Makron Fransanı batırır...
Fransa prezidenti Emmanuel Makronun apardığı siyasətdə yol verdiyi yanlışlıqlar bu ölkə daxilində də ciddi etirazlarla qarşılanır. Məsələn, Fransanın “Vətənpərvərlər” partiyasının lideri Florian Filippo qeyd edir ki, Emmanuel Makronun Avropa İttifaqına ölkənin nüvə silahlarına çıxış imkanı verməklə bağlı bəyanatı dövlətə xəyanətdir.
Emmanuel Makronun İsveçə səfəri zamanı Fransanın nüvə silahı potensialını Avropa İttifaqının sərəncamına vermək öhdəliyi barədə bəyanatını xatırladan Florian Filippo bunu yolverilməz adlandırıb: “Bu, dövlətə xəyanətdir və Fransa doktrinasını əsaslı şəkildə pozur. Nüvə silahları bizim milli suverenliyimizlə qırılmaz surətdə bağlıdır”. O hesab edir ki, Makron ölkəni Rusiya ilə nüvə müharibəsinə təhrik edir.
Fransanın “Alternatives Economiques” jurnalı yazır ki, Emmanuel Makronun rəhbərliyi ilə Fransanın xarici siyasəti sərxoş qayığa çevrilib. Bundan əlavə, 19 dekabr 2023-cü il tarixli immiqrasiya qanunu buna daha da ciddi zərbə vuracaq. Birincisi ona görə ki, bu, 2050-ci ilə qədər 3,9 milyon xarici işçiyə ehtiyac duyacaq ölkə iqtisadiyyatını zəiflədəcək. İkincisi, ona görə ki, bu, Fransanın mədəni və akademik təsirini zəiflədəcək: “Afrika və Yaxın Şərq ölkələrinə verilən vizaların sayının kəskin azalması artıq Fransanın bu ölkələrdəki nüfuzunu sarsıdıb. Xüsusilə onun bu regiondakı əsas tərəfdaşı Mərakeşdə. 8 sentyabr zəlzələsindən sonra krallığın Fransa yardımından imtina etməsi Rabat və Paris arasında etimad böhranının bariz sübutu idi. 2023-cü ilin yayında Niger, Mali və Burkina Faso ilə tələbə və tədqiqatçı mübadiləsinin keçmiş metropolun itaətsizliyinə görə kollektiv cəza kimi dayandırılması Fransanın növbəti səhvi idi. Xarici tələbələr üçün yeni immiqrasiya qanunu ölkəni qloballaşmanın əsas aspektləri olan ali təhsil və yaradıcılıq üçün beynəlxalq bazardan çıxaracaq. İndi də Emmanuel Makron özünü narahat edirmiş kimi davranır. İkiüzlülük, yoxsa uyğunsuzluq? Bəzi nostalji imperialistlərin dediyi kimi, Məğrib və Sahelin itirilməsi ödənilməli olan bir qiymət idi. Biz şübhə etmirik ki, tezliklə digər diplomatik və mədəni uğursuzluqlar da gələcək. Özünü əcnəbi tələbələrə və tədqiqatçılara bağlayan bir ölkənin gələcəyi nə ola bilər? Lakin Fransanın maraqları nöqteyi-nəzərindən bu aberrasiya silsiləsi 2017-ci ildən bəri Makronun xarici siyasətinin dayanıqsız xarakterinin bir çox əlamətlərindən yalnız biridir. Makronun atalıq təkəbbürü Saheldə ictimaiyyəti qəzəbləndirdi və hərbi rejimlər üçün əlverişli anti-imperialist arqument təmin etdi. Belə ki, Makron qəzəbli uşaq kimi Nigerin paytaxtı Niameydəki Fransa səfirliyini və konsulluğunu bağlayıb, həmvətənlərini taleyinə buraxıb, iki ölkə arasında mədəni və iqtisadi əlaqələri qurban verib. Rusiya, ABŞ, Çin və digər dövlətlər nəhayət ki, əsas rəqibindən qurtulduğuna sevinirlər. Yaxın Şərqdə Emmanuel Makronun Livan dastanı fiaskoya çevrildi. Onun məşhur filosof Bernard-Henri Levydən ilhamlanaraq HƏMAS-a qarşı beynəlxalq koalisiya yaratmaqla bağlı sürreal təklifinin iflasa uğraması Fransanın son yüz ildə məruz qaldığı ən böyük diplomatik rüsvayçılıq oldu. Bu arada, Makron iddialı Avropa layihələrini məhv edərək, Fransa-Almaniya münasibətlərini xarabaya çevirdi. “Ehtiyat bölgəsinin” mərkəzində beynəlxalq siyasətdən az xəbəri olan Emmanuel Makron, bununla belə, öyündüyü qaydanın narahatedici mahiyyətini ortaya qoydu. Bernə rəsmi səfəri zamanı isveçrəlilərə bir gün avropalı olduqlarını anlayacaqlarını deyən o idi? Bu, İsveçrədə çox gülüş doğurdu. Xoşbəxtlikdən, Fransa orada heç bir hərbi baza yaratmadı, qəzəbli yerli sakinlərin təzyiqi ilə o, dərhal bağlana bilərdi!”.
