Kərkicahana köç başlayır...
Asif Cahangirov: “Uzun illərdən sonra Kərkicahan öz sakinlərinə qovuşacaq”
Bu il Kərkicahan qəsəbəsinə məcburi köçkünlərin ilk qrupu köçürüləcək. Bunu Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Rövşən Rzayev Xankəndi şəhərinin Kərkicahan qəsəbəsinin bir qrup sakinini qəbul edərkən bildirib. Qəbulda iştirak edən sakinlər doğma yurda qayıtmağa hazır olduqlarını bildiriblər.
Xankəndi rayonunun qəsəbəsi, eyni zamanda da bu şəhərə bitişik olan Kərkicahanın tariximizdə öz yeri var. 1991-ci ilin 28 dekabrında Ermənistan tərəfindən işğal edilən Kərkicahan qəsəbəsi 19-20 sentyabr 2023-cü il tarixində Qarabağda həyata keçirilən lokal antiterror əməliyyatları tədbirlərindən sonra Azərbaycan Ordusunun nəzarətinə keçib. Prezident İlham Əliyev keçən ilin oktyabrın 15-də Xankəndi şəhərinin Kərkicahan qəsəbəsində olub.
Qeyd edək ki, 1960-cı illərdə keçmiş “Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin” millətçi erməni rəhbər orqanları qəsəbənin adını yaşayış məntəqələrinin rəsmi siyahısından çıxarıb, özünü Xankəndi şəhərinə birləşdiriblər. Azərbaycanlılar yaşayan bu qədim kəndə şəhər tipli qəsəbə statusu verilib. Xankəndi şəhəri vaxtilə Qarabağ xanı Pənahəli xanın oğlu Mehdiqulu xan tərəfindən Kərkicahan yaxınlığında salınıb. Oykonim mənbələrdə Kərkican və ya Kirkican kimi qeydə alınıb. Əsli Kərkican olan bu etnotoponim kərki tayfa adından və yer, məkan bildirən – can topoformantından ibarət olub, "kərki tayfasının məskəni" mənasındadır.
Kərkicahan uğrunda döyüşlərdə 150-dən çox azərbaycanlı - 40 qadın və 110 kişi şəhid olub. Həmin vaxt kəndin müdafiəsi yerli əhali, polis və yenicə yaranmış Azərbaycan Ordusunun bir qrup əsgəri tərəfindən təşkil olunmuşdu. Lakin bu müdafiə qüvvələri, Xankəndi istiqamətindən qəsəbəyə doğru hücuma keçən erməni silahlılarının istifadəsində hərbi texnika və ağır silahlar olduğundan, son nəticədə geri çəkilməyə məcbur oldular. Bununla belə, pis silahlanmış Azərbaycan əsgərləri bir müddət erməni silahlılarının hücumlarının qarşısını aldılar və bunun hesabına dinc əhali qəsəbədən çıxa bildi. Kərkicahan kəndi uğrunda gedən döyüşlər haqqında rejissor Ceyhun Mirzəyev tərəfindən "Fəryad" bədii filmi çəkilib.
Bunlar Kərkicahanın tarixindən qısa məlumatlar idi.
İndi isə Kərkicahana qayıdışdan danışaq.
“Kərkicahana köçü bütün qəlbimlə alqışlayıram...”
Əslən Xankəndi şəhərindən olan əməkdar müəllim, Amonaşvili Humanist Pedaqogika Akademiyasının professoru Asif Cahangirov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, kərkicahanlıların bir qrupunun bu il öz qəsəbələrinə, evlərinə qayıtması xəbərini böyük sevincə qarşılayır. “Xankəndidə dünyaya gəlmiş bir insan kimi bu xəbəri böyük sevinclə qarşıladım. Kərkicahan Xankəndiyə bitişik bir qəsəbədir. Uzun illərdən sonra Kərkicahan öz sakinlərinə qovuşacaq. Buna yalnız sevinmək, şadlanmaq lazımdır.
1988-ci, yaxud 1989-cu ildə mən humanitar yardım kimi Kərkicahan məktəbinə xeyli məktəb avadanlığı, mebel, müasir təlim texniki vasitələri aparmışdım. Çox əmin idim ki, bu məktəb yaşayacaq və Qarabağda yaxşı ad çıxaracaq. Əfsuslar olsun ki, ermənilərin təcavüzü bütün arzularımızı, işlərimizi alt-üst etdi. Biz Şuşada olanda xəbər gəldi ki, ermənilər iki azərbaycanlını yaralayıblar. Sonra mən rəhmətlik Vaqif Cəfərovla Şuşadan Xəlfəli yolu ilə Kərkicahana gəldim, həmin o yaralılarla görüşdük, onlarla söhbət etdik. Bu, 1990-cı ilin əvvəlləri idi. Vaqif Cəfərovun ölümünə bir neçə ay qalmışdı. Onda gördüm ki, Kərkicahan əvvəllər gördüyüm həmin Kərkicahan deyil.
Xankəndinin, Kərkicahanın coğrafi yerləşməsi elədir ki, burada çox unikal bir iqlim şəraiti var. Buranın qışı da çox gözəldir, təsəvvür edilməz gözlədir. Yayı da çox gözəl olur. Şuşada yay gözəldir, qış sərt olur, Füzulidə yay çox isti, amma qış normal olur. Xankəndi və Kərkicahanın isə qışı da, yayı da, yazı da, payızı da çox gözəldir, hər fəsilin öz gözəl xüsusiyyətləri var. Mən bunu sözlə ifadə edə bilmirəm.
Kərkicahana köçü bütün qəlbimlə alqışlayıram, buna çox sevinirəm. Nəhayət ki, bizim Azərbaycan kəndi özünün tarixi simasını alacaq.
Dəfələrlə demişəm, yenə də deyirəm, şəxsən özüm də Xankəndiyə köçməyə hazıram. Düzdür, bizim orada evimiz yoxdur. Biz evimizi vaxtilə dəyişib Sumqayıta köçmüşük. Amma Xankəndiyə köçmək imkanı olsa mən orada yaşamağa hazıram” - deyən Asif Cahangirov qeyd etdi ki, kərkicahanlıların ilk qrupunun geri qayıtması şəhidlərin də ruhunu şad edəcək. Professor ümid edir ki, nə zamansa onlar da Xankəndiyə köçüb orada yaşaya biləcəklər.
İradə SARIYEVA
