Ermənilər 300 illik türkmən şairi Məhtumkuluda nə axtarır?..
Almaz Ülvi: “Məhtumkulunun 300 illiyi münasibətilə sərginin ermənilərin diqtəsində, erməni alimlərinin əhatəsində keçirilməsi heç Məhtumkulunun adına yaraşmır”
İrəvanda türkmən ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi Məhtumkulu (Məhtimqulu) Fəraqinin 300 illik yubileyi ona həsr olunmuş sərgi ilə qeyd olunub.
Ermənilərin türkmən şairi Məhtumkulu Fəraqinin 300 illiyini qeyd etməsi doğrudan da təəccüblüdür. Bir tərəfdən türk dünyasına müharibə elan edən Ermənistan, erməni lobbisi başqa bir tərəfdən böyük türk şairinə yubiley keçirir.
Məhtumkulu hara, ermənilər hara?
Ermənistanın ona yubiley keçirməsinə heç bir anlam vermək olmur. Görünür, Ermənistan özünü “tolerant” göstərmək üçün türkmənlərə yarınır. Təbii ki, burada onların məkrli niyyətləri var. Türkmən ədəbiyyatından söz düşmüşkən, hələ bir neçə il bundan əvvəl ermənilər İrəvan-Eçmiədzin yolunun üstündə yerləşən Cəfərabad kəndindəki Əmir Səəd məqbərəsini Türkmənistan rəsmilərinə “türkmən abidəsi” olaraq təqdim edib. Belə rəy yaratmaq istəyirdilər ki, guya bu abidə Türkmənistanla, türkmənlərlə bağlıdır. Tarix üzrə fəlsəfə doktoru Nazim Mustafanın yazdığına görə, onlar bu abidəni “Türkmən məqbərəsi” adlandırırlar.
Qayıdaq Məhtumkulunun 300 illik yubileyinə ermənilərin maraq göstərməsinə.
“Şəxsən mən bu məsələni narazılıqla qarşılayıram”
Filologiya elmləri doktoru, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun “Azərbaycan-Türkmənistan-Özbəkistan ədəbi əlaqələri” şöbəsinin müdiri Almaz Ülvi mövzu ilə bağlı “Bakı-Xəbər”ə şərhində çox maraqlı detallara toxundu. “Sizin göndərdiyiniz informasiyanı oxudum, amma sizdən fərqli olaraq mən təəccüblənmədim. Çünki 10 il bundan əvvəl Məhtumkulunun 290 illiyi münasibətilə Aşqabadda keçirilən beynəlxalq konfransda iştirak edirdim. Bu beynəlxalq konfransa Azərbaycandan professor Ramiz Əsgər, akademik Rəfail Hüseynov və mən qatılmışdıq. Plenar iclasdan sonra şöbə yığıncaqları, iclasları oldu. Şöbə iclasının moderatoru, institutun direktoru Annaqurban Aşırov müraciət etdi ki, biz dəvatnamələr üzrə çıxışçılara söz verək, yoxsa kim istəyir o danışsın. Dedilər ki, yox, çıxışlar dəvətnamələr üzə olsun. Dəvətnamə də A hərfi ilə başladığı üçün birinci mənim adımı çəkdilər, hazırlaşıb tribunaya gələnə qədər məndən əvvəl bir nəfər çıxdı və danımağa başladı. Ağzını açan kimi gördüm ki, danışan ermənidir. Biz ermənilərin ləhcəsini bilirik. Qurbanaşırov ondan adını və soyadını soruşdu, o da bir erməni adı dedi. Adı yadımda qalmayıb. Annaqurban Aşırov ona dedi ki, axı dəvətnamə üzrə danışılmalı idi, siz niyə danışırsınız? Annaqurban Aşırov da bizim institutun yaxın dostudur, Azərbaycana xüsusi hüsnü-rəğbəti var. Annaqurban Aşırov onu yerində oturtu, mən məruzəmi etdim, o da öz vaxtı çatanda məruzə etdi. Yerdən kimə replika atdı ki, bunlar həmişə növbəsiz və özlərinə aid olmayan yerə daxil olmağa cəhd edirlər. Sonra tənəffüs oldu, o erməni bizə yaxınlaşdı və təmiz Azərbaycan dilində danışmağa başladı ki, sizi gördüm sevindim, şad oldum, sədrə yaxın oturmuşdum deyə danışmaq istədim. Guya ki, üzrhaxlıq edir. Bizim nümayəndələr də ona dedilər ki, biz sizin davranışınızdan heç də təəccüblənmədik, bu sizin xarakterinizdir, sizə aid olmayan yerdə həmişə görünməyə cəhd edirsiz və yerinizdə oturdulursunuz.
Mən orada çox təəccüb etdim ki, erməni bu konfransda nə gəzir? Elə orada da maraqlandım və öyrəndim ki, Türkmənistanda Ermənistan səfirliyi də var. Məhtumkulunun 290 illiyinə həsr olunan beynəlxalq konfransda 6 nəfər erməni iştirak edirdi və hamısı da məruzə etdi. 6-sı da tənəffüsdə bizimlə təmiz Azərbaycan ləhcəsində danışmağa cəhd etdi, hətta ikisi dedi ki, Bakıdan getmişik. Təbii ki, biz onlarla danışmaq istəmədik. Ona görə ki, onlara qarşı kəskin nifrətimiz vardı. Öz payıma deyim ki, mən onlarla heç danışmaq istəmədim. Yəni hələ 10 il əvvəl erməniləri Məhtumkulunun 290 illiyində görməyimdən çox məyus olmuşdum, əhvalım tamamilə dəyişmişdi. O da Türkmənistan Əlyazmalar İnstitutunun direktorunun nəzərindən qaçmadı. Azərbaycan nümayəndə heyətinə axşam ayrıca bir ziyafət verildi və orada da o öz fikrini bildirdi. Bu əhvalatı nə üçün uzun-uzadı danışdım? Mən Aşqabadda erməniləri gördüm. Onlar Məhtumkuludan nə danışa bilərdilər? İndi də sərgi açıblar, konfrans keçiriblər. Bunların əməkdaşlıqları var. Guya Türkmənistan da neytral bir ölkədir, amma hər kəs dostunu, düşməni tanısa yaxşı olar. Şəxsən mən bu məsələni narazılqla qarşılayıram. Bu, türkmənlərin özlərinin onlarla münasibətidir, belə uyğun görüblər. Amma Məhtumkulunun 300 illiyi münasibətilə sərginin ermənilərin diqtəsində, erməni alimlərinin əhatəsində keçirilməsi heç Məhtumkulunun adına yaraşmır. Ediblər özləri bilər. Amma Məhtumkulu Fəraqi böyük türk şairlərindən, ortaq türk ədəbiyyatımızın görkəmli nümayəndələrindən biridir” - deyə A.Ülvi bildirdi.
İradə SARIYEVA
