Özəl sektorun Azərbaycanın iqtisadi tərəqqisində xüsusi çəkisi artır...
Azərbaycanın 1990-cı illərin əvvəllərindən etibarən başlayan yeni müstəqil inkişaf yolu ərzində əldə etdiyi nailiyyətlər, ilk növbədə, iqtisadi sahədə aparılan genişmiqyaslı əsaslı islahatların və dəyişikliklərin təbii nəticələridir. Ölkənin iqtisadi artım templəri bu dövr ərzində sabit xarakter daşıyıb.
Bunun bariz göstəricisi son 20 ildə artım tempinin yüksək həddidir. Əgər 2003-cü ildə Azərbaycanda ÜDM-in dəyəri 7,1 milyard manat idisə, ötən ilin yekunlarına əsasən, bu göstərici 123 milyard manata çatıb. Qeyd edək ki, “Azərbaycan Respublikasında sosial-iqtisadi inkişafın sürətləndirilməsi tədbirləri haqqında” prezidentin 2003-cü il 24 noyabr tarixli fərmanı ilə müəyyən edilmiş strategiya ölkənin hərtərəfli inkişafına dair davamlı və sistemli proqramların əsasını qoydu. Həyata keçirilən proqramlar hesabına 20 illik dövrdə iqtisadiyyatın bütün sahələrində artım qeydə alınıb ki, bu ÜDM-də də öz əksini tapıb.
Sahibkarlıq iqtisadiyyatda həlledici yer tutur
Heç şübhəsiz ki, ölkədə davamlı iqtisadi artıma bazar islahatlarının məqsədyönlü şəkildə həyata keçirilməsi, iqtisadiyyatda dərin struktur dəyişiklikləri, sənaye və müəssisələrin yenilənməsi və texniki cəhətdən yenidən təchiz edilməsi, rəqabətqabiliyyətli ixracyönümlü istehsal müəssisələrinin yaradılması, kiçik biznesin inkişafı və özəl sahibkarlıq ciddi təsir edib. Hələ ötən əsrin son dekadasında hökumət qarşısında kiçik biznesin və özəl sahibkarlığın inkişafı üçün bazar infrastrukturunun və şəraitin yaradılması vəzifəsi qoyulub. M Nəticədə bu sektora dövlət dəstəyi tədbirləri müəyyən olundu.
Bu gün sahibkarlıq iqtisadiyyatda həlledici yer tutaraq bazarı zəruri mal və xidmətlərlə dolduran, əhalinin gəlirlərinin və rifahının yüksəldilməsinin əsas mənbəyinə, məşğulluq problemlərinin həllində ən mühüm amilə çevrilib. Bir çox inkişaf etmiş ölkələrin iqtisadi tarixləri sübut edir ki, özəl sektorun, eləcə də kiçik biznesin və özəl sahibkarlığın dəstəklənməsi, stimullaşdırılması olmadan ciddi müsbət makroiqtisadi göstəricilərə nail olmaq mümkün deyil. Bu fonda Azərbaycanda aparılan iqtisadi islahatlarda aşağıdakı meyilləri müəyyən etmək olar: sahibkarlara güzəştli kreditlərin ayrılması və kredit bazarının inkişafı; respublika iqtisadiyyatına investisiyaların cəlb edilməsi üçün əlverişli şəraitin yaradılması. Bu gün mikromaliyyənin inkişafı əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsinə yönəldiyi üçün ölkədə bazar islahatları siyasətinin həyata keçirilməsində bu məsələyə də xüsusi önəm verilir. Mikromaliyyənin inkişafının əsas məqsədi kreditləşməni özəl sahibkarlığın dəstəklənməsi üçün daha səmərəli alətə çevirməklə əhalinin geniş təbəqələrinə kömək etməkdir. Bu gün Azərbaycan hökuməti bu sahənin möhkəmlənməsi və daha da inkişafı üçün əlverişli şəraitin yaradılması üçün səmərəli tədbirlər həyata keçirir. Əsas vəzifə fəaliyyət miqyasını və xidmətlərin həcmini artırmaqdan ibarətdir ki, nəticədə mikromaliyyə bütövlükdə respublikanın maliyyə sisteminin dayanıqlı tərkib hissəsinə çevrilsin. Buna nail olmaq üçün beynəlxalq təcrübədən yararlanmaqla və də beynəlxalq standartlardan istifadə etməklə zəruri addımlar atılır. Azərbaycan iqtisadiyyatının prioritet sahələrində struktur islahatlarının aparılması üçün əsas vasitələrdən biri iqtisadiyyata investisiyaların cəlb edilməsi üzrə dövlət siyasətidir. Faktdır ki, Azərbaycanda çox əlverişli investisiya mühiti yaradılıb ki, bu da ilk növbədə davamlı siyasi və iqtisadi sabitlik ilə xarakterizə olunur. Təbii ki, belə hal istənilən strateji investor üçün vacibdir. Xarici investorlar üçün geniş hüquqi təminat və güzəştlər sistemi mövcuddur. Hökumət investisiyaların stimullaşdırılması üzrə kompleks tədbirlər sistemini işləyib hazırlayıb. Azərbaycanın mövcud əlverişli investisiya mühiti qəbul edilmiş bir sıra qanunvericilik aktlarına əsaslanır. Milli iqtisadiyyatın yüksək artım templəri sayəsində respublikanın maliyyə sektoru fəal inkişaf edir. Müvafiq olaraq, xarici investorlar tərəfindən ölkəyə maraq artır.
