Şəhid(lər) haqqında ürək sözləri də fərqli olur... - Səkkizinci yazı
Əli və İslam Əhmədov qardaşları haqqında çox deyilib, bundan sonra daha çox deyiləcək. Çünki onlar tarixə qəhrəman qardaşlar - müharibənin ilk şəhid qardaşları kimi düşüblər...
...Məqam elə gətirib ki, şəhid qardaşlar haqqında qohum-əqrəbaları da ürək yanğısı ilə söz deyiblər...
Onları təqdim edirik:
Süleyman Əhmədov:
- Əli və İslam haqqında danışmaq mənim üçün çox çətindir. Bizim uşaqlığımız bir keçib. Əli ilə birlikdə Ağdamda tikintidə birlikdə işləmişik. Bir yeyib, bir yatmışıq. Bizim birlikdə çox gözəl günlərimiz olub. Əli yığımcıl, gələcəyi düşünən, çalışqan və ağıllı insan idi. Həyatda çətinlikləri çox olub. Ona görə də gələcəyinin yaxşı olamsı üçün çalışırdı. İslamla da birlikdə Qəbələdə fındıq bağında işləmişik. İslam çox saf, ürəyi təmiz uşaq idi. Hər zaman məsləhət alırdı. Amma öz bildiyini edirdi. Ona səhvlərini desək də heç vaxt üzümüzə qayıtmayıb. Böyüyə hörmət edən uşaq idi. İslam hər evlərinə gələndə bizə də gələrdi. Söhbətləşərdik, uşaqlarla oynayardı. Axırıncı dəfə sentyabrın 19-u idi. Ad gününə görə yığışmışdıq. Hamımız dedik, güldük. O, anası ilə nəfəs alırdı. Müharibəyə gedəndə - anamdan muğayat olun, - deyə bizimlə sağollaşdı...
Təəssüf... Əli və İslamın itkisi çox ağırdı. İslam şəhid olmaq istəyirdi. Arzusuna da çatdı.
Allah bütün şəhidlərimizə rəhmət eləsin!
Jalə Xəlilova:
- Mənə desəydilər ki, uşaqlığını birlikdə keçirdiyin qardaşların bir gün həyatda olmayacaq, onlar haqqında xatirələrini bölüşəcəksən, heç inanmazdım. Əli və İslamla uşaqlığımız çox gözəl keçib. Eyni yaşda böyüyən 10 uşaq. Tətillərdə yığışan, gözəl xatirələri olan uşaqlar. Hər bayram olanda gəlirdilər...
İslam hələ uşaq idi. Bir gün Novruz bayramında bizə gəldi papaq atmağa. Papağı stolun altına atdı və oturub yemək yeməyə başladı. Sonra isə anasına - papağıma heç nə atmadılar, - dedi və pis oldu (təbii ki, biz papağı görməmişdik). İslam çox hərəkətli idi. Çox qohumcanlı idi. Hər gələndə bütün qohumlara baş çəkirdi...
Yenə hamımızın yığışdığı bir yay, əmim gəlmişdi əsgərlikdən. Bütün uşaqları topladı apardı dağa, çayda çimməyə. Bir də baxdıq Əli yoxdu. Çay onu aparır. Əmim suya atıldı və Əlini çıxartdı. Çox qorxmuşdu...
Bizim onlarla bağlı gözəl xatirələrimiz göz yaşlarıyla əvəz olundu. Çox təəssüf ki, biz uşaqlığımızdan qalan o şəkillərə artıq göz yaşı içində baxırıq. İçində onların da olduğu onlarsız xatirələr - şəkillər... Bizim görüşümüz avqust ayında oldu... Nənəmiz rəhmətə getmişdi. Müharibə barədə söz-söhbət gedirdi. Bacımla mən Əlidən soruşduq: - Bu xəbər doğrudur? O, güldü və - bu, dövlət sirridi, - dedi. Yəni, heç nə demədi. Səhəri gün evlərinə birlikdə getdik. Bibim və Əli toy barədə danışdılar. Sevinc xanım dedi ki, evlərinin təmiri bitəndən sonra toylarını edəcəm.
