Sərkisin "müqəddəsliyi" saxta olsa da, Azərbaycanda onun məbədi toxunulmaz saxlanır...

"Caucasus Heritage Watch" (“Qafqaz irsinin qorunması”) təşkilatının Azərbaycana qarşı əsassız ittihamları 2020-ci ildən bəri daha intensiv hal alıb. Erməni mediasında beynəlxalq təşkilat kimi qələmə verilən "Caucasus Heritage Watch"ın (CHW) son açıqlaması da gülüş doğurmaya bilmir. 

Sözügedən təşkilat iddia edir ki, guya Hadrutun “Moxrenes” (Susanlıq) kəndində yerləşən və XVIII-XIX əsrlərə aid olan  “Müqəddəs Sərkis”  “erməni kilsəsi”ni  Azərbaycan “dağıdıb”, təşkilat ölkəmizi bu kilsənin “dağıdılması ilə bağlı araşdırma aparmağa çağırıb”.

"Kilsənin dağıdılmasının (?) hüquqi nəticələrini nəzərə alaraq, Azərbaycan “Müqəddəs Sərkis” kilsəsi ilə bağlı planlarını, eləcə də yeni tikintinin sənədləşdirməsini ictimaiyyətə təqdim etməli, jurnalistlərə və ekspertlərə işləri qiymətləndirmək üçün kəndə daxil olmağa imkan verməlidir", - təşkilatdan bildirilib.

Guya "SkySat" peyk təsvirlərinə əsaslanan CHW 2022-ci ilin iyununa qədər kilsənin “dağıdılmasını” və ilin sonunda “naməlum tikinti işlərinin başlandığını” “sübut edib”.  İddia edirlər ki, guya Azərbaycan “Müqəddəs Sərkis” kilsəsini “söküb” yerində başqasını “tikir”.

Məsələ burasındadır ki, ermənilərin “Müqəddəs Sərkis” adı altında təqdim etdikləri  “erməni kilsəsi”nin onlarla heç bir əlaqəsi yoxdur.

Faiq İsmayılov: “Erməni saytı xeyli müddət əvvəl Xocavənd rayonunun Susanlıq kəndindəki abidənin 44 günlük müharibədən sonra dağıdılmadığını, abidənin hazırda salamat qaldığını sübut edən şəkil paylaşıb”

AMEA A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun əməkdaşı Faiq İsmayılov “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, ABŞ-ın bu təşkilatı 44 günlük müharibədən sonra bu cür yalan, əsassız bəyanatlarla çıxış edir.  

“Bu təşkilat ilk dəfə deyil ki, belə əsassız informasiyalar yayır. Hadrut işğaldan azad edildikdən sonra ardıcıl olaraq bu kimi uydurmalarla çıxış edir. 

Bir müddət əvvəl apardığımız araşdırmalar nəticəsində məlum oldu ki, Hadrut qəsəbəsindən 28 kilometr məsafədə yerləşən Xocavənd rayonunun Susanlıq kəndində XVII-XVIII əsrlərdə Alban memarlığı üslubunda inşa edilən birtağlı bazilika sovetlər dövründə kəndin ərzaq anbarı kimi fəaliyyət göstərib. Son 30 il işğal dövründə abidə kənddə məskunlaşdırılmış ermənilər tərəfindən mənimsənilərək şəxsi məqsədlər üçün istifadə olunub. Bu cür qeyri-qanuni yanaşma abidənin zərər görməsinə səbəb olub”, - deyə F.İsmayılov bildirib.

Onun sözlərinə görə, keçən il apardığı araşdırmaya görə məlum olub ki, abidənin arxa, sağ tərəf yan və qarşı divarlarına, abidənin landşaftına ciddi müdaxilələr edilib, abidənin mühafizə sahəsi ermənilər tərəfindən tamamilə məhv edilib. Bununla yanaşı, abidənin giriş qapısının tağı, abidənin daxilindəki tağın mərkəzi hissəsi üzərində erməni və rus dillərində adam adları, müxtəlif rəqəmlər və nalayiq ifadələr yazılıb, cənub divar sökülərək oradan pəncərə açılıb: “Bu da onu göstərir ki, Susanlıq kəndindəki bu abidənin heç vaxt ermənilərə aidiyyəti olmayıb və abidə ermənilər tərəfindən hətta son 30 ildə ibadət yeri, yəni kilsə kimi istifadə edilməyib. Bu da onu göstərir ki, Ermənistan tərəfindən yayılan məlumat dezinformasiya xarakterlidir, yalandır.

Bu məlumatın yalan olduğunu isbatlayan öncəliklə Ermənistanın “Monument Vatch” saytı oldu. Erməni saytı xeyli müddət əvvəl Xocavənd rayonunun Susanlıq (Moxrenes) kəndindəki abidənin 44 günlük müharibədən sonra dağıdılmadığını, abidənin hazırda salamat qaldığını sübut edən şəkil paylaşıb. Şəkil Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi tərəfindən yayılmışdı. Belə ki, yaydıqları yalanları özləri ifşa etdilər”, - deyə o qeyd etdi.  

