Kilsə və müxalifət Ermənistanı yenidən Azərbaycanla müharibəyə sürükləyir...
“Son 5 ay ərzində bizim Azərbaycanla iki böyük razılaşma əldə etməyimiz olduqca mühümdür. Nəhayət, sülhdən bəhrələnən Ermənistan və Azərbaycan xalqlarıdır”. Bu sözləri Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan Britaniya mətbuatına müsahibəsində deyib.
Onun sözlərinə görə, Bakı və İrəvan sərhədlərin delimitasiyası üzrə əməli prosesə başlayıblar ki, bu da çox önəmlidir: “Sülhdən ilk faydalananlar Ermənistan və Azərbaycandır və bu nəzəri tezis addım-addım əsaslı şəkildə həyata keçirilə bilər”. Paşinyan qeyd edib ki, iki ölkə arasında delimitasiya komissiyasının ötən həftə əldə etdiyi razılaşma regionda sülhün əldə olunmasına kömək edə bilər. Onun sözlərinə görə, uzunmüddətli və sabit sülh həm Ermənistana, həm də Azərbaycana resursları sosial-iqtisadi problemlərin həllinə xərcləməyə, həmçinin regional iqtisadi inkişaf haqqında düşünməyə imkan verəcək. Əslində, Paşinyanın dediklərini Azərbaycan İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra təklif edib. Sadəcə, erməni tərəfi indi Azərbaycanın yanaşmasının doğru olduğunu bəyan edir. Elə Qazaxın 4 kəndinin dinc müstəvidə Azərbaycana qaytarılması da bundan qaynaqlanır. Bu fonda Nikol Paşinyan bildirir ki, Tavuş rayonundakı Rusiya bazaları oradakı situasiyaya görə qurulmuşdu, amma indi bu situasiya əhəmiyyətli şəkildə dəyişib və dəyişiklik bütün başqa istiqamətlərdə də əksini tapmalıdır: “Bu o deməkdir ki, indi bizim cəbhə xəttimiz yox, sərhədimiz var. Sərhəd sülh rəmzidir. Bu o deməkdir ki, burada Ermənistan və Azərbaycan sərhədçiləri müstəqil və qarşılıqlı əlaqə şəklində sərhədi qoruyacaqlar”. Bu arada Ermənistanın şimalında, Azərbaycanla həmsərhəd Tavuş rayonunda bir neçə gündür ki, yüzlərlə yerli sakin hökumətin bu rayonun bitişik ərazilərinin Azərbaycana qaytarılması qərarına etiraz olaraq İrəvan-Tiflis magistralını bağlayıb. Ermənistan hökuməti Azərbaycanın dörd kəndinin ölkəmizə qaytarılmasına dair qərarı ötən həftəsonu Bakı və İrəvan arasında sərhədin delimitasiyasına dair razılaşma əldə olunduqdan sonra qəbul edib. Qazax rayonunun Aşağı Əskipara, Xeyrımlı, Bağanis Ayrım və Qızılhacılı kəndləri Ermənistan tərəfindən 1991-1992-ci illərdə işğal olunub. İndi həmin kəndlər geri qaytarılır. Nikol Paşinyan Qərb tərəfindən də dəstəklənən razılaşmanı müdafiə edərək deyib ki, bu, Azərbaycanla daha bir müharibənin qarşısını alıb. Lakin Azərbaycana veriləcək ərazilərə bitişik erməni kəndlərinin sakinləri bu prosesə qarşı çıxırlar. Onlar iddia edirlər ki, gələcək sərhəd onların torpaq sahələrinə bitişik olacaq və buna görə də erməni sakinlər üçün təhlükə yaradacaq. Halbuki, bunun reallıqla heç bir əlaqəsi yoxdur.
