Enerji nəhənglərinin diqqəti Azərbaycana cəmlənir
Azərbaycan dünya miqyasında, digər sahələrdə olduğu kimi, enerji sahəsində də etibarlı tərəfdaş kimi tanınır, qəbul olunur. Ötən dövr ərzində ölkəmizin təşəbbüsü və iştirakı ilə reallaşdırılan çoxsaylı enerji layihələri qeyd edilənlərin ən bariz nümunəsidir.
Bu gün də yenə Azərbaycan tərəfindən böyük enerji layihələri icra olunur, dünyanın tanınmış enerji şirkətləri ilə müqavilələr bağlanır və Azərbaycan bir sıra dünyamiqyaslı enerji tədbirlərinə ev sahibliyi edir. Azərbaycan növbəti dəfə mötəbər beynəlxalq tədbirə - Xəzər regionunun neft-qaz və enerji sektorunda ən nüfuzlu tədbir hesab olunan Bakı Enerji Həftəsinə ev sahibliyi etməkdədir. İyun ayının 6-a kimi davam edəcək Bakı Enerji Həftəsi çərçivəsində üç böyük tədbir – 29-cu Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgisi “Caspian Oil&Gas”, 12-ci Xəzər Beynəlxalq Energetika və Yaşıl Enerji Sərgisi “Caspian Power” və 29-cu Bakı Enerji Forumu baş tutacaq. “Caspian Oil&Gas” və “Caspian Power” sərgiləri Bakı Ekspo Mərkəzində, Bakı Enerji Forumu isə ekoloji konseptdə inşa edilmiş Bakı Konqres Mərkəzində təşkil ediləcək. Bakı Enerji Həftəsi bütün dünyanın enerji sənayesi sahəsində mövcud olan liderlərini bir araya gətirir və bununla da diqqəti Azərbaycanın üzərinə cəmləşdirir. İndiki Bakı Enerji Həftəsində 37 ölkədən 300-dək şirkət iştirak edir. Bu ölkələr arasında İsveç, Hindistan və Sloveniyadan olan şirkətlər ilk dəfədir ki, tədbirə qatılırlar. Bu ilki sərginin tərkibi iştirakçıların ümumi sayının 15%-ni təşkil edən yeni şirkətlər hesabına yenilənib. Onların əksəriyyəti Azərbaycanın “yaşıl enerji” sahəsinə yüksək maraq göstərən xarici iştirakçılardır. Sərgi sahəsinin 40%-i isə tanınmış şirkətlərə, sərgilərin daimi iştirakçılarına məxsusdur. Qeyd edək ki, 2024-cü ildə Bakı Enerji Həftəsi əhəmiyyətli bir hadisəyə təsadüf edir. Belə ki, bu il ölkənin neft tarixində yeni dövrün əsasını qoymuş "Əsrin müqaviləsi"nin imzalanmasından 30 il ötür. Bu mühüm tədbir Bakı Enerji Həftəsinin proqramında da öz əksini tapacaq. Ekspertlər qeyd edir ki, enerji nəhənglərinin diqqətinin Azərbaycan üzərində cəmləşməsi, ölkəmizlə bu istiqamətdə yeni əməkdaşlıq münasibətləri heç də təsadüfi xarakter daşımır. Azərbaycan önəmli tərəfdaş olduğunu ötən dövr ərzində təsdiqləyib. Məsələn, 1994-cü ildə hasilatın pay bölgüsünə dair xarici şirkətlərlə imzalanmış ilk sazişdən bu günə qədər müqavilələrdə bir sözün belə dəyişdirilməməsi ölkəmizin mövqeyinin təzahürüdür. Təbii ki, əməkdaşlıq əlaqələrinin qurulmasında etibarlılıq vacib amillərdən biridir. Məhz bu inam və etibar növbəti sazişlərin imzalanmasında da əhəmiyyətli rol oynayıb.
