Şəhid sevgi və mərhəmətdə Vətən və torpaqla bir bədəndir - Birinci yazı
Necə ki, yaradılışın hikmət və səbəbi Allaha ibadətdir, şəhidlik də Vətən uğrunda təmənnasız mübarizə hissidir.
Tarix şəhidi yaddaş salnaməsi hesab edir, ona insanların qəlbində əbədi yer tutmaq səadəti verir.
Şəhidlik ən böyük əxlaqi dəyərdir. Bu proses əsl vətəndaş ola bilmək zərurətidir. Xeyirxah iş, əməl insanı mənən ucaldırsa, şəhidlik onu yaşadığı cəmiyyətin ən çox sevilən və unudulmayan üzvünə çevirir.
Vətən oğlu yolunu azmaz, xəyanət etməz. Şəhid ona görə ali məqamlı insandır ki, xalq, dövlət, Vətən və torpaq üçün hamıdan əvvəl addım atır. Şəhid, sevgi və mərhəmətdə Vətən və torpaqla bir bədəndir. Onun ehsanı özünü fəda etməsidir. İ.Əhmədin qənaətində “Ani ölüm, möminə rəhmət, günahkara peşmanlıqdır”. Yəni Vətən uğrunda mübarizəyə atılan şəxsi haqlayan ani ölüm ona şərəf gətirir, torpaq uğrunda ölümdən qorxana - fərariyə alçaqlıq.
Mənbələrdə deyildiyi kimi, hər kəs insanlığa xidmət etməyin ən şərəfli vəzifə olduğunu və bunun üçün çalışdığını söyləyir. Əslində isə belə deyil. Məsələn, qeyrətli insan Vətən uğrunda öz kefi, zövqü üçün can fəda etmir, o, özlərini xidmət maskası ilə örtənlərdən tamamilə fərqlidir. Bu, o anlama gəlir ki, zərurət və ya ehtiyac hasil olmadıqca kimin kim olduğu bilinməz.
Allah-Təala şəhidin gözlərində ilişib qalan sevincdən başqaları üçün bir lütf yaradar. Su çirki təmizlədiyi kimi, o lütf də qəlblərdəki kini yox edər.
...Bu, bir aksiomadır: insan vəfat edəndən sonra yaddaşlarda unudulmaq acısı yaşanır. Ancaq torpaq uğrunda həlak olanları unutmaq zənnimizcə, Vətənə xəyanətdir. İnsan bilməlidir ki, dünya fanidir, o, insansevərlik meyli aşılayan hər şeyə minnətdar olmalıdır.
Şəhidlərə isə xüsusilə minnətdar olmalıyıq. Onların, uğrunda can fəda etdikləri torpaq Vətən adlanır; biz o Vətənin arxa-dayaqları olmalıyıq. Necə ki, qəhrəman oğullar heç kimə heç nə demədən Vətənin sadiq keşikçiləri oldular...
Onlar indi hamımızdan ucadırlar. Onlar indi hamımızdan ucadadırlar – Vətən göylərində pərvaz edirlər Simurq quşları kimi.
Bəli, şəhidlər əbədiyyət işıqlarıdır...
***
Bilirik ki, 44 günlük Vətən müharibəsi yaxın tariximizin qiymətli, dəyərli səhifələrini özündə inamla əks etdirdi. O anlar sarsıntı keçirtdik, ağrı-acılarla üz-üzə qaldıq. Bir daha ermənilərin insanlığa sığmayan hərəkətlərinə şahid olduq...
Müharibələr, dünya xalqları kimi, Azərbaycan xalqına da misilsiz fəlakətlər gətirib, mənəvi, maddi və fiziki zərərlər vurub. Ümumiyyətlə, bəşər övladı yaranandan müharibələr onu həmişə qara kabus kimi izləyib. Əsas etibarilə, erməni faşizmi zaman-zaman Azərbaycan torpağında görünməmiş vəhşiliklər törədib...
...Sevindirici haldır ki, cəmi 44 gün çəkən Vətən müharibəsi torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsi ilə nəticələndi. Ölkə Prezidenti Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyev əldə olunan möhtəşəm qələbə münasibətilə xalqa müraciət etdi, Şuşa azad edilən gün ümummilli lider Heydər Əliyevin məzarı üstündə böyük fəxarət hissi ilə dedi: “Xoşbəxt adamam ki, ata vəsiyyətini yerinə yetirdim. Mən bu gün ulu öndər Heydər Əliyevin məzarını ziyarət etdim, onun ruhu qarşısında baş əydim. Ürəyimdə dedim, xoşbəxt adamam ki, ata vəsiyyətini yerinə yetirdim. Şuşanı azad etdik! Bu, böyük Qələbədir! Bu gün şəhidlərimizin, Ulu Öndərin ruhu şaddır! Gözün aydın olsun, Azərbaycan! Gözünüz aydın olsun dünya azərbaycanlıları!”