Azərbaycana aid ərazilərin Bakının nəzarətinə verilməsini Ermənistan müxalifəti və erməni kilsəsi də qəbul etmir. Onlar deyirlər ki, veriləcək yerlər strateji mövqeyə malikdir. Bu da vurğulanır ki, Ermənistanı qazla təchiz edən boru kəməri də bu ərazidə yerləşir. Erməni kilsəsinin Tavuş yepiskopu Baqrat Qalstanyan da etirazçılara qoşulub. Bu fonda Ermənistan hərbçilərinin sözügedən ərazini minalardan təmizləməsinə dair xəbərlər gəlir. Aşağı Əskipara kəndi ərazisindəki kilsənin ətrafı da minalardan təmizlənir. Tavuş yepiskopu Baqrat Qalstanyan və digər etirazçılar minalardan təmizləmənin dayandırılmasını tələb edirlər. Hazırda xüsusi təyinatlı polis etirazçılarla kilsə arasında olan xətt boyunca keşik çəkir. Onlar yepiskop Qalstanyanın əraziyə daxil olmasına icazə verməyiblər. Ermənistan parlamentinin “Vətəndaş Müqaviləsi” fraksiyasının deputatı Hasmik Hakopyan bunlar fonunda qeyd edir: “Hazırda media manipulyasiyasının “qurbanı” olan vətəndaşlarımızı arxayın edirlər ki, “Tavusdan kəndləri təhvil verirlər”. Düzdür, biz bu yalan tezisi bütün mümkün vasitələrlə və hallarda inkar edirik, lakin bir daha demək istəyirəm ki, Ermənistanın suveren ərazisinin bir kvadratı belə təhvil verilməyəcək, əksinə, Almatı Bəyannaməsi əsasında Ermənistan və Azərbaycan ilk dəfə demarkasiya aparılmış dövlət sərhədinə sahib olacaq. Demarkasiya aparılmış dövlət sərhədinin olmadığı indiki vəziyyətdə biz faktiki olaraq müharibə təhlükəsi altındayıq. İndi görəcəyik ki, kimlər sərhədin demarkasiyasına qarşıdır, beləliklə kimlər Ermənistanı müharibəyə cəlb etməyə çalışır”. “Vətəndaş Müqaviləsi” fraksiyasının digər deputatı, dövlət-hüquq məsələləri üzrə komissiyanın rəhbəri Vladimir Vardanyan isə qeyd edir ki, Ermənistan kiçik addımlarla Azərbaycanla etimad mühiti yaratmağa çalışır və Tavuş istiqamətində sərhədin delimitasiyası bu məntiqə uyğundur: “Real siyasət konsensusun əldə oluna biləcəyi və irəliləməyə davam edə biləcəyimiz sərhədləri tapmağa çalışmaq üzərində qurulur. Nəticə etibarı ilə, kiçik addımlarla qarşılıqlı etimad bəzi epoxal qərarlardan daha vacibdir”. Onun sözlərinə görə, Ermənistanda sərhəddə sabitliyin olmasını və təhlükəsizliyin artırılmasını istəməyən qüvvələr var: “Bütün qonşularla 1991-ci il Almatı Bəyannaməsinə uyğun gələn ən dəqiq, demarkasiya edilmiş sərhədin olmasını təmin etmək üçün hər iş görülməlidir”. Ermənistanın “Past” nəşri yazır ki, Azərbaycanla anlaşma Qərbdə də razılıqla qarşılanır: “Qərb Ermənistanda tələsir. Tavusun dörd kəndi ətrafında yaranan hay-küyün arxa planda olduğunu söyləmək olar, amma Qərbin əsas məqsədi Zəngəzur dəhlizini açmaq və Türkiyə ilə Azərbaycan arasında quru əlaqəsi yaratmaqdır. Yanvarın 29-da Brüsseldə Aİ-Mərkəzi Asiya Nəqliyyat Rabitə İnvestorları Konfransı keçirilib. Bunun çərçivəsində məlum olub ki, Avropa İttifaqı Cənubi Qafqaz və Türkiyə ərazisi vasitəsilə Rusiyadan yan keçən nəqliyyat dəhlizinin yaradılması üçün Mərkəzi Asiyadan Avropaya 10 milyard avroya qədər investisiya cəlb etmək niyyətindədir”.
Nahid SALAYEV
