BMT ABŞ-da insan haqları barədə hesabat hazırlaya bilər - super dövlətlə bağlı şok gözlənti...
Artıq heç kimə sirr deyil ki, bu gün dünya düzənində ikili standartlar nümunəsini ortaya qoyan ölkələr arasında ABŞ birinci yerdə dayanır. ABŞ Dövlət Departamentinin dünyada insan haqlarının vəziyyətinə dair illik hesabatı da bunu bir daha təsdiqləyir. Hesabatın Azərbaycana aid hissəsi əsassız, reallıqla heç bir əlaqəsi olmayan və qərəzli iddialardan ibarətdir.
Hesabatın Azərbaycana aid bölümündə ötən il sentyabrın 19-20-də Azərbaycanın Qarabağda keçirdiyi hərbi əməliyyatdan, bunun nəticəsində demək olar bütün erməni əhalinin bölgəni tərk etməsindən, məhbuslara qarşı pis rəftardan, ifadə və media azadlıqlarının sərt məhdudlaşdırılmasından, adamların öz hökumətlərini azad və ədalətli seçki yolu ilə dəyişə bilməməsindən bəhs olunur. Sənəddə vurğulanır ki, Azərbaycan hökuməti “insan haqları pozuntularını törədən məmurların cəzalandırılması” üçün inandırıcı addımlar atmayıb. Eyni zamanda, 2020 və 2022-ci illərdə Azərbaycan ordusu tərəfindən törədildiyi iddia edilən hadisələrin araşdırılması barədə heç bir hesabat verilməyib. Buna bənzər xeyli sayda əsassız iddialar da sənəddə yer alıb. Bunlar ABŞ-ın dövlət siyasətində ikili standartların, ayrı-seçkiliyin əyani göstəricisidir. Çünki ABŞ dünyada və ayrı-ayrı bölgələrdə baş verən proseslərə beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərindən, humanizm dəyərləri kontekstindən yanaşmır. O da mühüm nüansdır ki, ABŞ-in bu cür hesabatları real vəziyyəti əks etdirməkdən çox, digər ölkələrə təzyiq aləti kimi istifadə olunur. ABŞ Konqresinin tapşırığı ilə hazırlanan illik hesabatlar insan hüquqlarının təşviq olunması ilə heç bir əlaqəsi olmayan siyasi təzyiq vasitəsidir. Digər tərəfdən, Birləşmiş Ştatların öz tarixi boyu, o cümlədən Birinci və İkinci Dünya müharibələrində törətdiyi insanlıq əleyhinə cinayətlərin sayı o qədər çoxdur ki, bu şər imperiyasının qanlı əməllərini sadalamaqla və istinad etməklə əhatə etmək mümkün deyil. Bu ölkədə irqi cinayətlərin yaşı ABŞ-ın tarixi qədər qədimdir. Bu ölkədə ən çox irqçilik halları qara, qırmızı dərililərə, Latın Amerikası, Meksika, Asiya vətəndaşları və yəhudilərə qarşı törədilib. Təkcə bir faktı xatırladaq ki, 2020-ci il mayın 25-də ABŞ-ın Minneapolis şəhərində afroamerikalı Corc Floyd öldürülüb. İnternetdə Floydun saxta əskinaslarla ödəniş etməsi şübhəsi ilə saxlanılması anının videogörüntüsü yayılıb. Ağdərili polis afroamerikalının qoluna qandal vuraraq onu yerə yıxıb və sonra dizi ilə boynunu sıxıb. Floyd bu vəziyyətdə 9 dəqiqə saxlanılıb. Videoda onun nəfəs ala bilmədiyinə görə qışqırdığı, ancaq polisin buna əhəmiyyət vermədiyi görünür. Nəticədə, Floydun ürəyi dayanıb. Bu amansız cinayət ölkədə səbr kasasını daşıran son damla olub. Qətllə bağlı təkcə ABŞ-da deyil, dünyanın əksər ölkələrində rasizmə qarşı genişmiqyaslı nümayişlər keçirilib. Bütün bunlardan ABŞ lazımı nəticə çıxarmayıb.
