Rusiya Gəncədə və Naxçıvanda konsulluqlar aça bilər...
Akif Nağı: “Rusiya burada mövcudluğunu saxlamaq üçün Naxçıvana xüsusi önəm verir”
Rusiya Azərbaycan və Ermənistanda konsulluq fəaliyyətinin genişləndirilməsi üzərində işləyir. Bu barədə Rusiya xarici işlər nazirinin müavini Mixail Qaluzin deyib. O, Azərbaycan və Ermənistanı Rusiyanın ümumi tarix və mədəniyyəti ilə bağlı olan dost ölkələr adlandırıb.
Qaluzinin sözlərinə görə, yaxınlaşmaya qarşılıqlı faydalı layihələr, müdafiə və təhlükəsizlik, mədəni dialoq, inkişaf etmiş ticarət-iqtisadi əlaqələr və turizm sahələrində götürülmüş öhdəliklər kömək edir: “Bütün bunlar diplomatların iş yükünü artırır və diplomatik nümayəndəliklərin ştatının genişləndirilməsini tələb edir”.
Bilindiyi kimi, Rusiya XİN-in müavini Qaluzin bu günlərdə dedi ki, Azərbaycanda və Ermənistanda konsulluq açacağıq. Çoxdan idi Rusiya Gorusda ya Qafanda konsulluq açacağını vurğulayırdı.
Bəs Azərbaycanda harda açıla bilər?
Bəzi ehtimallara görə, Gəncədə və Xankəndidə aça bilərlər. Naxçıvan da bu istiqamətdə diqqətdə ola bilər. Çünki Gəncədən Moskvaya reys var, Xankəndi isə ruslar üşün xüsusi əhəmiyyətli yerdi, Naxçıvan da həmçinin.
Bildirək ki, Rusiyanın Azərbaycanda baş konsulluq açması məsələsi Milli Məclisin sədri Sahibə Qafarova ilə Moskvada Rusiya Federasiya Şurasının sədri Valentina Matviyenkonun görüşündə də müzakirə olunub.
Bu barədə Rusiya Federasiya Şurasının saytında məlumat yayılıb.
Bildirilib ki, görüş zamanı ikitərəfli münasibətlər müzakirə olunub.
Görüşdə Azərbaycanın Rusiyadakı səfiri Polad Bülbüloğlu da iştirak edib.
Matviyenko çıxışında deyib ki, ötən il Rusiya və Azərbaycan arasında 10 hökumətlərarası və qurumlararası müqavilə, o cümlədən müttəfiqlik qarşılıqlı fəaliyyəti haqqında Bəyannamə imzalanıb.
“Rusiyanın Azərbaycanda Baş konsulluğunun açılması müttəfiqliyin bariz nümunəsi olardı”, - Matviyenko qeyd edib.
“Gəncəyə o qədər də ehtimal vermirəm, amma Rusiya əsasən Naxçıvanda və Xankəndidə konsulluq açmaq istəyəcək”
Azad Vətən Partiyasının sədri Akif Nağı “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, Rusiyanın Azərbaycanda konsulluq açmaq niyyəti regionda möhkəmlənmək, mövcudluğunu qoruyub saxlamaq istəyindən irəli gəlir. “Rusiya prosesləri başa düşür. Tədricən də olsa, regiondan çıxır. Xüsusən də Rusiyanın hərbi kontingentinin regionda qalmasına ehtiyac yoxdur. Ona görə də artıq konsulluq açmaq haqqında düşünür. Həm də regionda dünya üçün vacib olan hadisələr gedir, Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı vacib proseslər baş verir, hər kəs ən azından Zəngəzur dəhlizinin ətrafında olmağa çalışır. Ona görə də, Rusiyanın Azərbaycanda konsulluq açmaq niyyəti aktualdır. Hesab edirəm ki, konsulluq ya Gəncədə, ya Xankəndidə, ya da Naxçıvanda açıla bilər, çünki hər üçü diqqət mərkəzindədir. Bunlar Rusiya üçün də önəmlidir. Təkcə Rusiya üçün yox, bəzi digər ölkələr üçün də önəmli məkanlardır ki, orada onlar konsulluq vasitəsilə diplomatik mövcudluqlarını bərqərar etsinlər. Məlumdur ki, bütün dünyada hansısa ərazidə konsulluğun, səfirliyin, bir sözlə diplomatik missiyanın olması müəyyən mənada hərbi mövcudluğa bərabərdir. Diplomatik məntəqələr vasitəsilə hərbi və xüsusi xidmət orqanlarının mövcudluğu da müəyyən qədər təmin edilir.
