Avropa Parlamentində inqilab - Azərbaycana düşmən deputatların çoxu zibilliyə atılacaq...
Məlum həqiqətdir ki, Azərbaycanın 2020-ci il 44 günlük Vətən müharibəsindəki qələbəsi təkcə işğalçı Ermənistanın məğlubiyyəti ilə nəticələnmədi. Eyni zamanda, uzun illər bu işğalçı ölkəyə açıq və gizli formada dəstək güclərin, bəzi beynəlxalq təşkilatların və xarici ölkələrin də iç üzünün bir daha ortaya çıxmasına səbəb oldu. Onların sırasında Avropa Parlamenti də var.
O da faktdır ki, Avropa Parlamentində Azərbaycana qarşı yekdil mənfi rəy də mövcud deyil. Anti-Azərbaycan isteriyasının arxasında yalnız bir qrup parlamentari dayanır. Əsasən Fransanı təmsil edən həmin deputatlar erməni diasporu ilə əlaqəli, yaxud Avropada mövcud olan islamafob, irqçi, səlibçi və türkofob dairələrin nümayəndələridir. Lakin Avropa Parlamentinə xələl gətirən belə deputatların tezliklə öz postları ilə xüdahafizləşəcəyi gözlənilir. Xatırladaq ki, iyunun 6-dan etibarən Avropa İttifaqında üç gün ərzində Avropa Parlamentinə seçkilər keçirilir. Məlumat üçün bildirək ki, Avropa İttifaqının qanunverici orqanının 720 deputatı quruma üzv olan 27 ölkənin vətəndaşları, təxminən 370 milyon nəfər tərəfindən seçilir. Son sorğular göstərir ki, 71 faiz səsvermədə iştirak etmək niyyətindədir ki, bu da indiyədək qeydə alınan ən yüksək göstərici hesab olunacaq. Əvvəlki 2019-cu il seçkilərində ümumavropanın iştirakı 50,7 faiz idi. Bu seçkilər ümumavropa hesab edilsə də, reallıqda milli siyasi partiyalar seçki kampaniyasında bir-biri ilə mübarizə aparır. Milli siyahı üzrə seçildikdən sonra namizədlər artıq Avropadaxili siyasi ailələrin və ya qrupların bir hissəsi olurlar. Vəzifəsi bitən parlamentdə yeddi belə qrup var, lakin bu sayın artacağı da istisna edilmir. Onların əhəmiyyətini qiymətləndirməmək çətindir, bu qruplar öz üzvlərinin qayğısına qalan və hər fürsətdə onları qabağa çəkən ailələr kimidir. Ailə nə qədər böyükdürsə, onun üzvlərinin komitələrdə rəhbər vəzifələr tutmaq və öz təklifləri üçün daha çox dəstək almaq imkanı bir o qədər geniş olur. Avropa Parlamentində heç bir qrupa daxil olmayan deputatların proseslərə təsirinin sıfıra bərabər olduğu bildirlir. Həmin qruplar arasında ən böyüyü Almaniya Sosial Demokratları və Polşa Vətəndaş Platformasının daxil olduğu sağ mərkəzçi Avropa Xalq Partiyasıdır. İkinci böyük fraksiya sol mərkəzçi və sosial-demokrat partiyaları birləşdirən Sosialistlərin və Demokratların Mütərəqqi Alyansıdır. Digəri Fransa prezidenti Emmanuel Makronun təsirində olan liberal partiyaların daxil olduğu “Avropanı Yeniləyin”dir. Ekoloqları Avropa Azad Yaşıllar Alyansı birləşdirir, katalon separatçıları da bu çətir altındadır. Avropa Solunu və Şimali Yaşılları birləşdirən qrupa ifrat solçu və kommunist partiyaları daxildir. Sonuncunun ideoloji rəqibləri isə başqa bir dam altında toplaşıblar: bəzilərinin millətçi, digərlərinin isə suveren hesab etdiyi Avropa Mühafizəkarları və İslahatçıları. Çexiyanın baş naziri Petr Fialanın rəhbərlik etdiyi partiya, Polşanın keçmiş hakim qüvvəsi “Hüquq və Ədalət”, İsveç Demokratları, Finlər Partiyası, İtaliyanın baş naziri Giorgia Meloni başçılıq etdiyi partiyadadır. Avropanın ən tanınmış populistlərindən biri Marine Le Penin rəhbərlik etdiyi daha sərt və ya daha çox sağçı baxışlara malik deputatlar “Kimlik və Avropa” fraksiyasında bir araya gəliblər. Avropa Parlamentində də heç bir qrupun üzvü olmayan, Macarıstan və Slovakiya baş nazirlərinin partiyalarının üzvü olan deputatlar da var.
Son sorğular Emmanuel Makrona yaxın olanların ciddi reytinq itkisinə məruz qaldığını göstərir.
