Putinin qırmızı xətti kəsildi - Paşinyanla Zelenski bir oldu...
Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenskinin Ermənistana ehtimal edilən səfəri ilə bağlı ötən həftə ilk dəfə yayılan məlumat artıq təsdiqlənir. Ermənistan hökumətindəki diplomatik mənbə “Azatutyun” radiosuna açıqlamasında faktı təsdiq edib. “Azatutyun”un həmsöhbəti iddia edir ki, Zelenskinin Ermənistana səfəri martın 4-də baş tutacaq.
Rəsmi olaraq Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyi Ukrayna prezidentinin səfəri ilə bağlı məlumatı şərh etməkdən imtina etsə də, hakim “Vətəndaş müqaviləsi” partiyasının deputatları “Azatutyun” radiosu ilə söhbətdə bunun doğru olduğuna eyham vurublar. Onlardan biri - Qaqik Melkonyan deyib: “Rusiyanın Zelenskinin səfərinə necə reaksiya verməsi və ya reaksiya verməməsi bizi maraqlandırmır”. Zelenskinin Ermənistana səfəri İrəvanla Moskva arasında münasibətlərin pisləşməsi fonunda baş tutacaq. Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan dəfələrlə bildirib ki, Ermənistan Ukraynaya qarşı müharibədə Rusiya Federasiyasının müttəfiqi deyil . Erməni ekspert Vigen Akopyan məsələ ilə bağlı bildirir: “Bu səfərin Ermənistana təhlükəsizlik baxımından fayda verəcəyi şübhə doğurur. Eyni zamanda, Moskva üçün bu, "Ermənistanın rəqibə doğru istiqamətini dəyişməsini” simvolizə edir”. O vurğulayıb ki, bu, Ukrayna məsələsinin Rusiyanın həm siyasi isteblişmenti, həm də cəmiyyəti üçün kifayət qədər həssas mövzu olduğunu nəzərə alsaq, xüsusilə aktualdır: “Bu ona gətirib çıxara bilər ki, Azərbaycanla mümkün eskalasiya olarsa, Moskva İrəvanın bəyanatlarını (Moskvanın Ukraynada müttəfiqi olmadığı haqda) və Zelenskinin səfərini hətta rəsmi müttəfiqlik öhdəliklərini yerinə yetirməmək üçün qanuni əsas kimi nəzərdən keçirəcək”. Siyasi şərhçi “yerdə” alternativ müttəfiqlərin olmaması və siyasi bəyannamələrin kifayət qədər ağırlığını nəzərə alaraq, Ermənistan üçün ciddi risqlər barədə xəbərdarlıq edib: “Ukraynanın özünə gəlincə, indiki vəziyyətdə o, Ermənistan üçün heç bir mühüm müttəfiq kimi çıxış edə bilməz - nə iqtisadi, nə də hərbi-siyasi baxımdan. Buna görə də Zelenskinin ehtimal edilən səfəri daha çox gizli təxribata bənzəyir”. Akopyanın fikrincə, səfərin məqsədi həm də Azərbaycanla yeni eskalasiya və ya konflikt olarsa - məsələn, anklavlar və ya dəhliz məsələsi ilə bağlı - Rusiya üçün dilemma yaratmaq ola bilər. Rusiya bundan sonra aktiv müdaxilə və ya tam neytrallıq arasında seçim etməli olacaq. Akopyan regionu “ikinci cəbhə”yə çevirə biləcək bu seçimin mürəkkəbliyinə işarə edib və Rusiyanın resurslarını “dağıtmağa” çalışan Qərbin Zelenskinin səfərini Moskvaya təzyiq vasitəsi kimi görə biləcəyini istisna etməyib. O qeyd edib ki, 2020-ci ildəki qələbədən sonra Azərbaycan bir tərəfdən Moskva ilə dialoq imkanlarını genişləndirmək, digər tərəfdən isə Qərbə daha güclü təsir rıçaqlarına malik olmaqla Ermənistanla müqayisədə mövqelərini xeyli möhkəmləndirib: “Azərbaycanın Fransa ilə münasibətləri praktiki maraqlara bağlıdır, Ermənistanla isə daha çox deklarativ xarakter daşıyır. Mən Fransanın Ermənistana və erməni xalqına dost münasibətini şübhə altına almıram, amma quru rəqəmlər var. Bir yerdə deyirlər, digər yerdə hərəkət edirlər”. O vurğulayıb ki, Parisin İrəvana və erməni xalqına ünvanladığı dostluq bəyanatlarına baxmayaraq, Azərbaycanla real qarşılıqlı fəaliyyət və iqtisadi əlaqələr öz sözünü deyir: “Zelenskinin səfərinin Ermənistanın suverenliyinin nümayişi olması ilə bağlı iddialar isə çox sadəlövh görünür. Əsl suverenlik simvolik jestlərlə deyil, iqtisadi inkişaf, gücləndirilmiş müdafiə, fəal diplomatiya və güclü ittifaqlar vasitəsilə qurulur. Daha çox hansısa fəalın özünü yandırması aktına bənzəyən bu cür hərəkətlərin isə dövlət praqmatizmi ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Xüsusilə də arxasında heç bir hesablama olmadığı halda”.