Naxçıvan Zəngəzur dəhlizi üzərindədir, ona görə də həddən artıq önəmlidir. Belə bir məsəl var ki, bütün yollar Romaya aparır. Artıq Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə yəqin o ifadə dəyişib “Bütün yollar Naxçıvana aparır” sözü ilə əvəz ediləcək. Hər bir ölkə çalışır ki, həmin əraziyə yaxın yerdə öz diplomatik mövcudluğunu bərqərar etsin. Bilirsiz ki, Zəngəzurda İran, Avropa dövlətləri, Rusiya artıq prosesə başayıb. Ona görə də Naxçıvanda konsulluğun açılması Rusiya üçün maraq kəsb edir. Bu həm Zəngəzurla bağlıdır, həm də belə məsələ var ki, Ermənistan öz ərazilərini dünyanın “sülh yolayrıcı”, “sülh qovşağı” kimi təqdim etmək istəyir.
Amma hesab edirəm ki, bu real şəkildə Ermənistanla yox, Naxçıvanla bağlıdır. Yəni Zəngəzur dəhlizi açılandan sonra Naxçıvan dünyanın sülh yolayıcı olacaq, bütün yollar Naxçıvandan keçəcək”.
A.Nağı qeyd etdi ki, Naxçıvanda bir çox dövlətlərin marağı var və ticarət yollarının haradan keçməsi dünya üçün maraqlıdır. O hesab edir ki, Zəngəzur dəhlizi və Naxçıvan da bu prosesin mərkəzində dayanıb. “Deyək ki, orta yol, orta dəhliz deyilən xəttin əhəmiyyəti bu gün çox artıb. Dünyanın artıq bir başından o biri başının halqalandırılması üçün, demək olar ki, başqa yol qalmayıb. Yaxın Şərqdəki, Qırmızı dənizdəki gərginləşmə xeyli yolları məhdudlaşdırıb, bağlayıb. Ona görə də Zəngəzur dəhlizi, Naxçıvandan geçəcək dəhliz çox böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Ona görə də Rusiya burada mövcudluğunu saxlamaq üçün Naxçıvana xüsusi önəm verir.
Xankəndiyə gəlincə, o ərazinin yaxınlığında ailələri ilə birlikdə Rusiyanın sülhməramlı qüvvələri yerləşir.
Könsulluq həm də müəyyən ailə problemlərinin və yaşam, vətəndaşlıq problemlərinin həll olunması üçün vacibdir. Hələ ki, 1 ildən çox müddətə orada Rusiya sülhməramlıları qalacaq. Məsələnin o tərəfi var. Dugər tərəfdən bu nöqtə hələ də dünyanın diqqət mərkəzindədir. Hələ də ermənilərin Xankəndiyə qaytarılması və ya qaytarılmaması üçün mübarizə gedir, bu ətrafda siyasi ritorika davam edir. Qərb məsələni konkret şəkildə qoyur ki, erməni əhalisi “xüsusi statusdan” sonra qayıtmalıdır, Rusiya bu məsələdə yardım etməyə hazır olduğunu bildirir. Rusiyanın xarici işlər nazirinin müavini Qaluzin bir neçə gün əvvəlki açıqlamasında bildirdi ki, erməni əhalinin ora qaytarılmasına yardım etməyə hazırdırlar. Ona görə də, proses davam etdiyi üçün rus istəyər ki, orada da hansısa bir əl tutacaq yeri olsun. Xankəndinin önəmi bununla bağlıdır. Gəncə də Azərbaycanın mərkəzində yerləşir. Gəncənin özündə və ətrafında kifayət qədər rusdilli əhali var. Onlar üçün də ola bilsin ki, əhəmiyyət kəsb etsin, amma Gəncə və Gəncə ətrafında yaşayanlar Bakıda gəlib konsulluq xidmətindən istifadə edirlər”.
A.Nağı bu baxımdan hesab edir ki, Rusiyanın Gəncədə konsulluq açmaq istəyi ilə bağlı ehtimallar elə də real sayılmır. “Gəncəyə o qədər də ehtimal vermirəm, amma Rusiya əsasən Naxçıvanda və Xankəndidə konsulluq açmaq istəyəcək. Bunun da səbəblərini bildirdik”.
A.Nağı hesab edir ki, bu məsələdə əsas rolu Azərbaycan oynamalıdır, ortada Azərbaycanın mövqeyi olmalıdır: “Bunu Rusiya yox, Azərbaycan həll edir. Bu məsələlər Rusiyanın özünü necə aparacağından asılıdır”.
İradə SARIYEVA