Azərbaycanın təkcə neft və qaz deyil, eyni zamanda, elektrik enerjisi ixrac edən ölkə kimi də özünü təsdiq edib. Böyük potensial və təcrübə mühüm enerji şirkətlərini cəlb etməyə və yenilənən enerjiyə investisiya yatırmağa imkan verib. Bu fonda da. Azərbaycanın enerji sektorunda qazandığı uğurların xronologiyasına diqqət yetirdikdə regional çərçivədə yaranan əməkdaşlığın sonrakı dövrdə coğrafiyasını genişləndirərək beynəlxalq miqyas aldığını görmək olar. Məsələn, Azərbaycan və Türkiyənin siyasi iradəsi, qətiyyəti sayəsində reallığa çevrilən Bakı-Tiflis-Ceyhan neft və Bakı-Tiflis-Ərzurum qaz kəmərləri iştirakçı, eyni zamanda, dünya dövlətlərinin uzunmüddətli iqtisadi inkişafını şərtləndirdi. Bu gün artıq çoxtərəfli əməkdaşlığın başlanğıcı kimi dəyərləndirilən Cənub Qaz Dəhlizinə qoşulan ölkələrin sayı sürətlə artır. Azərbaycanın bərpaolunan enerji növlərinin inkişafı istiqamətində də mühüm addımlar atması ölkəyə əlavə dividendlər qazandırıb. Ölkə başçısının müvafiq sərəncamı ilə iqlim dəyişmələrinə qarşı qlobal mübarizədə beynəlxalq həmrəyliyin gücləndirilməsi məqsədilə 2024-cü il “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” elan edilib. 2030-cu ilə qədər ölkənin ümumi enerji balansında bərpa olunan enerji üzrə qoyuluş gücü payının 30 %-ə çatdırılması əsas hədəf kimi müəyyən edilib. Eyni zamanda işğaldan azad edilmiş Qarabağ və Şərqi Zəngəzur, eləcə də Naxçıvan Muxtar Respublikası “yaşıl enerji zonası” elan olunub. BP şirkəti tərəfindən Cəbrayıl rayonu ərazisində 240 MVt gücündə "Şəfəq” Günəş Elektrik Stansiyası layihəsi həyata keçirilir. Bundan əlavə, “China Gezhouba Group Overseas Investment” və “Nobel Energy” şirkətləri ilə imzalanmış müqavilələr çərçivəsində işğaldan azad olunmuş ərazilərdə günəş elektrik stansiyalarının tikintisi nəzərdə tutulur. Ötən il “Masdar” şirkəti tərəfindən inşa olunmuş Qaradağ Günəş Elektrik Stansiyası istismara verilib. O, Xəzər regionunda və MDB məkanında ən böyük günəş elektrik stansiyasıdır. Bundan əlavə “Masdar” şirkəti tərəfindən Neftçalanın Bankə qəsəbəsində 315 meqavatlıq günəş elektrik stansiyası, Biləsuvarda 445 meqavatlıq günəş elektrik stansiyası və Abşeron-Qaradağ rayonları ərazisində 240 meqavatlıq külək elektrik stansiyası layihələrinin icrası ilə bağlı işlər davam etdirilir ki, bu da 1 qiqavat gücündə bərpa olunan enerji mənbəyinin istismara verilməsi deməkdir. Azərbaycan dənizdə külək enerjisi üzrə də yüksək potensiala malikdir. “Fortescue Future Industries” şirkəti ilə imzalanmış Azərbaycanda bərpa olunan enerji layihələri və “yaşıl hidrogen”in potensialının öyrənilməsi və inkişafı üzrə birgə əməkdaşlığa dair Çərçivə Müqaviləsi Azərbaycanda bərpa olunan enerji və “yaşıl hidrogen”in istehsalı üzrə ümumi gücü 12 qiqavatadək layihələrin araşdırılması və reallaşdırılmasını nəzərdə tutur. Bütün bunlar Azərbaycanın dünyanın aparıcı enerji şirkətləri ilə əməkdaşlığının bundan sonra da uğurla davam edəcəyini göstərir. Bu fonda da Bakı Enerji Həftəsinə dünyada yüksək maraq qeydə alınır.
Tahir TAĞIYEV
