Münhen Konfransında sülh imkanı açıla bilərdi – İrəvan pozdu...
Sərhəddə baş verən məlum insidentdən sonra Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh prosesinin necə olacağı indi əsas müzakirə mövzularından birinə çevrilib.
Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi ölkəmizn bu xüsusda mövqeyni konkret şəkildə ifadə edərək bildirib ki, hərbi qulluqçusunun yaralanması ilə nəticələnən hərbi təxribatdan sonra Azərbaycan tərəfi erməni hərbi postundan gələn təhlükəni aradan qaldırıb. Bu fonda qurum Azərbaycanın sülh prosesinə sadiq olduğunu, eləcə də Ermənistanı sülhyaratma istiqamətindəki səyləri təhlükə altına qoya biləcək hərbi eskalasiyalardan çəkinməyə çağırdığını bəyan edib.
Beləliklə, Azərbaycan sülhdə maraqlı tərəfdir, lakin Ermənistan haqqında bunu demək mümkün deyil. Əvvəla, sərhədçimizin snayperlə vurulması Ermənistanın növbəti məqsədyönlü təxribatıdır. Baş vermiş hadisə sülh prosesinə, Ermənistanla Azərbaycan arasında münasibətlərin normallaşmasına ciddi zərbədir. Hadisənin Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən qəsdən və məqsədyönlü şəkildə törədildiyi və vəziyyətin gərginləşməsinə çalışıldığı aydın görünür. Avropa İttifaqı missiyasının genişləndirilməsi, Ermənistanın Hindistandan Fransa lisenziyası ilə istehsal olunmuş silahlar alması, Fransanın Ermənistanı silahlandırmasının regionda vəziyyətin gərginləşməsinə xidmət etdiyi Azərbaycan tərəfindən dəfələrlə vurğulanıb. Bir müddət öncə Avropa məmurlarının Ermənistana gəlməsi, Avropa İttifaqı missiyasının “binokl diplomatiyası”, ABŞ instruktorlarının Ermənistanda çalışması, Çexiya casusunun saxlanması və digər faktlar da təxribatların olacağından xəbər verirdi. Maraqlıdır ki, hadisədən bir gün əvvəl bu ölkənin baş naziri Nikol Paşinyan "The Telegraph" qəzetinə müsahibəsində sülh təşəbbüsündən çox Azərbaycana qarşı təxribat və böhtan xarakterli əsassız iddialar səsləndirib. Eləcə də, Ermənistan parlamentinin müdafiə və təhlükəsizlik məsələləri üzrə daimi komissiyasının sədr müavini Armen Xaçatryanın Ermənistanın Fransa, Hindistan və hansısa fövqəlgüc ölkədən silah alması, silahlanma sahəsində böyük həcmdə iş aparılması, bunun nəticələrinin yaxın zamanlarda özünü göstərəcəyini deməsi də Ermənistanın yeni hərbi əməliyyatlara hazırlaşdığına dəlalət edən faktordur. Deməli, Ermənistan sülhdən qaçır. Bunu rus politoloq Andrey Petrov da “Vestnik Kavkaza” nəşrinə açıqlamasında xüsusi olaraq vurğulayır. O bildirir ki, sərhəddəki atışma Ermənistan hakimiyyəti üçün ən əlverişli anda – Münhen Təhlükəsizlik Konfransına 4 gün qalmış İrəvan tərəfindən təhrik edilib: “Münhen Təhlükəsizlik Konfransı dəfələrlə Azərbaycan və Ermənistan rəhbərliyinin görüş yerinə çevrilib və Fransanın Ermənistan-Azərbaycan nizamlanması üçün digər Avropa platformalarını blokadaya alması kontekstində Münhen tamamilə yeganə şəhərə çevrilib ki, Avropa rəsmiləri İlham Əliyevlə Nikol Paşinyan arasında danışıqları Aİ-nin himayəsi altında təşkil edə bilər. Qeyri-rəsmi şəraitdə ictimai müzakirə zamanı hüquqi qüvvəyə malik sənədlərin imzalanması ümidi olmadan Şarl Mişel hər şeyə razıdır ki, Azərbaycan və Ermənistan liderləri bir araya gəlsin. Əgər Əliyevlə Paşinyan haradasa yenidən görüşsələr, Avropa İttifaqı və Brüssel Cənubi Qafqazın sabitləşdirilməsində mühüm rolunu bəyan edə bilər”.
