Neft hasilatını sabitləşdirə bilməsək, işlər çətin olacaq - yeni dövrün problemi...
Prezident İlham Əliyev fevralın 14-də keçirilən andiçmə mərasimindəki nitqində neft-qaz hasilatı məsələsinə də toxundu. Dövlət başçısı qeyd etdi ki, ənənəvi yanacaq növləri – neft-qaz sahəsində işlər davam etdiriləcək:
“Neft hasilatının sabitləşməsi istiqamətində işlər gedir. Hesab edirəm ki, yaxın gələcəkdə nəticələr olacaq. Bizə sabit neft hasilatı lazımdır və biz investorlar qarşısında bu vəzifəni qoymuşuq”. Dövlət başçısı onu da vurğulayıb ki, müəyyən narahatedici məqamlar olub və işgüzar qaydada təmaslar əsnasında bu məsələlərin həlli gözlənilir.
Prezident qeyd edib ki, gələcəkdə bizim ixrac coğrafiyamız artacaq, təbii ki, Avropa istiqaməti üzrə: “Bu yaxınlarda bizim yeni resurs bazamız işə salınıb. “Şahdəniz” yatağından sonra ikinci resurs bazamız “Abşeron” qaz-kondensat yatağından ilk qaz çıxarılıb və yəqin ki, biz yaxın gələcəkdə bu yatağın işlənilməsinin ikinci mərhələsinə də başlayacağıq”.
Gələn il “Azəri-Çıraq-Günəşli” yatağının dərin laylarından qaz hasilatının nəzərdə tutulduğunu vurğulayan dövlət başçısı bildirib: “Bu da bizim resurs bazamızı artıracaq. Ondan başqa, “Ümid”, “Babək”, “Şəfəq”, “Asiman”, “Qarabağ” neft və qaz-kondensat yataqlarından hasilatı başlamaq üçün bir çox xarici investorlar tərəfindən təkliflər var. Vaxtilə bizi istəməyən qüvvələr şayiə yayırdılar ki, Azərbaycanda neft yoxdur. Azərbaycan 1997-ci ildən bəri neft hasilatını yüksək səviyyədə saxlayır və bir çox ölkələrə neft ixrac edir. Sonra deyirdilər ki, Azərbaycanda qaz yoxdur. Təbii ki, bu da cəfəngiyatdır, bax, sadaladığım bu yataqlar onu əyani şəkildə göstərir”.
Göründüyü kimi, Prezident inauqurasiyada neft hasilatının sabitləşdirilməsini və qaz hasilatının artırılmasını vacib məsələ kimi qarşıya qoydu. Bu tapşırıqların həlli üçün nə edilməlidir?
Vüqar Bayramov: “Belə danışıqların nəticəsində əldə olunacaq razılaşma həm neft-qaz sektorundakı hasilatın stabilləşməsinə səbəb olacaq, həm də oradan gələcək gəlirləri daimi edəcək”
Millət vəkili Vüqar Bayramov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, neft hasilatının stabilləşməsi vacib prioritetlərdəndir, çünki ölkənin valyuta gəlirlərinin əhəmiyyətli hissəsi neft gəlirləri hesabına formalaşır: “Biz son iki ildə neft hasilatında azalma müşahidə edirik. Bu da neft sənayesində əlavə dəyərin azalmasına gətirib çıxarır. Doğrudur, qeyri neft sektorunda əldə edilən inkişaf praktik olaraq ümumi iqtisadiyyatda artım tempinin qorunub saxlanmasına gətirib çıxardı. Bununla belə, neft hasilatının stabilləşməsi və onun ixracatını təmin etmək çox vacibdir. Çünki dünya bazarlarında qiymətlər mütəmadi və tez-tez dəyişir. Bunun fonunda çox vacib olan məqamlardan biri neft hasilatının stabilləşməsi həm də gəlirlərin stabilliyini təmin edəcək. Bu istiqamətdə neft hasil edən şirkətlərlə danışıqlar aparılır. Belə danışıqların nəticəsində əldə olunacaq razılaşma həm neft -qaz sektorundakı hasilatın stabilləşməsinə, həm də oradan gələcək gəlirləri daimi edəcək”.
Elşad Məmmədov: “Neft və qazın emalına, neft kimyası, qaz kimyası kimi sahələrin inkişafına aktiv şəkildə investisiyalar yatırmalıyıq”
İqtisad elmlər doktoru, professor Elşad Məmmədov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, hasilatın azalması Azərbaycan iqtisadiyyatına birbaşa öz mənfi təsirlərini göstərməkdədir: “Azərbaycan neft - qaz ölkəsidir və ölkədə həm büdcə daxil olması, həm ixrac göstəriciləri nöqteyi nəzərdən neft - qaz amillərinin çox böyük rolu var. Ona görə də, birmənalı şəkildə azalmalar iqtisadiyyata öz təsirlərini göstərir. Digər tərəfdən burada texnoloji amillər də var. Xüsusilə neftlə bağlı onu qeyd etmək lazımdır ki, neft hasilatı ilk növbədə texnoloji amillərin əsasında azalır və bu prosesin qarşısının alınması kifayət qədər çətin olacaq. Yaxın illərdə verilən proqnozlara görə, ölkədə neft hasilatının azalması gözlənilir. Eyni zamanda bunu da qeyd etmək lazımdır ki, əgər investisiyalar artarsa, hasilatın azalmasının qarşısını ala bilərik. Düşünürəm ki, sırf texnoloji nöqteyi - nəzərdən indi daha çox qaz hasilatının artması hesabına azalan iqtisadi resursları kompensasiya etmək olar. Çünki, qaz hasilatının artan xətti üzrə proseslər inkişaf edir və düşünürəm ki, yaxın illərdə biz hasilatın həcmini bir qədər də artıra biləcəyik. Bununla yanaşı, ən önəmli məqamlardan biri də odur ki, texnologiyaların idxalı və tədbiqi investisiyaların neft hasilatına da təsir edir. Biz bunların hesabına hasilat göstəricilərimizin azalmasının qarşısını xeyli ala bilərik. Bir tərəfdən texnoloji amil, digər tərəfdən investisiyaların həcminin artması qaz hasilatının yaxın illərdə artmasına gətirib çıxaracaq. Ölkəmizdə neft-qaz sektorunun rolu iqtisadiyyatda olan payı baxımından önəmlidir. Eyni zamanda düşünürəm ki, neft və qaz hasilatının artması ilə yanaşı, neft və qazın emalına, neft kimyası, qaz kimyası kimi sahələrin inkişafına aktiv şəkildə investisiyalar yatırmalıyıq. Çünki o halda əldə etdiyimiz resurslar xammal şəklində neft və qazın ixracatından əldə etdiyimiz resurslardan daha çox iqtisadi mənfəət vermiş olacaq”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
