Fransanın imici alt-üst oldu - iqtisadi problemlər də bir yandan...

Azərbaycana qarşı düşmənçilik siyasəti aparan Fransa bu gün iqtisadi problemlər məngənəsində boğulmaqdadır. Ölkə iqtisadiyyatına göstəriləməyən lazımi diqqət vəziyyəti daha da ağırlaşdırır. Belədə görünən odur ki, Fransa xarici məsələlərə, məsələn, Azərbaycanla münasibətlərə öz iqtisadiyyatından daha çox diqqət edir. 

Bəllidir ki, Fransa, həm də BMT Təhlükəsizlik Şurasında, Avropa İttifaqında, Avropa Şurasında, Frankofoniya Təşkilatında və digər institutlarda ölkəmizə qarşı təsir imkanlarını işə salıb. Bununla yanaşı, Fransa özünün təsir dairəsində olan ölkələrə də təzyiq edir ki, ölkəmizə qarşı qarayaxma kampaniyası aparsın. Amma bu fonda Fransa iqtisadiyyatında baş verənlər bu ölkə daxilində narazılığı artırır.

Elə bunlar fonunda Fransa hökuməti iqtisadi artımla bağlı proqnozlarını aşağıya doğru dəyişmək məcburiyyətində qalıb. Bu durumda nazirliklərin xərclərini azaltmaqla 10 milyard avroya qənaət etməyi planlaşdırır. Fransanın iqtisadiyyat, maliyyə, sənaye və rəqəmsal suverenlik naziri Bruno Le Maire bildirib ki, cari ildə iqtisadi artım təxminən 1,4 faiz proqnozlaşdırılırdı: “Lakin iqtisadiyyatımızın artımı 0,9 faiz səviyyəsində qalacaq. Biz geosiyasi konteksti - Yaxın Şərqdəki hadisələri, həmçinin Çində iqtisadi yavaşlama və Almaniyadakı tənəzzülü nəzərə almalıyıq. 10 milyard avroluq qənaət planı bütün nazirliklərə şamil ediləcək. Bu, enerji, daşınmaz əmlak və ya satınalma xərcləri ola bilər. Bütün nazirliklər milli büdcədəki paylarına uyğun töhfə verəcəklər”. Onun sözlərinə görə, hakimiyyət iqtisadi vəziyyəti yaxşılaşdırmaq üçün vergiləri artırmayacaq. Amma cəmiyyət hakimiyyətə inanmır. Məsələn, fermerlər hökumətin siyasətinin iqtisadiyyatı, o cümlədən də aqrar sektoru məhv etdiyini bildirir. Onlardan biri keçirilən etiraz aksiyalarında bildirib: “Biz başqa ölkələrə kömək etmək üçün milyonlarla avro tapırıq, lakin fermerlərimizə kömək etmək üçün pul tapa bilmirik! Mübarizəmiz o qədər də asan bitməyəcək. Baş nazir rayonumuza gəlib kənd təsərrüfatı nümayəndələri ilə görüşüb konkret tədbirlər təklif edənə qədər mübarizə aparacağıq. Və dövlət öz vədlərinə əməl edənə qədər davam edəcəyik”. Hökumətyönlü media fermerlərin etirazlarına məhəl qoymur. İndi televiziyada tamaşaçılara Pas-de-Kaledə qar yağması və Yaxın Şərqdəki münaqişə haqqında danışılır. Və bu zaman baş nazir siyasi rəqiblərini sıradan çıxarmaqla məşğuldur. Emmanuel Makronun harada və nə işlə məşğul olduğu barədə məlumat verilmir.  Qeyd edək ki, bir müddət əvvəl Fransa "Avropanın məhsuldar bağı" adlanırdı. Ən çox inkişaf etmiş kənd təsərrüfatı olan ölkə idi. Amma kənd təsərrüfatını məhv etmək kimi qarşıya qoyulan məqsəd ölkə hökuməti tərəfindən tez və səmərəli şəkildə həyata keçirilir.  Hesablamalara əsasən, 2020-ci ildə Fransada 500 min fermer var idi ki, bu da 2010-cu illə müqayisədə 18% azdır. Təsərrüfatların sayı 10 ildə 20% azalıb. Fransız fermerin orta yaşı 51,4 ildir; Fermerlərin 55%-i 50 yaşdan yuxarıdır. Fermerlərin yalnız 1%-i 25 yaşdan aşağıdır. Fermerlərin 50%-i 2030-cu ildə təqaüdə çıxacaq. 2015-ci ildən bəri 20 min  kənd təsərrüfatı sahibkarı fəaliyyətini dayandırıb. 14 min yeni təsərrüfat yaradılıb. Beləliklə, 9 il ərzində 6 min təsərrüfat itkisi təşkil edib. Bu gedişlə Fransada aqrar sektorun tənəzzülü qaçılmaz hesab olunur. 

Digər iqtisadi sahələrdə də vəziyyət ürəkaçan deyil. Məsələn, Fransada dəmir yolları nəzarətçiləri də tətil ediblər. Rəhbərliklə son danışıqların heç bir nəticə vermədiyini deyən nəzarətçilər digər tələblərlə bərabər maaşlarının artırılmasını və pensiyalarının yenidən nəzərdən keçirilməsini tələb edirlər. Fransa Milli Dəmir Yolları Şirkətinin baş direktoru Jan-Pyer Farandu tətilçilərin tələblərinə “hə” cavabı verməyin çətin olduğunu bildirib. Bu cavab nəzarətçiləri ölkədə, xüsusilə də Paris bölgəsində məktəb tətilləri zamanı tətil çağırışını davam etdirməyə vadar edib. Xarici ticarətlə bağlı da problemlər davam edir. Hələ də əhəmiyyətli ticarət kəsiri qeydə alan Fransa iqtisadiyyatı üçün bu hal  problem olaraq qalır. Açıqlanan gömrük məlumatlarına görə, Fransanın mal ticarəti üzrə ticarət kəsiri 2023-cü ildə təxminən 99,6 milyard dollar təşkil edib. Bu, artan enerji qiymətləri və davam edən sanksiyalar səbəbindən 2022-ci ildə qeydə alınan rekord 162,7 milyard dollarlıq kəsirdən azdır. Buna baxmayaraq, 2023-cü il ölkə tarixində ikinci ən böyük ticarət kəsiri ilə Fransa üçün məyusedici il olaraq qalır. Fransanın ötən il ümumi idxalı əvvəlki ilə nisbətən 7,1% azalaraq 731 milyard avro təşkil edib. Eyni zamanda, Fransadan ixrac 2023-cü ildə 1,5% artaraq, ölkənin ticarət balansında kiçik, lakin müsbət dəyişikliyə səbəb olub. Bununla belə, ekspertlər hələ də Fransanın ticarət balansının struktur cəhətdən pisləşməsindən narahat olduqlarını və gələcəkdə kəsirin daha da böyüyəcəyini bildirirlər. bu da Fransanın yeni iqtisadi problemlərlə üzləşməsi deməkdir. Fransa daxil olmaqla avrozonada özəl sektorun fəaliyyəti yanvar ayında ardıcıl səkkizinci aydır azalır. Bununla yanaşı, həm Fransada, həm də Almaniyada, xüsusən də sürətlə artan əmək xərclərinin böyük rol oynadığı xidmətlər sektorunda ümumi qiymət təzyiqləri yüksək olaraq qalır. Bu problemi bu yaxınlarda Avropa Mərkəzi Bankının nümayəndələri də vurğulayır.

Ramil QULİYEV