Rusiyalı politoloq, Xarici və Müdafiə Siyasəti Şurasının tədqiqat proqramları üzrə direktor müavini Dmitri Suslov hesab edir ki, Zelenskinin səfəri Ermənistan və Rusiya arasında münasibətlərdə dönüş nöqtəsi ola bilər. Ekspert qeyd edib ki, Ukrayna liderinin gəlişinin Ermənistanın real maraqları ilə heç bir əlaqəsi ola bilməz. Bu, çox güman ki, kollektiv Qərbin Rusiyanın Ermənistanın hazırkı rəhbərliyi ilə əlaqələrini tamamilə məhv etmək istəyindən xəbər verir. Suslovun fikrincə, Zelenskinin İrəvana səfəri Ermənistanın hazırkı rəhbərliyi tərəfindən həyata keçirilən Rusiyadan Qərbə istiqamətlənmə siyasətinin zirvəsi olardı: “Bu siyasət sistemlidir və Rusiya ilə təhlükəsizlik münasibətlərinin zəiflədilməsi və pisləşdirilməsi, eyni zamanda Rusiyaya strateji məğlubiyyət vermək niyyətini açıq şəkildə nümayiş etdirən ölkələrlə əlaqələri genişləndirmək və dərinləşdirməkdən ibarətdir. Biz başa düşməliyik ki, indiyədək Zelenski, Baltikyanı ölkələr istisna olmaqla, heç bir postsovet ölkəsinə səfər etməyib. Heç bir halda. O, Qazaxıstanda olmayıb və ya Mərkəzi Asiyanın başqa bir yerində, Gürcüstanda, hətta Moldovada da... Ona görə də onun Cənubi Qafqaz ölkələrinə gəlişi, necə deyərlər, bütün maskaların atılacağı siyasətin zirvəsi olardı”. Ekspertin fikrincə, ümumilikdə İrəvanla Moskva arasında münasibətlərdə mövcud vəziyyət birmənalı deyil. Ticarət-iqtisadi sahədə ciddi və intensiv əməkdaşlıq davam edir, ticarət dövriyyəsi artır, Ermənistan Avrasiya İqtisadi İttifaqına sədrlik edir. Siyasət və təhlükəsizlik sferasında isə Ermənistanın açıq şəkildə Rusiyanın opponentlərinin tərəfinə keçməsi müşahidə olunur. Bunu geri qazanmaq hələ də mümkündür, lakin getdikcə çətinləşir. Zelenski İrəvana səfər edərsə, bu, geri dönüş nöqtəsinə çevrilə bilər. Onun fikrincə, bu, Ermənistanın hazırkı rəhbərliyi ilə hansısa normallaşma ehtimalını əngəlləyə bilər. Rusiyalı ekspertin sözlərinə görə, KTMT ölkələri indi çox çətin vəziyyətdədir və olacaq, çünki Rusiya ilə Qərbin qarşıdurması yox, aktiv və açıq münaqişəsi, hibrid müharibəsi Ukraynada müharibə bu və ya digər şəkildə dayandırıldıqdan sonra da davam edəcək: “Bütün bu müddət ərzində Qərb KTMT ölkələrinə, o cümlədən Ermənistana böyük təzyiq göstərəcək və Rusiyaya qarşı mübarizədə onlardan istifadə etməyə çalışacaq”.
Tahir TAĞIYEV
