Qərbin "indulgensiyaları" Ermənistan hökumətini məhv etdi...
Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın Münhendə səsləndirdiyi bir sıra fikirlər yenidən Moskva və İrəvan arasında gərginliyə səbəb olub. Paşinyan qeyd edir ki, Müstəqil Dövlətlər Birliyinin (MDB) yaradılması haqqında 1991-ci il Almatı Bəyannaməsi Ukraynadakı vəziyyətə də şamil edilməlidir:
“Biz Almatı Bəyannaməsinə hörmət edirik, lakin bu, təkcə bizi əhatə etmir. Onlar özləri təşəbbüskar olublar, belə ki, bu, Rusiya, Ukrayna və Belarusun Sovet İttifaqının artıq mövcud olmadığına qərar verdiyi Belovejski razılaşmasından başlayır, müstəqilliyi və bir-birinin sərhədlərini tanıyıblar. Biz ondan çıxış edirik ki, Almatı Bəyannaməsi bizim müstəqilliyimizin və ərazi bütövlüyümüzün tanınması üçün əsasdır və eyni şeyi Ukraynaya da tətbiq etmək lazımdır. Bu sənəd bizim hamımız üçün vacibdir və onun məhv edilməsi sistemin dağılmasına gətirib çıxara bilər”.
Nikol Paşinyan onu da qeyd edib ki, Ermənistan Ukrayna məsələsində Rusiyanı dəstəkləmir. O, Ukrayna xalqını mehriban adlandırıb və İrəvanın vəziyyətə təsir edə bilməməsindən təəssüfləndiyini bildirib: “Mən çoxdan deyirəm ki, Ermənistan Ukrayna məsələsində Rusiyanın müttəfiqi deyil. Bu da bizim səmimi mövqeyimizdir. Bu vəziyyətə təsir edə bilməməyimiz bizi çox ağrıdır. Ukrayna xalqı bizim üçün dost xalqdır”. Ermənistanın baş naziri bundan əvvəl də demişdi ki, İrəvan Ukrayna məsələsində Rusiyanın müttəfiqi deyil. Bir neçə gün əvvəl “The Telegraph” qəzetinə verdiyi müsahibədə o, Ermənistanın Rusiya Federasiyası ilə təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlıqdan imtina etmədiyini, eyni zamanda digər ölkələrlə də əlaqələri inkişaf etdirəcəyini bildirib. Kremlin bütün bunlara cavabı özünü çox gözlətməyib. Belə ki, Kremlin mətbuat katibi Dmitri Peskov Paşinyana belə cavab verib: “Moskva və İrəvanın Ukrayna ilə bağlı mövqeyi tamamilə fərqlidir, Rusiya haqlı olduğunu israrla izah etməyə davam edəcək. Həqiqətən də Ukraynada baş verənlərə və Ukrayna ətrafındakı münaqişəyə dair diametral şəkildə əks mövqelərimiz var. Bu sirr deyil. Biz bu məsələdə onlarla razılaşmırıq və haqlı olduğumuzu israrla izah etməyə davam edəcəyik”. Erməni politoloq Suren Surenyants qeyd edir ki, Ermənistanın baş nazirinin Ukrayna mövzusu ilə bağlı qalmaqallı açıqlamaları Qərbin müəyyən təzyiqindən və ölkənin strateji kursunun dəyişməsindən xəbər verir. Surenyantsın sözlərinə görə, Ermənistan keçmişdə iki dost ölkə arasında münaqişə vəziyyətində həmişə neytrallığını qoruyub saxlaya bilib: “2008-ci il Rusiya-Gürcüstan müharibəsini xatırlamaq olar, burada ümumilikdə İrəvan həm Moskva, həm də Tiflislə yaxşı münasibətlər saxlaya bilmişdi. Ermənistan son vaxtlara qədər ya Ukrayna ilə problem yarada, ya da Rusiya ilə münasibətləri korlaya biləcək açıqlamalar verməkdən çəkinirdi. Amma son altı ayda bu siyasətə yenidən baxıldı, hakimiyyət kifayət qədər təhlükəli yola qədəm qoydu və onların hərəkətləri macəraya bənzəyir. Əvvəlcə baş nazirin həyat yoldaşı Anna Akopyanın Ukraynaya, xüsusən də Buçaya səfəri oldu, daha sonra Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryanın Ukrayna məsələsi ilə bağlı bir neçə uğursuz çıxışı oldu. Və Münhendə Paşinyan rasionalizmin bütün sərhədlərini keçərək sübut etdi ki, onun vəzifəsi həqiqətən ölkənin strateji oriyentasiyasını dəyişməkdir”.
