sədr müavini Samir Poladov bildirib ki, bir tank əleyhinə mina partlayışı 29 kq karbon qazı buraxır.
Konfransda həmçinin humanitar minatəmizləmə sahəsində beynəlxalq tərəfdaşlığın gücləndirilməsinə çağırışlar səslənib. Azərbaycan Prezidentinin xüsusi tapşırıqlar üzrə nümayəndəsi, səfir Elçin Əmirbəyov deyib: “Donor təşkilatlar xüsusən də bundan daha çox təsirlənən ölkələrə vəsaitlərin ayrılmasına daha çox diqqət yetirməlidir. Bu problem qlobal miqyasda müzakirə edilmədən ayrı-ayrı ölkələrdə bununla məşğul olmaq mümkün deyil”.
“Azərbaycan 18-ci Dayanıqlı İnkişaf Məqsədi - humanitar minatəmizləmə proqramını milli səviyyədə təqdim etməklə buna öz töhfəsini verib”, - deyə o əlavə edib.
TAHİR
