Şagird qızların belə davranışı ilk növbədə ailə problemidir...

Əvvəl sosial şəbəkələrdə, sonra mediada 156 nömrəli məktəbin XI sinif şagirdinin məktəbdən kənarda 2023-cü ildə IX sinifdən məzun olmuş qıza qarşı uyğunsuz və qeyri-etik davranışına dair yayılan görüntülər ciddi müzakirələrə səbəb olub. Yayılan qeyri-etik görüntülərdən sonra müzakirə mövzusuna çevrilən məsələlərdən biri də bu məsələdə daha çox kimin: məktəbin, yoxsa valideynin günahkar olmasıdır.

Mövzuya münasibıt bildirən psixoloq-pedaqoq Zeynəb Əyyubova yeniyetməlik dövründə uşaqlarda müəyyən dəyişikliklərin baş verdiyini bildirib: 

“Yeniyetməlik dövrü 12 yaşdan başlayaraq, 18 yaşa qədər davam edir. Bu yaşlarda uşaqda hormonal, fiziki dəyişikliklər olur və bunu gözlə müşahidə edə bilirik. Uşaqda bu yaşlarda dəyişim o qədər sıx gedir ki, sinir sistemində də dəyişikliklər qaçılmaz olur. Şiddət mövzusunda bir psixoloq kimi həyəcan təbili çalıram: Uşağınız hətta ibtidai sinifdə belə hansısa uşağa bullinq edəndə, psixoloji, fiziki zorakılıq göstərəndə “əşşi, uşaqdır, keçər” deməyin! Bu gün Azərbaycanın bəlası budur, valideynlər öz uşaqları kimisə vuranda səssiz qalır, amma həmin uşağı kimsə vursa, dərhal ayağa qalxır. Əgər övladınız başqa uşağı vuranda, psixoloji şiddət göstərəndə susursunuzsa, həmin şiddəti özünüz etmiş olursunuz. Təəssüflər olsun ki, biz lap kiçik yaşlarından uşağa bir cümlə öyrədirik: Səni vurdularsa, vur, səni yıxdılarsa, yıx. Bu düşüncə ilə böyüyən uşaq böyüyəndə də şiddətə meylli olur”. 

Göründüyü kimi, yaranmış vəziyyətdı daha çox valideynin məsuliyyətinin olduğu qeyd olunur. Dəfələrlə demişik ki, valideynlər şiddətə susmamalıdır. Bu gün məktəblərin ən böyük bəlası odur ki, bu tip məsələlər ört-basdır olunur. Valideynlər sakitləşdirilir və evə yollanılır. Beləcə xırda-xırda yığılan aqressiyalar bir gün bu cür vəhşiləşmiş şagird görməyimizə səbəb olur. Burada iş təkcə məktəbin, şagirdin yaxud valideynin üzərinə düşmür. Bu tip neqativ halların baş verməməsi üçün valideyn - həm ata, həm ana, həm məktəb, həm də uşaq birgə yol getməlidir.

Elə valideynlər var ki, övladları ilə çox ciddi məşğul ola bilir

Yaşadığımız dövr və cəmiyyətdə valideyn məsuliyyətindən, həmçinin ailədə valideyn-uşaq münasibətlərinin düzgün qurulmamasından yaranan və bu diqqətsizlik və məsuliyyətsizlik səbəbindən uşaq hüquqlarının pozulmasına gətirib çıxaran bir sıra hallara rast gəlinir. Uşağın böyüdülməsi, cəmiyyətdə layiqli fərd kimi yetişdirilməsində valideynin rolu önəmlidir. Beynəlxalq təcrübədə valideyn məsuliyyəti kimi ən mühüm vəzifələr sırasına uşağın tərbiyə, təhsil, sağlamlıq və müalicəsi daxildir.

Jurnalistlərə açıqlamasında məktəbin direktoru Gülər İsmayılova deyib ki, hadisə yanvarın 17-də baş verib: "Fevralın 14-də video barədə məlumat əldə edilən kimi şagird və valideyni məktəbə dəvət edilib, psixoloq müşayiəti ilə onlarla söhbət aparılır. Videoda olan 2 qızdan yalnız 1-i bizim məktəbin 11-ci sinif şagirdidir. Videonu çəkən və zorakılığa məruz qalan qız isə məktəbin şagirdi deyil. İzahat zamanı məktəbli bildirib ki, onunla zarafat edib və hərəkətindən peşmandır".

Elə valideynlər var ki, övladları ilə çox ciddi məşğul ola bilirlər, amma elə valideynlər də var ki, buna imkanı yoxdur. Buna görə də övladlarının təhsil və tərbiyəsinə vaxt ayıra bilmirlər. Bu savadla bağlı deyil, vaxt məhdudiyyəti ilə bağlıdır. Onlar çalışırlar və evə gec gəlirlər. Bunun da nəticəsində bəzi fəsadlar üzə çıxır.

Hər bir valideyn övladının tərbiyəsinə görə məsuliyyət daşımalıdır 

Milli Məclisin Elm və təhsil komitəsinin üzvü Ceyhun Məmmədov hesab edir ki, hər bir qanun pozuntusu dövlət qanunları ilə tənzimlənir: “Valideynlərin cəzalandırılması kimi addımlar kiminsə arzu-istəyi ilə həyata keçmir və keçməməlidir. Burada mütləq qanun öz sözünü deməlidir. Məsələnin səbəbini ciddi öyrənməliyik. Bundan sonra müvafiq addımlarımızı ata, qərar qəbul edə bilərik. Əlbəttə, daha dərin yanaşsaq, ehtiyac varsa, qanunvericiliyə də dəyişiklik etməli, belə hallara görə valideynləri də cəzalandırmalıyıq. Çünki övlad bu cür addım atırsa, valideyn də məsuliyyət daşıyır, o, üzərinə düşən işi layiqincə yerinə yetirməlidir. Təəssüf ki, valideyn bunu etmədikdə belə mənfi nəticələri görürük. Prosesin təhlili göstərir ki, belə hallar getdikcə daha da artır. Daha ciddi tədbirlər görməliyik. Əks halda, bu kimi hadisələri çox yaşayacağıq. Ümumiyyətlə, hər bir valideyn övladının tərbiyəsinə görə məsuliyyət daşımalıdır. Övladına normal tərbiyə verməyən valideynlər mütləq cəzalandırılmalı, onlarla bağlı cəza tədbirləri görülməlidir”.

Uşaqlar ailənin güzgüsüdür. Ailədə nə görürlərsə, onu da tətbiq edirlər. Bəzən deyirlər ki, ailədə zorakılıq görməyib, bəs niyə zorakılıq edir? Ola bilər, fiziki zorakılıq görməyib, amma sözlə, baxışla, psixoloji olaraq təzyiq altında yaşayıb. Bu hadisələrdə ən böyük məsuliyyət və günah valideynlərin üzərinə düşür. Məktəbdəki şagirdlər valideynlərin əsəridir, onların verdiyi tərbiyəni nümayiş etdirir. Bir sözlə, şagird ailənin məktəbdəki inikasıdır. Biz uşağımıza tərbiyə verməsək, heç bir məktəb, heç bir müəllim onu düzəldə bilməz. Sağlam gələcək psixi və fiziki cəhətdən sağlam uşaqlar deməkdir. 

Məhəmmədəli QƏRİBLİ
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.