Biz də “Gözün aydın, Azərbaycan!” dedik, nə qədər çətin olsa da, gözlərimizdə qəm “yağışı” ilə yanaşı, sevinc yaşlarına da yer etdik. Sevinməyə haqqımız var idi, çünki 30 il sonra torpaqlarımız erməni işğalından qurtulmuşdu. Yanaqlarımızda çırpınan, ürəyimizdə qış küləyi kimi təlatümə gələn şəhid yanğıları Vətən üçün sevinmək haqqımızı əlimizdən almadı.
Bütövlükdə üç min şəhid verdi Vətən. Onların isti qanı ilə vəcdə gəldi əsarət, işğal acısı dadmış torpaqlar. Hər damla qanda bir cəsarət, bir əzm tumurcuq açdı; xalq bu təpərdəki fəhmi görüb ordu ilə birləşdi, o gün rahat nəfəs aldı 30 illik itki acıları ilə lal-dinməz ah çəkən odlu diyar. Biz 8 noyabrda ordumuzun nə qədər güclü, müasir olduğunu anladıq. Bir daha başa düşdük ki, güclü ordunu qeyrətli, mübariz, cəsur, vətənpərvər oğullar təkmilləşdirir. O oğullar ki, hərəsi bir tarix, hərəsi bir Vətən ucalığıdır. İndi onlar ən uca mərtəbələrdən canları bahasına aldıqları torpaqları seyr edir, başımızın üstündə bərq vururlar.
Mingəçevir şəhərinin qəhrəman övladları Əli və İslam Əhmədov qardaşları da Vətən uğrunda şəhadət şərbəti içdilər. Müharibənin başladığı ilk gün - 27 sentyabrda qəhrəmancasına həlak olan bu qardaşlar ilk şəhid qardaşlar kimi tarixə düşdülər. Onların Vətən andı, torpaq sevgisi gələcək nəsillər üçün bir görk, bir nümunədir.
Biz də bu kitabda eyni missiyanı təqdir edir, şəhid qardaşlara insanlıq, vətəndaşlıq borcumuzu və ehtiramımızı bildiririk. Əminik ki, onların hünər məktəbi gələcək nəsilləri daha vətənpərvər, daha əzmli edəcək.
***
Şəhidlər haqqında yazılan kitablar tarixin həyat səhifələridir. Çünki bu kitablarda daşlaşmış tarix, salnaməyə çevrilmiş həyat çalarları var; burada vəhşətlərə məruz qalmış insan əzablarının son çığırtıları əks-səda verir. Bu kitablar bugünkü və gələcək nəsillərə göstərir ki, erməni faşistdir, ondan həmişə ehtiyat etmək lazımdır.
Bu gün Azərbaycan xalqının Qələbə rəmzi “Qarabağ Azərbaycandır!” şüarıdır. Bu gün hər birimizin Vətən amalı “Eyni düşüncə, eyni hədəf”dir. Bu, bizi tariximizin dərin kökləri, əsl həqiqətlərlə üz-üzə qoyur. Bu, bizi həm də milli inkişafın bitkin nəzəri konsepsiyası, mütərəqqi irəliləyişin Azərbaycan modeli ilə tanış edir.
...İnsan ömrü xatirələrlə zəngindir. Ömürdən ötən hər il öz duyğu selində təmtəraq qurur. İllər qoşun çəkdikcə xatirələr azalır, həyat darıxdırıcı olur. Bu mənada, indi hər şəhid bizim üçün bir xatirə kimi məna tapır. İnsan müdrik, yetkin çağında yaşadığı ömürdən çox az xatirə dada bilir, lakin Vətən uğrunda şəhid olan insanı nəsillər şirin-acı xatirə kimi çözür, təqdir edir.
Şəhid adı yaddaşa möhür vurur. Bəzən biz o adı şirin duyğu kimi anırıq. Çünki ömrümüzün ən vacib çağları o adın fəhmi ilə bərqərardır.
Dünyaya gəldiyi gün hər insanın taleyində bir səhifə açılır, lakin o kəs ki, Vətən, xalq, torpaq, el-oba uğrunda can fəda edir, onun həyatı bir salnaməyə dönür.