Əli və İslamın çətin uşaqlıq çağları olub. Öz zəhmətləri hesabına aldıqları evi göstərərkən gözlərindəki sevinc hisinin nə qədər parlaq olduğunu gördüm. Həyat onların da üzünə gülmüşdü. Əziyyətlərinin bəhrələrini dadacaqdılar... Onlar güclü uşaq idilər, eynilə, bibim Sevinc Əhmədova da...
Müharibənin başladığı zamanı dondurmaq istərdim o anı yaşamamaq üçün. O qədər “kaş ki...”lərimiz oldu ki, - kaş ki, belə olmazdı. Kaş ki, heç olmasa biri qalardı. Kaş ki, bir möcüzə olardı...
Bir həyat bu qədər acımasız ola bilərdi mənə görə... Nə artıq, nə əskik... Bir ananın iki övladını böyütmək üçün çəkdiyi əziyyətlər heç nə imiş. Xoşbəxt günləriymiş. Bunları yaşamaq, qəbul etmək çox çətindir. Bir tərəfdən itirdiyim qardaşlarımın acısı, bir tərəfdən ananın çəkdiyi övlad acısı... Neçə-neçə analarımız övladlarının qoxusunu daşdan almağa çalışırlar. Tək təsəlliləri budur artıq... Bu, dözülməzdir... Allah heç bir anaya övlad acısı yaşatmasın. Bizim həm qürurumuz, həm ömürlük acımızdı onlar. Bizim qoruyacağımız, adlarını yaşadacağımız minlərlə sərvətimiz yatır torpağın altında. Torpaqların bütövlüyünü canları bahasına aldılar bizim igid, cəsur qəhrəmanlarımız. Canımız bahasına qorumalıyıq adlarını. Ən azından, haqlarını bizə halal etsinlər deyə...
Allah bütün şəhidlərimizə rəhmət eləsin!
Akif Qasımov, döyüş yoldaşı:
- Əhmədov Əli İlqar oğlu birinci taborda ximətə başladığı gündən mənimlə birlikdə oldu. Posta da birlikdə çıxdıq. Həmin gündən onunla bir hərbçi, bir yoldaş kimi münasibət qurduq. O qədər gözəl tərbiyəyə, o qədər gözəl ürəyə malik bir insan idi həqiqətən. Qardaş kimi olduq. Bir-birimizlə çox mehriban dost olduq. Aramızdan su da keçməzdi. Mən çoxdandı postda olduğum üçün bir gün məni aşağı düşürtdülər. Əli isə yuxarıda postda qaldı. Yenidən bizi yığdılar bir yerə - həmlə bölüyünə. Həmin bölükdə Əli ilə yenidən birlikdə olduq. Qismət elə gətirdi ki, 44 günlük Vətən müharibəsində də çiyin-çiyinə döyüşdük. Hətta döyüşə də bir yerdə girdik. Məndən arxada 4-cü adam Əli idi. Döyüşə girdiyimiz gün bir səs eşitdim. Döndüm, arxaya baxanda gördüm ki, Əlini vurublar. Öz dostum, qardaşım üçün əlimdən bir şey gəlmədi. Mən onu ölümün əlindən ala bilmədim... (Bu gün də o anın peşimançılığını çəkirəm; qardaşım üçün nəsə edə bilmədim...) Uşaqlardan kömək etmək üçün yanında qalan oldu. Digər qrupa mən rəhbərlik edirdim deyə qabağa getmək məcburiyyətində idim. Həm də arxayın oldum ki, yanında kimsə var. Çox ağır yaralanmışdı, onu həyata qaytarmaq mümkün deyildi...