Robert Mobili: “Azərbaycan nə o kilsəni, nə də başqa kilsəni dağıdıb...”

Alban-Udi Xristian dini icmasının sədri Robert Mobili də “Bakı-Xəbər”ə müsahibəsində “Müqəddəs Sərkis” kilsəsi ilə bağlı maraqlı faktlar açdı. R.Mobilinin sözlərinə görə, erməni Qriqoryan kilsəsi tərəfindən Alban kilsəsinin sonuncu katolikosu, mitropolit Serqi Qanzasar (Serqi Qanzasarski) 1828-ci ildə öldürülüb, sonra isə ermənilər Sergi Qanzasarın əsl adını gizlədərək onu` “Sərkis” adı ilə təqdim edilib.  “Birincisi, Hadrutun bütün kilsələrində olmuşam, amma sözügedən kilsədə olmamışam. Bilirsiz ki, hələ mina problemi tam olaraq həll eidlməyib və bu bir təhlükə olaraq qalır. Ermənilərin yazdığı yalanlarla bağlı informasiyalar məndə var. Ermənilərin iddia etdikləri məsələ yoxdur. O kilsələri Azərbaycan konservasiya edir, bərpa edir. Düzdür, bərpa prosesi böyük vaxt tələb edir. Azərbaycanda kilsənin dağıdılması iddiası tamamilə yalandır. Azərbaycan nə o kilsəni, nə də başqa  kilsəni dağıdıb. Bu, məsələnin bir tərəfi, ikinci də, “Müqəddəs Sərkis” adlandırılan kilsəsinin ermənilərə heç bir aidiyyəti yoxdur. Bu kilsə erməni kilsəsi deyil, birmənalı olaraq o çox qədim alban kilsəsisdir. Uzağa getmək lazım deyil. Bilirsiz, Sərkis kimdir? O, sonuncu Gəncəsər mitropoliti idi.  O kilsəni də ermənilər ləğv edib onu Eçimədzinin tabeliyinə verdilər. Bütün mənbələrdə, ədəbiyyatda onun adı Serqi Qanzasarskidir.  Ermənilər Serqi Qanzasarskinin özünü öldürdülər, sonra adını dəyişib “Sarkis” etdilər, bu kilsənin adı  alban kilsəsinin sonuncu mitropolitinin adı ilə bağlıdır. Bu özü kifayətdir. O Sərkis deyil, o sonuncu mitropolit Serqidir. Serqi Qanzasarksi Alban kilsəsinin sonuncu din xadimi idi, onu da ermənilər öldürüb. Alban kilsəsinin erməni kilsəsinin tabeliyinə keçməsinə nail olmaq üçün  onu ermənilər qətlə yetiriblər”-deyə R.Mobili vurğuladı. 

Hadrutdakı kilsələrdə olduğunu deyən R.Mobili qeyd etdi ki, o kilsələr təmizlənib, tərtəmiz saxlanılır. Azərbaycanda kilsələrin dağıdılmasından söhbət gedə bilməz deyən R.Mobili “Azərbaycan həmişə kilsələrin bərpasına xüsusi diqqət yetirir, dəstək verir. Gələcəkdə bərpaya ehtyacı olan kilsələr hamısı bərpa ediləcək. Başa düşə bilmirəm ki, ermənilər niyə yalandan hay-küy salır. Dövlət səviyyəsində gəlib kilsələrə baxmaq istəyirlərsə, gəlib baxsınlar, paralel olaraq bizə də imkan yaratsınlar ki, biz də gedib Qərbi Zəngəzurdakı abidələrimizə baxaq, monitorinq aparaq. Gedək görək Tatev monastırını nə günə salıblar. Dini baxımdan bu cür qarşılıqlı addımlara razıyam. Baxmaq istəyirlərsə gəlib bizim alban monastırlarına baxsınlar. Biz hər dəfə səfərlərin paralel olmalı olduğunu deyəndə ermənilər razılaşmırlar, qaçırlar. Qədim alban kilsələri yalnız Qarabağda və onun ətrafında deyil ki. Alban kilsələri Qazaxda, Gədəbəydə və başqa yerlərdə də var”-deyə R.Mobili əlavə etdi.

O vurğuladı ki, alban kilsələrini biz deyil, ermənilər pis vəziyyətə salıb. R.Mobilinin sözlərinə görə, elə kilsələr var ki, ermənilər orada silah-sursat və başqa şeylər saxlayıblar. “İndi onlar dağıtdıqları alban məbədlərinin məsuliyyətini Azərbaycanın üzərinə yıxmaq istəyir. Məqsəd şərləməkdir. Yaxud Ağoğlanda xaçqarları qırıb aparıblar, amma “Azərbaycan edib” deyirlər. Onlar öz cinayətlərinin  izlərini silmək üçün  bunu ediblər.

Onlar təkcə alban məbədlərinə deyil, islam abidələrinə qarşı da vandalizm törədiblər. Bizə şərait yaratsınlar gedək Ermənistanda alban kilsələrinin, məscidlərin vəziyyətinə baxaq, görək onları nə gündə saxlayıblar. Hər şey paralel olmalıdır”-deyə R. Mobili bildirdi.

İradə SARIYEVA