Türk dövlətlərinin qeyri-rəsmi Şuşa zirvəsi 2 mühüm məsələyə həsr olunacaq...
Akif Nəsirli: “Türk dövlətlərinin bir araya gəlib nəqliyyat və iqlim dəyişikliyi məsələlərini birgə müzakirə etməsi gerçək bir zərurətdən irəli gəlir”
Türk Dövlətləri Təşkilatının güclənməsi, daha da inkişaf etməsi, türk xalqlarının hərtərəfli inteqrasiyası, dərin birliyi istiqamətində Azərbaycan üzərinə düşən vəzifəni layiqincə yerinə yetirir. Bu yöndə fəaliyyətini daha sürətli şəkildə davam etdirir.
Prezident İlham Əliyev TÜRKPA-nın Baş katibi Mehmet Süreyya Eri, Türkiyə Böyük Millət Məclisinin sədri Numan Kurtulmuşu, Qazaxıstan Parlamenti Məclisinin sədri Yerlan Koşanovu, Qırğızıstan Joqorku Keneşinin sədri Nurlanbek Şakiyevi, Özbəkistan Ali Məclisi Senatının sədri Tənzilə Narbayevanı, Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti Məclisinin sədri Zorlu Töreni və Macarıstan Milli Assambleyasının sədrinin müavini Marta Matraini qəbul edərkən deyib ki, Azərbaycanın təşəbbüsü ilə bir aydan sonra Şuşada Türk Dövlətləri Təşkilatının qeyri-rəsmi Zirvə görüşü keçiriləcək.
Prezident Əliyev eyni zamanda qeyd edib ki, Şuşada təşkil olunacaq qeyri-rəsmi Zirvə görüşünün əsas mövzuları nəqliyyat və iqlimlə bağlı olacaq. Yəni Zirvə görüşündə müzakirələr bu iki istiqamət, məsələ ətrafında aparılacaq.
“İqlim dəyişikliyinin iki məsələdən biri kimi Şuşa Zirvəsində müzakirəyə çıxarılması ondan qaynaqlanır ki, Azərbaycan COP29-da Türk Dövlətləri Təşkilatını favorit kimi görmək istəyir”
Liberal İqtisadçılar Mərkəzinin rəhbəri Akif Nəsirli baki-xeber.com-a şərhində bildirdi ki, türk dövlətlərinin qeyri-rəsmi Şuşa zirvəsinin bu iki mühüm məsələyə həsr olunması böyük əhəmiyyətə malikdir. “Hazırda Azərbaycanın və postsovet ölkələrinin müzakirə olunan ən mühüm məsələlərindən biri bu ölkələri bir-biri ilə birləşdirən nəqliyyat dəhlizi məsələsidir. İqlim dəyişikliyi məsələsi isə bütün dünyanın problemidir. Bu, məsələnin bir tərəfi. Digər tərəfdən, keçiriləcək Şuşa Zirvəsinin bu iki mühüm məsələyə həsr olunması təqdirəlayiqdir. Yəni türk dövlətlərinin bir araya gəlib nəqliyyat və iqlim dəyişikliyi məsələlərini birgə müzakirə etməsi gerçək bir zərurətdən irəli gəlir.
Xəzərin o tayında yerləşən Qazaxıstan, Türkmənistan, Özbəkistan, Qırğızıstan, hətta bəzi hallarda qeyri-türk dövləti olan Tacikstan da bu məsələlərə qoşulur, başqa tərəfdən də Türkiyə belə məsələlərdə maraqlıdır. Yəni türk dünyasının bütövləşməsi, onlar arasında ciddi nəqliyyat-kommunikasiya əlaqələrinın sıxlaşdırılması, türk zolağının digər nəqliyyat dəhlizləri ilə bütövləşdirilməsi türk dövlətlərinin əsas məqsədlərindən biridir. Məsələn, Türkiyədən düz Qırğızıstana, yaxud əksinə, Qırğızıstandan Türkiyəyə qədər dəmir yolu xəttinin, Qars boru kəmərinin, üstəgəl neft boru xəttinin, digər “yaşıl enerji” zolaqlarının keçməsi xüsusi əhəmiyyətə malikdir”-deyən A.Nəsirli bildirdi ki, müxtəlif dövlətlər, o cümlədən də Avropa və ABŞ Türk Dövlətləri Təşkilatının ümumi bir nəqliyyat dəhlizinin olmasını istəmir.
Müsahibimiz hesab edir ki, bu eyni zamanda Şərqlə Qərbin bir-birinə inteqrasiyasına bir töhfə verir, üstəlik də, türk dövlətlərinin, türk xalqlarının böyük istəkləri olan birliklərini yaradır. A.Nəsirliyə görə, məhz Avropa və Amerikanın “Zəngəzur dəhlizi”nin açılmasını əngəlləməsi də türk birliyinin daha sıx şəkildə birləşməsi qorxusundan qaynaqlanır, onlar bu birlikdən qorxurlar. A.Nəsirlinin fikrincə, konkret olaraq ABŞ və Avropa həm Türkiyə ilə türk dövlətlərinin bu cür yaxın münasibətlərinin formalaşmasından, həm də Türk Dövlətləri Təşkilatının böyük bir gücə çevrilməsindən ehtiyat edirlər. Onun sözlərinə görə, üstəlik, bura bir məsələ də qoşulur ki, Çinin Avropaya daha bir alternativ çıxışı yaranır, Çin “Zəngəzur dəhlizi” vasitəsilə Avropaya daha bir çıxış əldə edir, Çinin iqtisadi inkişafını, elmi nailiyyətlərini öz iqtisadiyyatlarına tətbiq etməsini Avropa da, ABŞ da həzm edə bilmir.
“Burada ikinci bir məsələ də var. Azərbaycanda keçiriləcək möhtəşəm COP29 tədbirində Azərbaycan türk dövlətlərini favorit olaraq görmək istəyir. Bu səbəbdən də qeyri-rəsmi Şuşa Zirvəsində iqlim dəyişikliyi ətrafında geniş müzakirələr aparılacaq. Əlbəttə, Türk Dövlətləri Təşkilatı iqlim dəyişikliyi ilə mübarizəyə böyük töhfə vermək əzmindədir. COP29-un əsas mövzusu olan iqlim dəyişikliyinin iki məsələdən biri kimi Şuşa Zirvəsində müzakirəyə çıxarılması ondan qaynaqlanır ki, Azərbaycan COP29-da Türk Dövlətləri Təşkilatını favorit kimi görmək istəyir”-deyə A.Nəsirli qeyd etdi.
İradə SARIYEVA
