Texnoloji inkişafın "Ağıllı kənd" mərhələsi...
Günümüzün əsas hərəkətverici qüvvəsinə çevrilən informasiya və kommunikasiya texnologiyaları bütün sahələrə sirayət edib. Həyatımızın elə bir istiqaməti yoxdur ki, orada İnformasiya Kommunikasiya Texnologiyalarının (İKT) rolu olmasın.
İKT-nin inkişafı, yeniliklər haqda danışarkən biz "Ağıllı kənd" konsepsiyasını və onun tətbiqini xüsusi qeyd etməliyik. Torpaqlarımız işğaldan azad edildikdən sonra biz tez-tez "Ağıllı kənd" ("Smart Village") konsepsiyası barədə eşitməyə başladıq və məlum oldu ki, azad kəndlərimizin bəziləri bu konsepsiya əsasında qurulacaq. Quruldu da.
Onu da vurğulayaq ki, Azərbaycan ərazisində "Ağıllı kənd" konsepsiyasının tətbiqi Prezident İlham Əliyevin imzaladığı sərəncamla təsdiqlənən "Açıq hökumətin təşviqinə dair 2020-2022-ci illər üçün Milli Fəaliyyət Planı"nda öz əksini tapıb.
“Ağıllı kənd” barədə nə bilirik?
Ekspertlər qeyd edir ki, son illər dünyada İKT-nin sürətli inkişafı özü ilə müxtəlif yenilikləri və dəyişiklikləri də gətirdi. Mətbuatda gedən fikirlərə görə, bu yeniliklərdən biri də "Ağıllı kənd" konsepsiyası hesab olunur. "Ağıllı kənd" konsepsiyası insanların həyatını asanlaşdırmaq, istehsal və xidmət sektorunda səmərəliliyi artırmaq üçün İKT-nin imkanlarından istifadəni nəzərdə tutur.
Bu konsepsiyanın tətbiqi rəsmi qurumların yerli sakinlər, o cümlədən də infrastrukturla birbaşa əlaqə qurmağa, kənddə baş verənləri və kəndin necə inkişaf etdiyini izləməyə imkan verir. "Ağıllı kənd" konsepsiyasında İKT-nin imkanları kənddə xidmətlərin keyfiyyətini artırmaq, xərcləri və resurs istehlakını azaltmaq, vətəndaşlarla hökumət arasında təmasları artırmaq üçün istifadə olunur.
"Ağıllı kənd"lərdə tətbiq olunan elektron və texniki imkanlar məlumatların bir araya toplanmasını və analizini asanlaşdırır. Nəticədə, bu məlumatlar resursların səmərəli istifadəsinə yönəldilir. Məsələn, nəzarət kameraları, yaxud naqilsiz sensor şəbəkələri vasitəsilə kənd ərazisində çirklənməni elektron xəritə üzərindən müşahidə etmək mümkün olur və nəticədə, problemə vaxtında müdaxilə etmək imkanı yaranır.
“Ağıllı kənd” konsepsiyası insanlara firavanlıq bəxş edir...
Zəngilan rayonunun Ağalı kəndinin timsalında biz “Ağıllı kənd” konsepsiyasının çox yüksək səviyyədə özünü doğrultduğunu gördük. Bu gün Azərbaycanda "Ağıllı kənd" konsepsiyası əsasında inşa edilən evlərdə insanlar şad, firavan yaşayırlar.
2021-ci ilin aprelin 26-da Prezident İlham Əliyev tərəfindən Zəngilanın 1-ci, 2-ci, 3-cü Ağalı kəndlərini əhatə edən birinci “Ağıllı kənd” layihəsinin təməli qoyulub. 2022-ci ilin may ayının 27-də “Ağıllı kənd” layihəsinin birinci mərhələsi üzrə açılış mərasimi olub. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva mərasimdə iştirak ediblər.
