Avropa kəskin ərzaq böhranına sürüklənir...
Fermerlərin etirazları bütün Avropada artıq ciddi problemlərə gətiib çıxarmaqdadır. Qeyd edək ki, fermerlər Berlindən Lissabona qədər paytaxtlarda magistral yolları və küçələri bağlayaraq bütün Avropada etiraz aksiyası keçirirlər.
Onlar fermerlərin gəlirlərini itirməsinə və üçüncü ölkələrin istehsalçıları ilə rəqabətdə uduzmasına səbəb olan ciddi ekoloji tələbləri müəyyən edən Avropa İttifaqının direktivlərindən qəzəblənirlər.
Etiraz hərəkatı ötən ay Fransada başlayıb və Almaniya, Belçika, Polşa, Rumıniya, Yunanıstan, Hollandiyada da etirazlarla davam edib. Fermerlər traktor karvanları ilə əsas şəhərlərdə avtomobil yollarını bağlayaraq, nəqliyyatın hərəkətini dayandırırlar. İtaliyada etirazçılar maaş və şərtləri yaxşılaşdırmağa çağrırış edərək, tezliklə İtaliya paytaxtına gələcəklərini elan ediblər. Nümayişçilər bir neçə gündür ki, baş nazir Corcia Meloni hökuməti ilə danışıqlara çağırırlar, lakin onlara indiyədək heç bir cavab verilməyib. Bundan sonra Avropada aqrar sektorun nümayəndələrinin kütləvi etiraz aksiyalarının növbəti ünvanı İtaliyanın paytaxtı Roma olub. Aksiya zamanı müxtəlif şüarlar səsləndirib, plakatlar qaldırılıb. Bundan sonra İtaliyanın baş naziri Ciorcia Meloni isə hökumətin aqrar sektora ayrılan yardımı 8 milyard avroya çatdıracağını deyib. Yunanıstanda 2000-ə yaxın fermer ölkənin ikinci ən böyük şəhəri Salonikidə yardımların artırılması tələbi ilə etiraz aksiyası keçirib. Onların hərəkəti baş nazir Kiriakos Mitsotakisin əlavə dəstək tədbirlərini elan etməsindən sonra baş verib. Yunan fermerlər etiraz aksiyasında Saloniki-Moudania magistral yolunu traktorlarla bağlayıblar. Salonikidə keçirilən aksiya zamanı fermerlər yollara şabalıd və alma ilə dolu yeşiklər atıblar. Kənd təsərrüfatında vəziyyətin yaxşılaşdırılması üçün hökumətin təklif etdiyi təşəbbüslər isə fermerləri qane etməyib. Baş nazir Kiriakos Mitsotakis may ayından sentyabr ayına qədər fermerlər üçün elektrik enerjisinin dəyərinin 10 faiz azaldılacağını, dövlətə məxsus elektrik şirkəti PPC-yə olan borcun bir hissəsinin silinəcəyini və 87 milyon avro borcun hissə-hissə ödəniləcəyini açıqlayıb. Bundan əlavə, hakimiyyət kənd təsərrüfatında elektrik enerjisinə olan ehtiyacın ödənilməsi üçün günəş panellərindən ibarət parkların tikintisinə subsidiya verəcək. Fermerlər isə mübarizəni davam etdirmək niyyətində olduqlarını bəyan ediblər. Onlar bildiriblər ki, Nazirlər Kabinetinin başçısının kənd təsərrüfatına dəstək barədə bəyanatları əsas tələblərə cavab vermir. Fransanın paytaxtı Paris şəhərində, Eyfel qülləsinin qarşısındakı fransalı fermerlərə dəstək və Avropa Birliyinin siyasətinə qarşı kütləvi nümayiş keçirilib. Aksiyanın sonuna yaxın aksiyanın təşkilatçısı, Fransa Vətənpərvərlər Partiyasının lideri Florian Filippot səhnəyə çıxanda onu fermerlər təqdim ediblər. Onlar böyük Avropa İttifaqının bayrağını çıxarıblar, onu təntənəli şəkildə cırıb, sonra izdihamın alqışları altında ayaqlarının altında tapdalayıblar.
Almaniyada yüzlərlə fermer traktorla ölkənin ən işlək hava limanı olan Frankfurt hava limanına girişi kəsib, dizel yanacağı ilə bağlı vergi islahatlarına qarşı çıxıb. Aksiyaya gün ərzində 2 minə yaxın kənd təsərrüfatı texnikası cəlb olunub. Xatırladaq ki, Almaniya hökuməti daha əvvəl 2024-cü il üçün büdcə qənaəti axtarmağa məcbur qalıb. Bu, Federal Konstitusiya Məhkəməsinin büdcədən 60 milyard avro xərclənməsini qadağan edən hökmündən sonra zəruri olub. Qənaətlərlə bağlı bəzi maddələr fermerlərə aid olub. Onların dizel yanacağı alışı zamanı endirimlərdən və vergi güzəştlərindən məhrum edilməsi nəzərdən keçirilib. Ölkənin Maliyyə Nazirliyinin hesablamalarına görə, bu addım büdcəyə hər il 480 milyon avro qənaət etməyə kömək edəcək. Bunun ardınca genişmiqyaslı etirazlar baş verib. Belçikanın paytaxtı Brüsselin mərkəzindəki Lüksemburq meydanında yerləşən XIX əsrə aid abidənin bir hissəsi etirazçılar tərəfindən sökülüb. Hollandiyanın Vaqeninqen Universitetinin professoru Jeroen Kandel bildirir ki, avropalı fermerlərin etirazının səbəbləri kənd təsərrüfatı sektorundakı dərin böhranla bağlıdır: “Avropa kənd təsərrüfatının üzləşdiyi problemlər çoxşaxəlidir və ətraf mühitin deqradasiyası, iqtisadi təzyiq və siyasi ətalətin birləşməsindən irəli gəlir. Həyəcan siqnalları çoxdan görünürdü. Problemin mərkəzində müasir kənd təsərrüfatının imperativləri ilə planetimizin kövrək ekosistemlərinin qorunması zərurəti arasındakı gərginlik dayanır. Avropalı fermerlər öz muxtariyyətlərini və ədalətli gəlir əldə etmək imkanlarını getdikcə məhdudlaşdıran tənzimləmələr və bazar qüvvələri şəbəkəsinə qarışıblar”. Avropa Komissiyası fermerləri sakitləşdirmək üçün bir sıra tədbirlər görüb, xüsusən də Ukraynadan kənd təsərrüfatı məhsullarının idxalını məhdudlaşdırmaq barədə qərarlar qəbul edib. Lakin bu, istənilən effekti vermədi. Fermerlər əhəmiyyətli güzəştlər tələb edirlər. Avropa Siyasət Mərkəzinin analitiki Bruk Moor bildirir: “Görünür, burada əsas əlaqənin kəsilməsi baş verir, fermerlər özlərini unudulmuş və söhbətdən kənarda hiss edirlər. Hiss olunur ki, fermerlər qanunlarda böyük prosedur dəyişiklikləri ilə üzləşirlər. Və onlar ayaqlaşmağa, daha dözümlü olmağa çalışırlar, lakin reallıqda onlar ya daha sərt qanunvericiliklə, ya da hasilatı azaltmaq planları ilə üzləşirlər”. Hesab edilir ki, bunlar Avropanı ərzaq və daha sonra iqtisadi böhrana sürükləyir.
Ramil QULİYEV
