Xəzərin "şirinləşdirilməsilə" 17 xarici şirkət məşğuldur...
Elman Cəfərli: “Xəzərin suyunun duzluluğu okean suyuna nisbətən azdır, bu amil bizim üçün avantaj sayıla bilər”
Müasir dövrdə su mənbələrinin çatışmazlığı dünyanı təhdid edən qlobal problemlərdən birinə çevrilib. Yayılan məlumatlara görə, hazırda dünyada təxminən 1,5 milyard insan içməli su çatışmazlığından əziyyət çəkir. Su çatışmazlığının acı fəsadları hazırda beynəlxalq miqyasda özünü göstərməkdədir.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, hər gün dünyada diareya xəstəliyindən 5 min uşaq ölür, yəni hər 17 saniyəyə bir uşaq ölümü düşür. İndiyədək dünyanın ayrı-ayrı ölkələri suya olan tələbatlarını ödəmək üçün bir sıra vasitələrə üz tutublar və müəyyən nəticələr əldə ediblər. Dəniz suyunun duzsuzlaşdırılaraq içməli hala gətirilməsi də belə perspektivli vasitələrdən biridir. Təbii ki, burada elm və texnologiyanın inkişafı öz sözünü deyib.
Qeyd edək ki, su təhlükəsizliyi Azərbaycanın da gündəliyində duran vacib məsələlərdən biridir. Bu da onunla bağlıdır ki, respublikamız məhdud su ehtiyatlarına malik ölkələr sırasında yer alır. Azərbaycanın su ehtiyatları yerüstü və yeraltı mənbələrdən formalaşır.
Milli Məclisin Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya və Aqrar siyasət komitələrinin birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən “Ölkənin su təsərrüfatı: problemlər və yeni çağırışlar” mövzusunda dinləmədə Azərbaycan Dövlət Su Ehtiyatları Agentliyinin sədri Zaur Mikayılov deyib ki, Azərbaycanda dəniz suyunun duzsuzlaşdırılması həyata keçiriləcək: “Duzsuzlaşdırma prosesi 10 gün bundan qabaq başlayıb və artıq 14 xarici şirkət bu prosesdə iştirak edir”.
Maraqlıdır, dəniz suyunun duzsuzlaşdırılması prosesi necə icra olunacaq və texniki sudan harda istifadə olunacaq?
“Dəniz suyunu şirinləşdirən müəssisələr daha çox Sahil, Qobustan, Ələt qəsəbələri istiqamətində tikilsə yaxşı olar”
“Yaşıl Dünya” Ekoloji Maarifləndirmə İctimai Birliyinin sədri Elman Cəfərli “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında qeyd etdi ki, son illər qlobal miqyasda müşahidə olunan içməli su qıtlığı dünya dövlətlərini alternativ variantlar axtarışına sövq edir: “Alternativ yol dedikdə ilk ağıla gələn okean suyunun şirinləşdirilməsidir. Bu sahədə içməli su mənbələri az olan bir sıra dövlətlər böyük təcrübə qazanıblar. Bu sırada Səudiyyə Ərəbistanı, Qətər, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, ABŞ, Türkmənistan və s. dövlətləri qeyd etmək olar. Dəniz suyunun duzsuzlaşdırlması ümumən bahalı prosesdir. Siyahıdan da göründüyü kimi, bu təcrübədən əsasən zəngin karbohidrogen ehtiyatları olan dövlətlər istifadə edir. Ümumən dəniz suyunun duzsuzlaşdırılaraq məişətdə istifadə olunmasının tarixi qədimdir. Qədim yunanlar səhayət edən gəmilərdə dəniz suyundan istifadə edirdilər. Onlar dəniz suyunu gil filtrlərdən keçirir, duzdan arınmış suyu içir, xörək hazırlanmasında istifadə edirdilər.
Azərbaycanda dəniz suyunun duzsuzlaşdırlması ideyası 90-cı illərin sonlarında ideya olaraq var idi. 2000-ci illərdə bununla bağlı müzakirələr daha da artdı. 2013-cü ildə Salyan rayonunun Xıdırlı kəndində yüksək texnologiyalarla dəniz suyunu içməli su səviyyəsinə qədər təmizləyən müəssisə istifadəyə verilib. Bu cür müəssisələr Xəzər sahilində yerləşən digər bölgələrdə də yaradılacaq. Dəniz suyunun şirinləşdirilməsi mürəkkəb və bahalı prosesdir. Lakin mütəxəsislər bildirir ki, Xəzərin suyunun duzluluğu okean suyuna nisbətən azdır. Bu amil bizim üçün avantaj sayıla bilər. Yəni ölkəmiz daha az vəsait sərf etməklə Xəzərin suyunu şirinləşdirə biləcək”.
Həmsöhbətimiz hesab edir ki, dəniz suyunu şirinləşdirən müəssisələr daha çox Sahil, Qobustan, Ələt qəsəbələri istiqamətində tikilsə yaxşı olar. O ərazidə Xəzərin suyu daha təmizdir. Gələcəkdə Xəzərin adalarında da sutəmizləmə müəssisələri tikmək olar: “2 litr dəniz suyundan 1 litr içməli su əldə etmək mümkündür. Yeri gəlmişkən, suyun şirinləşdirilməsi zamanı əldə edilən duzdan da istifadə etmək mümkündür. Yəni bu layihənin iqtisadi səmərəsi gözlənildiyindən də artıq olacaq. Əslində bizim başqa yolumuz da yoxdur. Azərbaycan bölgənin şirin su potensialı az olan ölkəsidir.
Bu baxımdan bu layihə olduqca faydalıdır və son çıxış yoludur”.
Günel CƏLİLOVA