İndi də ABŞ-da insan haqları sahəsində problemlər davam edir. Digər ölkələr də vaxtaşırı hədəf halına gəlir. Məsələn, ABŞ-ın vaxtilə “kimyəvi silah” bəhanəsi ilə müdaxilə etdiyi İraq hələ də bir dövlət olaraq sabitliyinə qovuşa bilməyib və faktiki olaraq işğal altındadır. Hazırda Suriyada, Liviyada baş verənlər Birləşmiş Ştatların fəaliyyətinin nəticəsidir. ABŞ beynəlxalq müstəvidə üzərinə götürdüyü öhdəliklərin heç birinə nəinki əməl etməyib, hətta BMT Nizamnaməsinin və digər beynəlxalq hüquq normalarının, eləcə də beynəlxalq təhlükəsizlik mexanizmlərinin gözdən salınması üçün əlindən gələni əsirgəməyib. Vaxtilə Ukraynanın müasir dünyada çəkindirici amil kimi mühüm əhəmiyyət kəsb edən nüvə silahından məhrum edilməsində aparıcı rol oynayan və bunun qarşılığında onun ərazi bütövlüyünə təminat verən Vaşinqtonun bu ölkəni öz geosiyasi maraqları üçün necə qarşıdurma elementinə çevirdiyi göz qabağındadır. Vaşinqton bir çox ölkələrə geosiyasi maraqlarının vasitəsi kimi yanaşır və onun oyunlarında iştirak etmək istəməyən, gerçək müstəqillik yolunu tutan dövlətlərə isə ən müxtəlif vasitələrdən istifadə etməklə təzyiq göstərməyə çalışır. ABŞ Dövlət Departamentinin hesabatı da bu qəbildəndir. Azərbaycanla təmaslar zamanı ABŞ rəsmiləri belə təsəvvür formalaşdırmağa çalışırlar ki, guya bu ölkədə anti-Azərbaycan mövqe ayrı-ayrı konqresmenlərin lobbiçilik fəaliyyəti ilə məhdudlaşır. Amma Dövlət Departamentinin hesabatı tamam fərqli mənzərəni üzə çıxarır. Daha bir fakt odur ki, Gürcüstana, Ukraynaya ərazi bütövlüyü məsələsində ABŞ tərəfindən verilən dəstək heç vaxt Azərbaycana verilməyib. Amerikanın əvvəlcə Azərbaycanda, sonra Gürcüstanda səfiri olmuş Ross Uilson Tiflisdə işləyəndə açıq şəkildə Rusiyanı öz qoşunlarını Gürcüstan ərazisindən çıxarmağa çağırırdı, Gürcüstanın ərazi bütövlüyünə dəstək verirdi. Ancaq bu diplomat Azərbaycanda işlədiyi zaman bir dəfə də olsun Ermənistanı qoşunlarını işğal olunmuş torpaqlardan çıxarmağa çağırmayıb. Əslində, ABŞ Dövlət Departamenti, bu ölkənin beynəlxalq təşkilatlardakı nümayəndəlikləri, Dövlət Departamentinin nəzarət etdiyi mətbu orqanlar mütəmadi olaraq Azərbaycana qarşı qərəzli və riyakar mövqe nümayiş etdirirlər. Bu isə ABŞ-ın ikili standart siyasətinin bariz nümunələrindən biridir. Ancaq bunlar ABŞ-ın özünə ziyandır. Çünki bu cür siyasətlə ABŞ özünün regiondakı mövqelərinə zərbə vurur. Bu halda, BMT də daxil olmaqla digər müvafiq qurumlar, dünya dövlətləri də bir araya gəlib ABŞ-da insan haqları barədə hesabat hazırlamalıdırlar. Onda ABŞ-ın əsl siması üzə çıxacaq.
Tahir TAĞIYEV