Ekspert vurğulayır ki, prezident İlham Əliyev ənənəvi olaraq Münhen Təhlükəsizlik Konfransında iştirak edir: “ATƏT-in baş katibi Helqa Mariya Şmidt bu yaxınlarda onun iştirakına ümid etdiyini bildirib. Bu il İlham Əliyev Münhenə regionda yeni müharibə təhlükəsini aradan qaldıran qalib sülhməramlı kimi xüsusi statusla gedir. Təbii ki, İlham Əliyevin danışıqlarda bu qədər açıq üstünlüyü nə Nikol Paşinyan rejimini, nə də Ermənistanla yanaşı oynayan avropalı siyasətçiləri qane edir. Azərbaycan liderinin hər tərəfdən haqlı olduğu ortaya çıxdı, onun hərəkətləri təkcə Avropa İttifaqının iştirakı olmadan deyil, həm də Avropa rəsmilərinin ölkədə daimi gərginlik mənbəyini saxlamaq tələblərinə zidd olaraq Cənubi Qafqazın sabitləşməsinə gətirib çıxardı. Sentyabr ayından Azərbaycan və Ermənistan sərhədlərində tam sakitlik hökm sürür, tərəflər müstəsna olaraq sülh sazişi və sərhədlərin delimitasiyası üzrə danışıqlarla məşğuldurlar. Həm Paşinyan, həm də Avropa rəsmiləri Ermənistan-Azərbaycan nizamlanmasının onlar üçün əlverişsiz olan real mövzularını ləngitmək üçün yalançı danışıqlar gündəmi yaratmaqda maraqlıdırlar. Bu, Ermənistan hakimiyyətinin Azərbaycanla təmaslarda "qızıl standart” strategiyasıdır. 1994-cü ildən bu yana diplomatik dialoqun bütün tarixi boyu istifadə edilib və bu günlərdə də eyni standart şəkildə - sərhəddə atışma törədərək istifadə edilib. İrəvan da, Brüssel də Bakının cavabının nə olacağını çox gözəl anlayırdılar və bu cavab hamıya yaraşır, çünki indi Nikol Paşinyan sərhəddəki gərginlikdən Şarl Mişelə şikayət etmək üçün Avropaya gələcək, Mişel isə Paşinyanla görüşə Aİ-nin Azərbaycan və Ermənistan arasında sülhün bərqərar olmasına kömək etmək əzmini təmin etmək üçün gələcək. İndi əsas məsələ adi ritorikanın təkrarlanması üçün formal səbəb yaratmaqdır. Ritorika reallığa uyğun gəlməyəndə İrəvan və Brüssel reallığı təhrif etməyə çalışır. Ancaq sonda bu, İlham Əliyevlə Nikol Paşinyan arasında Münhendə keçiriləcək potensial görüşün mənasızlığına və nəticədə Aİ-nin həm danışıqlar platforması, həm də vasitəçi kimi hər hansı dəyərini itirməsinə gətirib çıxaracaq. Avropa rəsmiləri Azərbaycanın yalançı gündəm üzrə dialoq aparmayacağını hələ də başa düşə bilmirlər. Əgər Ermənistan hakimiyyəti növbəti görüşdə ikitərəfli münasibətlərin aktual məsələlərini razılaşdırmaq niyyətində deyilsə, belə görüşə ehtiyac yoxdur. Ermənistan hakimiyyəti və vasitəçilər öz problemlərini həll etməyi planlaşdırırlar ki, bir-birilə görüşsünlər. Boş sözlərin vaxtı çoxdan keçib. Üstəlik, məğlub olan işğalçı və onun avropalı sponsorlarının bir-birinin qarşısında oynadıqları tamaşaların vaxtı keçib. Erməni hərbçilərinin sərhəddə təxribatı heç bir yeni gündəm yaratmır - bu, sadəcə indiki gündəmi yeniləyir: Ermənistan Azərbaycanla sülh müqaviləsi imzalamağa, təcavüzkar siyasətindən əl çəkməyə və sərhədi delimitasiya etməyə borcludur.Ancaq İrəvanın borcları haqqında Münhendə Paşinyan və Mişel danışacaqmı? Bu, ritorik sualdır və cavabın nə olacağını da indidən təsəvvür etmək olar”.
Samirə SƏFƏROVA