Ekspert baş nazirin açıqlamasını əsassız və düşünülməmiş hesab edir: “Hətta Ukraynadakı hərbi əməliyyatların gedişi də göstərir ki, təşəbbüs tamamilə Rusiyanın əlinə keçib. Ən azı praqmatik baxımdan bu bəyanat kifayət qədər təhlükəlidir. Hətta Qərb nəşrləri Ukrayna cəbhəsinin mümkün süqutundan yazır və belə bir vəziyyətdə birmənalı olaraq ukraynayönlü mövqe tutmağın nə üçün lazım olduğu aydın deyil. Rusiya özü isə heç vaxt KTMT müttəfiqlərini Ukrayna münaqişəsində onun tərəfini tutmağa məcbur etməyib. Moskva öz tərəfdaşlarının neytrallığından kifayət qədər razıdır. Amma Paşinyan açıqlaması ilə bu neytrallığı pozdu. Baş nazir öz nöqteyi-nəzərini onunla izah edib ki, Ukraynada böyük tarixi birlik var, onlara münasibət həmişə isti olub. Lakin o unudur ki, dünyada ən böyük erməni icması Rusiyada yaşayır. İndi müttəfiqin yanaşmalarına kökündən zidd mövqe bildirmək və sonra bu müttəfiqlə münasibətlərdə böhranın daha da pisləşəyəcəyini gözləmək olar. Bütün bunlar Paşinyanın irəli getdiyini göstərir. O, Qərbin siyasi peykinə çevrilməyə doğru gedir. Almatı Bəyannaməsinə istinadlar həm də ona görə qəribədir ki, bu sənəd heç vaxt Ermənistanın özünün problemlərini həll etməyib və Paşinyanın bəyannaməni Ukrayna və Rusiyaya “tətbiq etmək” üçün heç bir əsası yox idi”. Surenyants Paşinyanın sözlərini Qərbə baş əymə və onun tərəfindən təzyiqin sübutu kimi qiymətləndirir. Bu təzyiq həm Rusiya kontekstində, həm də İran kontekstində baş verir: “Azərbaycanın Ermənistan Konstitusiyasının dəyişdirilməsi tələbi də həmin Qərb tərəfindən legitimləşdirilir”. Digər politoloq, Stenford Universitetinin doktoru Artur Xaçikyan hesab edir ki, Qərb İrəvana təhlükəsizliyin təmin olunması baxımından əhəmiyyətli heç nə vermədən Ermənistanı Rusiyadan “qoparıb”. Onun sözlərinə görə, avropalı tərəfdaşlar Ermənistanın əsas rəqibi olan və ona təhlükə yaradan Azərbaycana təzyiq etmək istəmirlər: “İsrail və ya Ukrayna üçün etdikləri kimi Ermənistan üçün də nəsə etmək istəsəydilər, ən azı Azərbaycanı sanksiyalarla hədələyib Ermənistana hərbi yardım edərdilər. Əvəzində Avropa hər il enerji resursları üçün Azərbaycana 16 milyard dollar köçürür. Ermənistan hökuməti Qərbin “indulgensiyaları” ilə özünü və cəmiyyəti aldadaraq, səriştəsiz qərarlar verməkdə davam edir. Almaniya və bütövlükdə Avropa müxtəlif vədlərlə Ermənistanı Rusiyadan “qoparıb”. Qərbdə Ukraynaya “döyüş” deyirlər, Ermənistanı təslim olmağa çağırırlar. Bu, ikili standartlar siyasətidir”. Ermənistan hazırda Rusiya və Qərb arasında var-gəl edir, hər iki tərəfi qane etməyə çalışır. Bu isə bumeranq effekti verir. Rəsmi İrəvan üçün yeganə çıxış yolu regional əməkdaşlıq yolunu tutmaqdır. Bunun üçün isə Azərbaycan və Ermənistanla əlaqələrin normallaşması şərtdir.
Nahid SALAYEV