Əli, yaşına baxmayaraq, insan kimi də, hərbçi kimi də, döyüşçü kimi cəsur idi. Həm ürəkli, həm mərd, həm tərbiyəli, həm mərifətli idi. Həqiqətən də bu gün onun haqqında ürəklə söz demək olur. Ancaq yoxluğuna dözmək çətindir...
Bütün şəhid analarının və atalarının qarşısında baş əyir, əllərindən öpürəm. Xüsusən də Əli qardaşımın anasının əllərindən öpürəm ki, o cür tərbiyədə, o cür mərifətdə, o cür ağılda övlad yetişdirib.
Allah rəhmət eləsin! Yeri cənnət, ruhu şad olsun!
Sultan Cəlilov, gizir, N saylı hərbi hissənin 6-cı bölüyünün döyüş-maşın komandiri, heyət rəisi:
- Gizir kimi xidmətə başladığım anlarda müddətdən artıq hərbi qulluqçu İslam Əhmədovla tanış oldum. Mənim sürücüm olduğunu dedilər. Beləliklə, bizim tanışlığımız o vaxtdan başladı. İlk vaxtlarımda onun mənim xidmətimə böyük dəstəyi oldu. İslam çox cəsarətli, vətənpərvər hərbi qulluqçu idi. O, öz işinin öhdəsindən layiqincə gəlirdi. Biz İslamla birgə qoşunların taktiki təlimlərində və bir sıra digər təlimlərdə iştirakçı olmuşuq. İslam bu təlimlərdə də bir heyət kimi həmişə öz nümunəvi xidməti ilə özünü təsdiq edirdi. İslam döyüş texnikamızı daima döyüşə hazır vəziyyətdə saxlayırdı. Günlərin bir günündə kafedə əyləşmişdik. Mən yemək sifariş etdim. İslam isə yemək yeməyəcəyini dedi. Sadəcə, çay içəcəyini söylədi. Yeməyi bitirdikdən sonra ondan yemək yeməməyinin səbəbini soruşdum. O, cavabında dedi ki, biz iki qardaşıq. Valideynlərimdən tək bir anam var. Əli və mən istəyirik ki, evimizi bərpa edək və anamıza xoş günlər yaşadaq. Ona görə də mən çay ilə iştahımı, nəfsimi saxlayıram. Evimizin daha tez ərsəyə gəlməsini istəyirəm. Dediklərini eşitdiyim andan həqiqətən İslamın ailəsinə necə bağlı olduğunu anladım. İslamın anasına olan məhəbbəti məni heyran etdi.
Yenə bir dəfə biz şöl çıxışında olarkən İslama bölük komandirindən zəng gəldi. Ona dərhal hərbi hissəyə qayıtmasını söylədi. O, həyəcanlandı və soruşdu ki, nə olub? Komandir onun N saylı hərbi hissəyə yerdəyişmə əmrinin gəldiyini bildirdi. O, sevincindən sanki qanad açıb uçdu, məni qucaqlayaraq dedi: “Cəlil, anama yaxın bir hissədə xidmətimi davam etdirəcəm. Bilirsən, bu, nə deməkdir?”. Mən də çox şad oldum. Sonra biz İslamla sağollaşdıq.
İslamla yenidən İkinci Qarabağ müharibəsindən 5 gün əvvəl N saylı hərbi hissədə görüşdük. Dedi: “Cəlil, çox şükür bu günümüzə. İşlərim qaydasına düşür”...
İslam da mənim kimi atasız idi. Onun hansı iztirablar çəkdiyi mənə yaxşı bəlli idi...
İkinci Qarabağ müharibəsində İslamın şəhid olduğunu eşitdim və inanmadım. Daha sonra öyrəndim ki, tək özü yox, qardaşı Əli də şəhidlik zirvəsinə ucalıb. Bu, bizim düşmənə olan nifrətimizi daha da artırdı. Çünki İslam və qardaşı anaları üçün arzuladığı o gözəl həyatı yaşaya bilmədilər. Çox üzüldüm. Sarsıldım...
Allahdan anamıza səbr, bütün şəhidlərimizə isə rəhmət diləyirəm.