“ABC” qəzeti yazır ki, fransızların 67-68 faizinin öz prezidentləri haqqında fikirləri “pis” və ya “çox pis”dir, bu da onu bütün əsas sosial sektorlardan - qadınlardan, fəhlələrdən, fermerlərdən və ya orta sinifdən uzaqlaşdırır, onun liberal peşələr, kiçik və orta biznes, nüfuzlu biznesmenlər və pensiyaçılar arasında dəstəyini azaldır. Ümumiyytlə, bu seçkilər Avropa ölkələrindəki daxili vəziyyətlə sıx bağlıdır. Fransadakı “sarı jiletlilər” hərəkatına İtaliyadakı bəzi radikal partiyaların dəstək verməsindən sonra bunu bir daha müşahidə etmiş olduq. İtaliya höküməti Makronun başçılıq etdiyi Fransa hökümətini yox, radikal və dağıdıcı, eyni zamanda müxalif hərəkat sayılan “sarı jiletli”ləri dəstəklədi. Le Pen isə Makronun partiyasının uduzacağı təqdirdə onun istefasını tələb edəcəklərini vurğulayıb, eyni zamanda seçkilərdən sonra Avropa ölkələrindəki digər radikal partiyalarla, o cümlədən Bundestaqa seçkilərdə 13 faiz səs toplamış Almaniya naminə alternativlər” və “Avropa mühafizəkarlar və islahatçılar” partiyası ilə koalisiyaya girəcəkləri barədə planlarını açıqlayıb. Fransa İctimai Rəy İnstitutu isə qedy edi rki Fransa seçiciləri Avropa Parlamentinə keçirilən seçkilərdən Emmanuel Makrona qarşı narazılıqlarını bildirmək üçün istifadə edirlər. Onlar Avroparlamentdəki səslərini Makronun siyasətinə qarşı olduqlarını ifadə etmək üçün verdiklərini bəyan edirlər. Marin Le Penin partiyasının güclənməsi fonunda ifrat solun radikallaşması daha qabarıq görünür. İndi Milli Cəbhə getdikcə hörmətli partiyaya çevrilir, onun qalmaqallı keçmişi unudulur. Əgər Fransada prezident seçkiləri bu il keçirilsəydi, Marin Le Pen mütləq prezident sarayında yer alacaqdı. Bütün bunlar, şübhəsiz ki, Avropanın siyasətinə deyilsə, Fransadakı siyasi vəziyyətə də təsir edəcək. Eyni zamanda baş verənlər Makronun yol verdiyi yanlışların ona baha başa gəldiyini nümayiş etdirir. Elə bu fonda Avropa parlamentinin sağ mərkəzdən sağa əyilməsi ehtimalı var, çünki sağçı partiyaların parlamentdəki 720 yerdən 400-dən çoxunu qazanacağı proqnozlaşdırılır. Eyni zamanda, illərdir birləşməsindən danışılan avroskeptiklərin hakimiyyətə gələcəyini açıq şəkildə iddia etmək çətindir. Əvvəla ona görə ki, onlar bir məsələdə həmfikirdirlər: Brüsselin gücü azaldılmalıdır, lakin bu çərçivədən kənar bir çox digər prinsipial məsələlərdə populistlərin mövqeləri çox fərqlidir. Rusiya və Çinlə münasibətlər çox vaxt kəskin fikir ayrılıqlarına səbəb olur, bir tərəfdən aqressivlik nümayiş olunur, digər tərəfdən Moskva və Pekinlə sıx əlaqələri var. Onu da qeyd edək ki, Avropa Parlamenti milli parlamentlərə bənzəmir, çünki bu qurumun deputatları özləri qanun təşəbbüsü ilə çıxış etmirlər. Bu funksiya yalnız Avropa Komissiyasına aiddir və Avropa Parlamenti yalnız qanunvericilik təklifini müzakirə, dəyişikliklər təklif edə və tez-tez olduğu kimi, bu və ya digər qanunun qəbulunu aylarla, hətta illərlə gecikdirə bilər. Ümumiyyətlə, Avropa Parlamenti Avropa İttifaqının üç əsas qurumundan ən zəifi hesab olunur, nadir hallarda öz istəklərinə nail ola bilir. Avropa Parlamenti Avropa İttifaqının xarici siyasətini inkişaf etdirmir və ya diqtə etmir. Xarici işlər, qurumun genişləndirilməsi siyasəti müstəsna olaraq struktura daxil olan 27 ölkənin hakimiyyətinin səlahiyyətindədir. Avropa İttifaqının qanunverici orqanının Brüsselin ən sərt aləti sayılan sanksiya siyasətinə heç bir təsiri yoxdur. Avropa Parlamenti yalnız yeni ölkənin Avropa İttifaqına daxil olmasını təsdiq edə bilər, lakin onun namizəd statusunun verilməsi, danışıqlara başlamaq qərarı kimi Avropa İttifaqına aparan bütün digər həlledici proseslərə təsir edəcək alətləri yoxdur. Eyni şey 27 Aİ üzv dövləti tərəfindən yekdilliklə qərar verilməli olan ticarət əməliyyatları, viza liberallaşdırılması və ya sadələşdirməyə də aiddir. Yalnız Avropa Parlamenti həmin dövlətlərdən yaşıl işıq aldıqdan sonra təklifi təsdiqləyir. Əslində, Avropa Parlamenti dünyada baş verən hadisələrlə bağlı çox səs-küylü qətnamələr qəbul edib. Lakin şifahi və ya hətta kağız üzərində yazılmış bu bəyanatların məcburi qüvvəsi yoxdur və buna görə də Avropa qanunvericiləri öz çıxışlarında sərbəstdirlər.
Nahid SALAYEV