İki ildir ki, Ağalı sakinləri öz kəndlərində həyatlarını davam etdirirlər. Böyük köçün ilk yolçularından olan Ağalı əhalisi “ağıllı evlərdə” yaşayırlar.
Bu gün Zəngilan rayonunun Ağalı kəndinə əhalinin qayıdışından bir il ötür.
30 ilə yaxın həsrət içində yaşayan insanlar məhz 2022-ci ilin 19 iyulunda öz doğma yurdlarına qayıdaraq burada rahat yaşamağa başlayıb.
Prezident İlham Əliyevin göstərişi əsasında işğaldan azad olunmuş ərazilərdə birinci pilot layihə Zəngilan rayonun Ağalı kəndində icra edilib.
Yenidən qurulan Ağalı kəndində küçələrin “ağıllı” işıqlandırılması, isti və soyuğadavamlı ekoloji evlərin inşası, günəş panellərinin quraşdırılması kimi müasir şəhərsalma standartları tətbiq edilib. Həmçinin kəndin dayanıqlı enerji ilə təmin edilməsi üçün Həkəri çayı üzərində Arximed turbini tipli Su Elektrik Stansiyası inşa edilib. Üç ədəd generatorun quraşdırıldığı stansiya Ağalı kəndinin elektrik enerjisinə tələbatını tam təmin etmək gücünə malikdir.
Kənddə dövlət xidmətlərinə əlçatanlığı təmin etmək və insanların rifahının yaxşılaşdırılması məqsədilə “ASAN”, “DOST”, Kiçik və Orta Biznesin İnkişafı Agentliyi, Dövlət Aqrar İnkişaf Mərkəzinin xidmətləri, həmçinin məktəb, bağça, tibb məntəqəsi, ictimai iaşə obyektlər və s. mövcuddur.
Məlumat üçün deyək ki, ilk mərhələdə Zəngilan rayonunun Ağalı kəndinə 86 ailədən ibarət 420 nəfər köçürüldü. Bildirək ki, Ağalıya bir neçə mərhələdə köç gedib və kənd əhalisi artıq iki ildir öz evlərindədir.
Yeni “ağıllı kənd” və “ağıllı şəhər”lər tikiləcək...
Məlumatlara görə, Ağalı kəndinə əhalinin köçürülməsi Böyük Qayıdışın ilk qədəmləri olub. İşğala qədər bu inzibati ərazi 3 kəndi birləşdirib. Həmin dövrdə Birinci Ağalıda 40 ailə (154 nəfər), İkinci Ağalıda 60 ailə (245 nəfər), Üçüncü Ağalıda 161 ailə (675 nəfər) yaşayıb.
2022-ci ildə Ağalı kənd məktəbində yeni tipli məktəbin açılışı olub. Burada həmçinin özünüməşğulluq proqramı da icra olunur və sakinlər bu proqramlardan ayarlanırlar.
İKT nailiyyəıtləri nəticəsində inşa edilən “Ağıllı kənd” insanların həyatında mühüm rol oynayır. Bu hər şeyi, bütün xidmətləri insanlar üçün əlçatan edir.
Qeyd edək ki, rəsmi məlumata görə, “Böyük Qayıdışa dair I Dövlət Proqramı”na uyğun olaraq 2026-cı ilin sonuna qədər 34 min 600 ailənin köçürülməsi nəzərdə tutulur. Bu istiqamətdə bərpa ediləcək şəhər, kənd və qəsəbələrin konkret siyahısı təsbit olunub. Layihə çərçivəsində ən önəmli komponentlərdən biri də “ağıllı kənd” və “ağıllı şəhər”lərin tikintisidir. Onlar yaşayış, istehsal, sosial xidmətlər, “ağıllı kənd təsərrüfatı”, alternativ enerji sahələri kimi mühüm prinsiplər üzərində qurulacaq. Bu isə məskunlaşmanın özünəməxsus yeni modelini təşkil edəcək. Bu barədə mətbuatda qeyd edilib.
İradə SARIYEVA
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