Tərbiz Fətullayev, döyüş yoldaşı:
- Bir dəfə postda yatmışdım. Əli silahımı götürüb, xəbərim olmayıb. O, səngərdə həmişə oyaq olurdu. Yaxşılıq etdiyi zaman bildirməzdi. Söz verərdisə, əməl edərdi. Əsgərlərə yemək paylayardı, axırda isə özü yeyərdi. Təkcə o idi ki, özündən əvvəl əsgəri fikirləşirdi. İstirahətdə olan zaman başımı sığallayardı. Oyanardım, görərdim ki, odur. Buraxılışa gedəndə yay vaxtı soyuq sular gətirərdi. Bunları etməsəydi də biz bilirdik çavuş Əhmədov təmiz ürəkli, gözəl insandır. Şəhid olmasaydı belə, fəxr ediləsi oğul idi. Biz onunla tək indi yox, hər zaman fəxr etmişik. Allah onun timsalında bütün şəhidlərimizə rəhmət eləsin. Vətən deyib şəhid oldu. Tək təsəllimiz və qəbul etdiyimiz reallıq budur.
Döyüş yoldaşının dedikərindən:
- Döyüş başlayan gün Əli və İslamı qruplara ayırdılar. Əli bizim manqa komandirimiz idi. Döyüş çox ağır keçirdi. Başımızn üstündən yağış kimi yağan güllələrin, minamyot mərmilərinin ardı-arası kəsilmirdi. Biz döyüşə-döyüşə irəliləyirdik. Əli çox mərd və ürəkli oğlan idi. Döyüş zamanı o, qarşı tərəfin snayper atışı nəticəsində ayağının arxasından yüngül yaralandı. Mən ona dedim ki, geriyə qayıt, yarana baxsınlar. O, razı olmadı. Döyüş yoldaşlarımız irəli getdilər. Mən Əlinin yanında qaldım. Sonra biz səngərə düşdük. Snayper gülləsi Əlinin bud hissəsini parçalamışdı. Mən Əlinin ayağını sarıdım. Nə qədər dedim ki, yardım gözləyək, bu vəziyyətdə döyüşə bilməzsən, Əli razılaşmadı. Yenidən döyüşə girdik. Biz irəliləyirdik, ancaq Əli məni qabağa keçməyə qoymurdu. Deyirdi ki, sən məndən yaşca balacasan, məndən arxada gəl. Beləcə, qarşımıza çıxan düşmənləri zərərsizləşdirirdik. Bir müddət keçdikdən sonra Əli ikinci dəfə yaralandı. Bu dəfə o, biləyindən snayper yarası aldı. Bu dəfəki yarası çox ağır idi. Biləyi qırılmşıdı. Mən ona dedim ki, Əli, artqı bəsdir, gəl yardım gözləyək, o, yenə də mənimlə razılaşmadı. Qolunu sarıtdırdı və boynuna keçirtdirdi. Yenidən döyüşərək irəliləməyə başladı. Qarşımıza yenidən bir neçə erməni çıxdı. Bir müddət onlarla yaxın məsafədə vuruşduq. Əli döş qəfəsindən vuruldu. O, yerə yıxıldı. Bu dəfə daha ağır yaralandı. Sonra mən də yaralandım, onun yanında uzandım. O, həmin an artıq kəlmeyi-şəhadətini deyirdi. Dedi və gözlərini əbədi yumdu. O an bizim yanımıza minamyot mərmisi düşdü. Gözümü açanda gördüm ki, təcili yardım maşınındayam. Tibb işçilərinə dedim ki, Əlinin yarası ağırdır, ona təcili yardım edin. Duruxdular...
Sonra öyrəndim ki, Əli şəhid olub...
Əli belə cəsur döyüşçü idi. Bir neçə dəfə yaralanmasına baxmayaraq döyüşdən çəkilmədi.
(Ardı var)
Hikmət Məlikzadə