Ömür insana vəfa etmir. Yaşayanda, baxışlar bir cür, öləndə, çöhrələr bir cür naxış tutur. Bizi düşündürən də elə budur. Deməli, həyat insanın əllərindən nəyi də alsa, surəti ala bilmir. Bu zərurət şəhid surətində daha fövqəldir - o, doğulanda eyni, yaşa dolduqca eyni, vəfat edəndə də eyni çöhrədə olur...
Bu gün Mingəçevirdə, Əli və İslam qardaşlarının (onların timsalında digər şəhid oğulların) uyuduğu qəbiristanlıqda da şəhid çöhrəsi eyni timsaldadır. Qəbir daşlarından boylanan yaraşıqlı surətlər eyni vücudun, eyni çöhrənin təcəllası kimi diqqət çəkir. O surətlərdə insanı rahat edən, ömrünün sonunadək düşündürən arxayınlıq var. Əli və İslamın çöhrəsindəki qorxmazlıq, hünər, şücaət... bizə ayaq basdığımız torpağın üzərində qürurla gəzmək haqqı verir. Qəbiristanlığı dolaşdıqca harada üzərində üçrəngli Azərbaycan bayrağı sancılmış məzar görürüksə, içimizdə titrək səslə pıçıldayırıq: Sizə minnətdarıq, əziz şəhidlər!
...Bəlli ki, Vətən sərhəd deyil, tövbə yeridir. Vətən oğlu ölmüş anadır...
***
...Deyilən ünvana çatdıq. Sevinc xanımın qapısı ağzında acı duyğular bərq vururdu. Sarsıntı keçirən ürək kimi çırpınan bu duyğular iki oğlunu, hər iki gözünün qarasını Vətənə qurban vermiş əzəmətli ananın susqun ahı-naləsi idi sanki. Nə əlimizi qapının dəstəyinə uzada, nə də içimizi saran hislərdən yaxa qurtara bilirdik. Bu an seyrək yağışın ilıq nəfəsi ilə islanan on yaşlı bir qız külək sürəti ilə Sevinc xanımın həyətinə daxil oldu, heç beş dəqiqə keçməmiş geri qayıtdı və alnına tökülmüş islaq saçlarını bir-birindən aralaya-aralaya bizə baxdı. Qıyıq gözlərindəki solğun baxış bizi bir az da qorxunc duyğuların içinə atdı. Bir anlıq sandıq ki, bu balaca qızcığaz ya ruhdur, ya Simurq quşu, Sevinc xanıma dözüm, tab vermək üçün gəlib. Xəyal bizi necə çulğadısa, qızın nə vaxt getdiyindən xəbərimiz olmadı. Gözlərimizi səmti bəlli küçələrin hamısında var-gəl etdirdik, fəqət kimsəni görmədik. Əmin olmaq istədik ki, o qız bir ruh imiş...
Belə bir hadisə kəndimizdə də olmuşdu; atası şəhid olan balaca qız sarsıntıdan bir anda vəfat etmiş, iki gündən sonra demək olar ki, çox adamın gözünə görünmüşdü... Onda da görənlər düşünmüşdü ki, bu qız ruhdur...
Bu hadisə, o ruh qız bizə “Vətən ana kimidi” adlı şeiri də həmin gün sovqat gətirmişdi...
Bu şeiri cəmiyyət işində nə vaxtsa fərqli cəhətləri ilə seçiləcək, bacarığına, ictimai fəallığına şahid olacağımız bütün şəhid övladlarına həsr etdik (şeirin ədəbi mahiyyətində qaynar Vətən sevgisi əsas şərtdir):
Vətən ana kimidi; həyası sudan duru,
Sevib-oxşayanı çox, dayağı isə birdi...
Uğrunda can verənlər əbədi ölməz oldu...
...Qarşıdakı küçədə şivən qopdu qəfildən,
Gözlərini açanda qız gördü atasının
Ayaqqabısı iki, ayağı isə birdi.
Ağlamaq istəmədi, göz yaşı dondu sanki,
Balaca əllərilə dua etdi Allaha.
...O qız şəhid qızıtək düşdü dilə-ağıza,
"Vətən" yazdı hər dəfə bir parça ağ kağıza...
Sanki uca Allah nə vaxtsa Vətən üçün böyük fədakarlıqlar göstərəcək şəxsləri körpəlikdən fərqləndirir və onlar böyüdükcə cəmiyyəti düşündürən məsələləri özlərinin vətəndaşlıq missiyası hesab edir, gələcəkdə daha yetkin insan olacaqlarına inanır, ətraflarına qarşı həssas və doğma olurlar. Şeirdəki şəhid qızı kimi...
(Ardı var)
Hikmət Məlikzadə
