Azərbaycanın iqlim dəyişiklikləri ilə mübarizəyə töhfəsi getdikcə artır...

Məlum həqiqətdir ki, Azərbaycan beynəlxalq ictimaiyyətin etibarlı və məsuliyyətli üzvü kimi iqlim dəyişikliklərinin fəsadlarına qarşı mübarizəyə daim öz töhfələrini verir. Xüsusən də dövlətimiz tərəfindən bu istiqamətdə indi çoxsaylı mühüm layihələr həyata keçirilir.

Burada onu da qeyd edək ki, Prezident İlham Əliyev işğaldan azad olunmuş Qarabağ və Şərqi Zəngəzur bölgələrini də “yaşıl enerji” zonası elan edib. Elə beynəlxalq ictimaiyyət Azərbaycanın bu fəaliyyətini görür və dəyərləndirir. Məsələn, Münhen Təhlükəsizlik Konfransında dünya ölkələrinin və beynəlxalq təşkilatların rəhbərləri, rəsmi şəxslər Azərbaycan Prezidenti ilə görüşdə əsas mövzulardan biri kimi COP29-u gündəmə gətirirdilər. Bu mötəbər tədbirlə əlaqədar ölkəmizə əməkdaşlıq təklif olunur, Azərbaycana inam ifadə edilirdi.

Bütün bunlar onu göstərir ki, Azərbaycan qlobal problemlərdən biri olan iqlim dəyişikliklərinə qarşı səyləri səfərbər etməklə, bu mübarizəyə töhfə verməklə dünyanın xüsusi diqqət mərkəzində olacaq. 2024-cü ilin Azərbaycanda “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” elan edilməsi də bu baxımdan müstəsna əhəmiyyət kəsb edir. Hazırda Azərbaycan iqlim dəyişikliyinə qarşı ən fəal mübarizə aparan ölkələr sırasında yer alır. Amma dünya boyu iqlim dəyişikliyinin fəsadları da özünü göstərməkdə davam edir. Xüsusən də temperaturun artması nəticəsində dünyada olan su ehtiyatları azalmağa başlayır. Təbiətdə quraqlıq, yaşıllıq zonalarının azalması halları yaranır, meşə yanğınları intensivləşir, Yer kürəsinin daxili regionlarında su qıtlığı baş verir və bunun nəticəsində ərzaq böhranı yaranır. Buna görə də bütün dünya ölkələri bir araya gələrək iqlim dəyişmələrinin qarşısını almaq üçün tədbirlər görməyə çalışırlar. Bu məqsədlə ilk dəfə 1992-ci ildə Kioto protokolu imzalanıb və protokolun əsas müddəalarından biri də 2010-cu ilədək dünyada olan istixana qazlarının səviyyəsinin 1990-cı il səviyyəsindən də aşağı salınması öhdəliyi idi. Təəssüf ki, göstərilən səylərə baxmayaraq, həmin öhdəlik yerinə yetirilmədi və ona görə də 2015-ci ildə Paris COP görüşündə razılaşmalar əldə olundu. Həmin razılaşmalara qoşulanlar arasında Azərbaycan da var. Ayrı-ayrı ölkələr könüllü olaraq müxtəlif öhdəliklər götürdülər. Ölkəmiz 2030-cu ilə qədər istixana qazlarının səviyyəsinin 35 faizə qədər azaldılmasını öhdəyə götürüb. Bu, çox ambisiyalı qərar olsa da, bu sahədə çox böyük işlər həyata keçirilir. Həmin öhdəliyə əməl olunması üçün Azərbaycanda Günəş və külək elektrik stansiyaları istifadəyə verilir, yaşıl enerjinin artırılması üçün daha çox investisiya qoyulur və atmosferdə istixana qazlarının əldə edilməsi üçün müxtəlif sosial və iqtisadi mexanizmlər hazırlanaraq həyata keçirilir. Qeyd edək ki, ölkəmizdə yaşıl enerjiyə keçid mərhələsinə başlanılıb və energetika sahəsində 2030-cu ilə qədər iki beşillik plan müəyyən edilib. Birinci strategiya 2022-2026-cı illər üçün nəzərdə tutulub. Qeyd edildiyi kimi, ölkədə bütün elektrik enerjisi üzrə qoyuluş gücü 8 min meqavatdan bir az artıqdır. 2030-cu ilə qədər qoyuluş gücündə yaşıl enerjinin payının 30 faizə çatdırılması məsələsi durur. Energetika Nazirliyi ilə Səudiyyə Ərəbistanı Krallığının “ACWA Power” və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin “Masdar” şirkətləri arasında bərpaolunan enerji üzrə Qaradağda həyata keçirilən 230 meqavatlıq pilot layihəsinin istifadəyə verilməsi ilə bu, artıq 20 faizin üzərinə çıxdı. 2027-ci ildə 1870 meqavatın əlavə olunması üzərində ciddi işlər gedir. Hesablamalar göstərir ki, yaşıl mənbələrdən alınan elektrik enerjisinin 30 faizə çatdırılması tapşırığı 2030-cu ildə deyil, 2027-ci ildə yerinə yetirmək də mümkündür. Energetika nazirinin müavini Elnur Soltanov bildirir ki, hətta həmin vaxta kimi istehsal olunan enerjinin 30 faizi yox, 33 faizi yaşıl enerjinin payına düşəcək. Burada onu da xatırladaq ki, Prezident İlham Əliyev tərəfindən işğaldan azad edilmiş Qarabağ və Şərqi Zəngəzuru yaşıl enerji zonası elan edilib. İki il əvvəl isə Qlazqoda keçirilən COP-26 konfransında həmin ərazilər xalis sıfır emissiya zonası elan edilib, yəni həmin torpaqlarda karbon dioksid qazının və digər istilik effekti yaradan qazların xalis emissiyasının sıfıra bərabər olacağı proqnozlaşdırılıb. Hazırda Qarabağ zonasında bu istiqamətdə layihələrin icrasına başlanılıb. Eyni zamanda Naxçıvan Muxtar Respublikası da yaşıl enerji zonasına əlavə edilib. 

Beləliklə, regionun ən inkişaf etmiş dövlətlərindən biri olan Azərbaycanın qlobal ətraf mühit problemlərinin qarşısının alınmasına yaşıl enerjinin tətbiqi kimi tədbirlərlə xidmət göstərməsi təqdirəlayiqdir və dünyada məmnunluqla qarşılanır. Bütün bunlar olduqca vacibdir. Çünki BMT-nin hesabatına görə, son 150 ildə dünyada temperatur 1 dərəcə yüksəlib. Ekspertlərin ehtimallarına görə, Yer kürəsində temperatur bu sürətlə yüksəlməyə davam etsə, 2050-ci ilə qədər əlavə 2-2,5 dərəcə, 2100-cü ilə qədər isə əlavə 6 dərəcə arta bilər. Qlobal iqlim dəyişikliyinin fəsadları elə həddə çatıb ki, artıq beynəlxalq təşkilatlar həyəcanlı bəyanatlar səsləndirirlər. Qlobal istiləşmənin qarşısını almaq mümkün olmasa da, ən azı antropogen təsirləri azaltmaq mümkündür. Ölkəmiz kürəsəl iqlim dəyişikliyinin təsirlərinin yumşaldılması ilə bağlı beynəlxalq səyləri dəstəkləyir.  Bu istiqamətdə də çoxsaylı əməli addımlar atılır. əsas məqsəd də iqlim dəyişiklyinin mənfi fəsadlarını azaltmaq, mümkün olduğu qədər aradan qaldırmaqdır.

Samirə SƏFƏROVA