Azərbaycana süni yağışlar yağdırılacaq - mütəxəssis necə ediləcəyini açıqlayır...
İsrailin Milli Su Qurumu - “Mekorot” şirkəti Azərbaycanda su qıtlığının qarşısını almaq üçün süni yağış yağdırmaqla bağlı layihə təklif edib. Bunu şirkətin beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin direktoru Dieqo Berqer media nümayəndələrinə açıqlamasında bildirib.
Onun sözlərinə görə, layihə ötən həftə "Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı" ASC-yə təqdim olunub: "Təkliflərimiz arasında süni yağışın yağdırılması da var. Buludların içərisində aerozollar var. Gümüş yodid kristallarını aerozollara səpəndə onlar ağırlaşır, yağış yağır. Bunu ölkənin şimalında və cənubunda reallaşdırmaq olar. İsraildə 1972-ci ildən ötən ilə kimi bu üsuldan istifadə etmişik. İndi isə ona ehtiyacımız yoxdur. Bu layihə böyük vəsait tələb edir, amma gələcəkdə istifadəsi o qədər də xərc tələb etməyəcək”.
Maraqlıdır, süni yağışın yağdırılma prosesi necə olacaq? Bu hansı qaydada həyata keçiriləcək?
Cavidan Əliyev: “Dron vasitəsilə buludlara kimyəvi yük göndərilir və beləliklə süni yağış yağır”
Meteoroloq Cavidan Əliyev “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında qeyd etdi ki, normal yağışın yağması üçün kondensasiya nüvələri lazımdır: “Kondensasiya nüvəsi atmosferdə olan bərk hissəciklərdən ibarətdir. Bərk hissəciklər isə toz və əsasən də duzlardan ibarət olur. Duz hissəciklərinin üzərinə su damcısı hopur, həmin bərk hissələr isə su damcısı üçün nüvə rolunu oynayır. Həmçinin, normal yağışın yağması üçün buludun içərisində buz hissəciklər də olmalıdır”.
Süni yağışa gəlincə, meteoroloq bildirdi ki, bulud buna məcbur edilir: “Süni yağışın yağması üçün xüsusi dron və təyyarələrdən istifadə olunur. Dron vasitəsilə buludun içinə kimyəvi maddə tökülür. Beləliklə, həmin kimyəvi maddələr su damcılarını məcbur edir ki, buzun üzərinə çöksün. Çünki buz hissəcikləri bu prosesdə vacib rol oynayır. Beləliklə, intensiv yağış yağır. Süni yağış bu formada yaranır. Onu da deyim ki, bu proses olduqca yüksək vəsait tələb edir”.
Həmsöhbətimiz onu da əlavə etdi ki, 2023-cu ildə Səudiyyə Ərəbistanında süni yağış yağdırılıb. Dron vasitəsilə buludlara yük göndərilir və beləliklə süni yağış yağır. Süni yağış yağarkən intensiv olur.
Rövşən Abbasov: “Süni yağış yağdırılması üçün müəyyən qurğular vasitəsilə buludlara kondensasiya nüvələri əkilir”
"Sağlam həyata doğru" İctimai Birliyinin üzvü, su məsələləri üzrə ekspert Rövşən Abbasov “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, süni yağış yağdırılması olduqca bahalı bir prosesdir. Süni yağış həddindən artıq quraqlıq olan, su mənbəyi olmayan regionlarda həyata keçirilə bilər: “Azərbaycanın su ehtiyatı İsraillə müqayisədə daha çoxdur. İlk növbədə ölkəmizdə su itkisinin qarşısı alınmalıdır”.
Ekspert bildirdi ki, süni yağış dünyanın bir çox yerlərində tətbiq olunur: “Süni yağış yağdırılması üçün müəyyən qurğular vasitəsilə buludlara kondensasiya nüvələri əkilir. Kondensasiya nüvələrinə bulud toxumu da deyilir. Kondensasiya nüvələri əkildikdən sonra buludlar doymuş hala gəlir və beləliklə süni yağış yağır”.
Həmsöhbətimiz onu da əlavə etdi ki, süni yağış insan səhhəti üçün təhlükəlidir. Çünki buludlara yerləşdirilən kimyəvi maddələr insan sağlamlığı üçün risqlidir.
Günel CƏLİLOVA
