İqlim dəyişməsinin böyük fəsadlarından biri - Xəzərin suyu...
Flora Hacıyeva: “Xəzər dənizində suyun çəkilməsi bir sıra fəlakətlərə də gətirib çıxara bilər”
Son illərdə Xəzər dənizinin suyunun kəskin şəkildə azalması müşahidə edilir. Xəzər dənizində suyun səviyyəsi 2006-cı ildən azalmağa başlayıb və hazırda kritik həddə çatıb. Dayazlıq, xüsusilə sahilyanı ərazilərdə kəskin şəkildə müşahidə olunur.
Xəzər dənizində suyun üzünə çıxan kiçik adalar da bunun əyani sübutudur. Paytaxt Bakı ilə yanaşı, cənub rayonlarında, o cümlədən Astarada dəniz təqribən 20-25 metr məsafədə geri çəkilib. Bu səbəbdən rayonun park-bulvar kompleksinin ərazisində bulvarla dəniz arasında böyük quru sahə yaranıb. Belə mənzərə digər sahil ərazilərində də müşahidə edilir.
Xəzər dənizinin bu səviyyədə geri çəkilməsi nə ilə əlaqədardır? Bu geriçəkilmə nə vaxta qədər davam edəcək? Belə vəziyyət Xəzər dənizinin ekoloji mühitinə, bioresurslarına necə təsir edir?
“Dünya ölkələrinin həyata keçirdiyi mübarizə tədbirləri iqlim dəyişmələrinin qarşısını alacaq və Xəzər dənizində yenidən həyat qaynayacaq”
Ekoloq Flora Hacıyeva “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, dənizin quruması təbii prosesdir və bu, əvvəllər də dəfələrlə baş verib. Hazırda Xəzər dənizində kütləvi enmələr başlayıb: "Xəzərin səviyyəsinin artıb-azalması təbiətin uzun illər boyu yaratdığı qanunauyğunluqdur. Hazırda da Xəzər dənizində kütləvi enmələr başlayıb. Xəzər dənizində suyun çəkilməsi bir sıra fəlakətlərə də gətirib çıxara bilər. Xəzərin sudan azad olan ərazilərində balıqların qidasını təşkil edən zooplaktonlar yaşayır. Su çəkildikcə orada yaşayan plaktonlar azalır. Bu da balıqların qida ehtiyatının azalmasına gətirib çıxarır. Eyni zamanda, Xəzərin sahilində yerləşən liman şəhərlərində gəmilərin yan almasında problem yarana bilər. Dənizin sahilində yaşayan quşların da yem problemi yaranır.
Onu da qeyd edim ki, ötən yüzillikdə Xəzər dənizində ən aşağı səviyyə 1977-ci ildə olub və bu zaman səviyyə təxminən 29 metrə çatıb. Lakin gözlənilmədən Xəzər dənizində artım müşahidə olundu və bu artım davamlı olaraq, 1995-ci ilə qədər davam etdi”.
Həmsöhbətimiz onu da əlavə etdi ki, hazırda qlobal istiləşmə, Volqa və digər çayların ətrafında əkin yerlərinin çoxalması ilə əlaqədar Xəzərə su çox az gəlib çıxır. Eyni zamanda, hazırda Xəzərdə güclü buxarlanma gedir. Bu buxarlanma nəticəsində Xəzərin suyu azalır.
Ekoloq sonda əlavə etdi ki, dünya ölkələrinin həyata keçirdiyi bu mübarizə tədbirləri iqlim dəyişmələrinin qarşısını alacaq və Xəzər dənizində yenidən həyat qaynayacaq, Xəzərə axan çayların səviyyəsi artacaq, yağışların miqdarı yenidən artacaq. Beləliklə, Xəzər dənizinin səviyyəsi yenidən artmağa başlayacaq.
Günel CƏLİLOVA
