Bakıdan qayıdan ABŞ generalları 907 və İran barədə ilginc fikirlər dedilər...
Abutalıb Səmədov: “Bu, təbii ki, ilk növbədə Azərbaycanın geostrateji mövqeyi ilə əlaqədardır”
ABŞ-ın istefada olan iki hərbi generalı Vaşinqtonu bədnam “907-ci Düzəliş”i ləğv etməyə çağırır. Bu barədə ABŞ Dəniz Piyadaları Korpusunun təqaüdə çıxmış general-leytenantı Karl Mendi və ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin istefada olan general-leytenantı Kris Noulandın Yəhudi İnstitutunun Müdafiə və Strateji Araşdırmalar üzrə Gemunder Mərkəzinin direktoru Ceykob Olidortla birgə dərc olunmuş məqaləsində deyilir.
Müəlliflər yazır ki, Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh sazişinin əldə olunmasına az qalıb. Onların fikrincə, bu müsbət irəliləyiş sülh danışıqları başa çatdıqdan sonra ABŞ ilə hər iki ölkə arasında münasibətlərin bərpası üçün bir fürsətdir: “Biz bu yaxınlarda Azərbaycanın paytaxtı Bakıya səfərdən qayıtdıq və ölkə haqqında məlumatlı olduq, onun regiondakı geostrateji əhəmiyyətini dərindən dərk etdik.
Xəzər dənizi sahilində yerləşən Azərbaycan ABŞ-ın strateji maraqlarının sütunu kimi ağla gəlir. Bununla belə, həm Rusiya, həm də İranla həmsərhəd olan bir ölkə təkcə bənzər təhdidləri qarşısında ABŞ-ın maraqlarını qorumaq üçün deyil, həm də Mərkəzi Asiyaya və oradan sərbəst ticarət axınını təmin etmək üçün kritik rol oynaya bilər”.
ABŞ generallarının açıq mətnlə 907-ci Düzəlişə etiraz etməsi nədən xəbər verir?
Müstəqil siyasətçi Abutalıb Səmədov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, ABŞ-da təkcə istefada olan generallar deyil, hökümətin özü də dəfələrlə 907-ci Düzəlişi ləğv etmək təşəbbüsü ilə çıxış edib: “Bu təşəbbüslər 90-cı illərdə xüsusilə geniş vüsət almışdı. Ancaq nəticəsi olmadı və 907-ci Düzəlişi, hökümətin bütün tələblərinə, əsaslandırmalarına baxmayaraq, ləğv etmək alınmadı. Hətta 1996-cı il Lissabon Sammitində vitse-prezidentlə görüşəndə prezident Heydər Əliyev ona kəskin etirazını bildirdi. Biz ABŞ-ın bölgədəki maraqlarını təmin etmək üçün hər şey etdik, ancaq siz 907-ci Düzəlişi götürmək iqtidarında deyilsiz. İstefada olan iki generalın 907-ci Düzəlişi götürmək təklifi ilə çıxış etməsinin elə müraciətin mətnindən nə ilə bağlı olduğu aydın olur. Bu, təbii ki, ilk növbədə Azərbaycanın geostrateji mövqeyi ilə əlaqədardır. Bir tərəfdən İranla və Rusiya ilə sərhədin olması, digər tərəfdən Xəzər dənizində Azərbaycanın tutduğu mövqe ölkəmizi ABŞ üçün çox vacib bir əraziyə çevirir. Azərbaycan hər zaman müstəqil siyasət yeridib, bizə qarşı ədalətli mövqe tutan dövlətlərlə əməkdaşlıq etmişik, heç kimin diqtəsi ilə oturub-durmamışıq. Bu da beynəlxalq münasibətlər sahəsində çox böyük əhəmiyyətə malik məsələdir. Uzun illər Ermənistan Rusiyanın diqtəsi ilə hərəkət etdi. İndi də istiqaməti dəyişib Qərbin əlaltısına çevrilib. Bunun nə qədər davam edəcəyi, Nikol Paşinyanın uzun müddət hakimiyyətdə qalıb-qalmayacağı, ondan sonra seçilən baş nazirin hansı xətti tutacağı və s. hamısı sual altındadır. Ancaq bir məsələ aydındır ki, Azərbaycan daim öz maraqlarını hər şeydən üstün tutub, beynəlxalq hüquqa sadiq olub, heç kimə baxmadan müstəqil siyasət yeridib. Biz İsraillə münasibət quranda İranın etirazlarına əhəmiyyət vermədik, danışıqlarda Qərb platformasına üstünlük verəndə Rusiyanın nə deyəcəyini düşünmədik. Keçən ilin fevralında Münhendə Azərbaycan Prezidenti açıq bəyan etdi ki, bizim üçün Qərb platforması daha əlverişlidir. Nikol Paşinyan iki ay əvvələ kimi əlindən gələni edirdi ki, sülh sazişi Rusiya platformasında imzalansın. Təbii ki, belə dövlətə etibar etmək də çox çətindir. Azərbaycan Ukrayna ilə münasibətdə də öz müstəqil siyasətini yeritdi, müharibənin ilk günündən Ukraynanın yanında olmağa çalışdı. Ancaq ilk dövrlər bir mövqe tutan Ermənistan, sonradan başqa bir mövqeyə üstünlük verdi. Bu səbəblərdən, Azərbaycanın əhəmiyyətini anlayanlar təklif edirlər ki, 907-ci Düzəliş götürülsün və ABŞ Azərbaycanla daha sıx hərbi əməkdaşlıq etsin. Onu da qeyd etmək istəyirəm ki, son illərə kimi bu əməkdaşlıq dayanmırdı, ABŞ öz maraqlarına uyğun Azərbaycana hərbi yardımlar göstərirdi. Bir şey aydındır ki, bu müraciət heç nəyi dəyişməyəcək. 907-ci Düzəliş götürülməyəcək və Azərbaycan bu düzəliş olmadan da öz müdafiə qüdrətini artırmaq gücündədir. Sadəcə, ABŞ-da bir seyi anlayırlar ki, bölgədə nüfuz sahibi olmaq üçün Azərbaycanla yaxın münasibətlər qurmaq lazımdır. Buna isə, ilk növbədə ABŞ-ın tutduğu ədalətsiz mövqe mane olur və 907-ci Düzəliş bu ədalətsiz mövqeyin bariz nümunəsidir”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