Yerli istehsalın stimullaşdırılmasına yönəlmiş addımlar öz nəticəsini verir
Son bir neçə ildə yerli istehsalın stimullaşdırılmasına yönəlmiş bir çox addımlar atılıb. Belə ki, xaricdən gətirilən istehsal avadanlıqlarına gömrük rüsumlarında güzəştlər, fərdi malların istehsalçıları üçün vahid vergi ödənişinin dərəcəsinin aşağı salınması və digər qərarlar əmtəə istehsalçılarına böyük kömək hesab olunur.
İndi ölkədə sahibkarlar hansı sahəyə pul yatırmağın daha səmərəli olduğunu aydın başa düşür. Özəl sektor həmişə xərclərin nə olacağını əvvəlcədən hesablayır və onları potensial gəlirlə müqayisə edir. Yerli istehsalın inkişafı bahalı idxaldan asılılığı məhdudlaşdırır. Düzdür, müəyyən xammal növləri respublikada ümumiyyətlə istehsal olunmur və daxili bazarda təqdim olunanlar müasir rəqabətədavamlı məhsulların istehsalı üçün standart və keyfiyyət baxımından heç də həmişə uyğun gəlmir. Bu məsələnin həlli istiqamətində də müvafiq addımlar atılır. Eyni zamanda, insan hüquqlarının təmin edilməsi, dövlət orqanlarının hesabatlılığının və aşkarlığının gücləndirilməsi, vətəndaş cəmiyyəti institutlarının, KİV-lərin rolunun, əhalinin və ictimai birliklərin siyasi fəallığının artırılması istiqamətində sistemli iş aparılır. Milli iqtisadiyyatın islahatı istiqamətində xarici ticarətin, vergi və maliyyə siyasətinin liberallaşdırılması, sahibkarlığın dəstəklənməsi və xüsusi mülkiyyətin toxunulmazlığının təmin edilməsi, kənd təsərrüfatı məhsullarının dərindən emalının təşkili, o cümlədən regionların sürətli inkişafının təmin edilməsi istiqamətində səmərəli tədbirlər həyata keçirilir. Vətəndaşların sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi və yoxsulluğun azaldılması dövlət siyasətinin prioritet istiqamətləri kimi müəyyən edilib, əhalinin yeni iş yerləri və zəmanətli gəlir mənbəyi ilə təminatı, ixtisaslı tibbi və təhsil xidmətləri, layiqli həyat şəraiti keyfiyyətcə yeni səviyyəyə qaldırılmasına diqqət olunur. Son illərdə aparılan islahatlar nəticəsində ölkədə özəl sektorun inkişafı üçün zəruri olan siyasi, hüquqi, sosial-iqtisadi, elmi və təhsil əsasları yaradılıb. Xalqın rifahının daha da yaxşılaşdırılmasına, iqtisadiyyatın sahələrinin transformasiyasına, sahibkarlığın inkişafının sürətləndirilməsinə, insan hüquq və mənafelərinin qeyd-şərtsiz təmin edilməsinə, fəal vətəndaş cəmiyyətinin formalaşdırılmasına yönəlmiş islahatların prioritet istiqamətlərinin müəyyən edilməsi məqsədilə zərui işlər davam etdirilir.
Ramil QULİYEV
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