Ölkə daxilində də vəziyyət yaxşı deyil. Məsələn, Fransada fermerlərin etirazları son həftələrdə geniş vüsət alır. Onlar əsas magistral yolları bağlayır, müxtəlif maneələr ilə nəqliyyatın qarşısını kəsirlər. Fermerlər inflyasiya səbəbindən gəlirlərin azalmasına, kənd təsərrüfatı məhsullarının idxalının artmasına, Avropa İttifaqının “yaşıl kurs” planına etiraz edirlər. Fransa hakimiyyəti “yaşıl kurs” layihəsi daxilində fermerlərə maliyyə vəsaiti və başqa yardımlar ayırmayıb. Çünki belə bir plan üçün dəyən ziyanın ödənilməsi və digər yardımlar nəzərdə tutulmayıb. bundan başqa, Fransa hakimiyyəti kənd təsərrüfatı məhsullarını ucuz qiymətə xaricdən almaqla ölkə fermerlərinin mənafeyini nəzərə almayıb. Bu da narazılıqlara səbəb olub. Fermerlərin aksiyasına taksi sürücüləri də qoşulub. Fevralın 1-dən isə müəllimlər də etiraz tədbiri keçirəcək. Onların tələbi işgüzar şəraitin yaxşılaşdırılması və əməkhaqqının artırılmasıdır. Amma Makron bunları etməkdə acizdir. Elə bu fonda fransızların 67-68 faizinin öz prezidentləri haqqında fikirləri “pis” və ya “çox pis”dir. Bu da onu bütün əsas sosial sektorlardan – qadınlardan, fəhlələrdən, fermerlərdən və ya orta sinifdən uzaqlaşdırır, onun liberal peşələr, kiçik və orta biznes, nüfuzlu biznesmenlər və pensiyaçılar arasında dəstəyini azaldır. 2022-ci ilin mayında keçirilən seçkilərdə qələbəsindən sonra Emmanuel Makron bəyan edib ki, qadınlar və onların vəziyyəti onun fəaliyyətinin əsasını təşkil edəcək. Bununla belə, fransız qadınların, xüsusilə qızların böyük əksəriyyəti prezidentin təqib və cinsi təcavüzdə ittiham olunan məşhur aktyor Jerar Depardyöni müdafiə edən son açıqlamalarından özlərini “məyus” və “xəyanətə uğramış” hesab edir. Bir neçə həftə əvvəl Fransa prezidenti, həmçinin parlamentin immiqrasiyaya nəzarətlə bağlı olan və ekspertlərin “geridə qalmış” hesab etdiyi qanun layihəsini təsdiqləməsindən sonra hökumət üzvlərinin narazılığı ilə üzləşib. Parlament çoxluğunun tənqidi ilə qarşı-qarşıya qalan Makron layihəni rədd etməklə hədələyən Konstitusiya Məhkəməsinə müraciət edib. Bu da onun təsdiqidir ki, Makron böyük islahatları zorla qəbul etdirmək üçün parlament çoxluğuna malik deyil, onun siyasi müttəfiqləri isə parçalanıb. “ABC” qəzeti yazır ki, 2017-ci ildə ilk prezidentlik müddətinin əvvəlində Emmanuel Makron milli pensiya sistemində “böyük islahat”lar barədə vəd verib. Həmin ilin sonundan 2020-ci ilin əvvəlinə qədər Fransa dövlətinin başçısı onu geri addım atmağa məcbur edən təsirli etiraz nümayişləri dalğası yaşayıb. 2022-ci ildə təkrar seçilən Makron keçən il eyni layihəni ixtisar olunmuş vəziyyətdə bərpa edib. Layihə yenidən etirazlarla qarşılanıb və nəticədə Konstitusiya Məhkəməsi Fransada təqaüdə çıxma yaşının 62-64 yaş arasında dəyişəcəyi barədə qərar verib, halbuki Avropa İttifaqının digər ölkələrində bu, 65-67 yaş arasında dəyişir. Lakin onunla orta sinfin nümayəndələri, fəhlələr və fermerlər arasındakı boşluq artıq göz qabağındadır. Onlar özlərini yüksək pensiya alan dövlət sektoru işçiləri üçün daha əlverişli islahatın qurbanı hesab edirlər. “Böyük islahatı” ləğv edən prezident yüz gündən sonra - 2023-cü ilin mart-iyun aylarında Fransanın “yenilənməsi”ni elan etməyə tələsib. Yenidən uğursuzluqla qarşılaşıb. Ötən il polisdən qaçan yeniyetmə güllələndikdən sonra martın 16-dan mayın 3-dək Fransa növbəti iğtişaşlar dalğası yaşayıb. Parisin ətrafında və təxminən iyirmi böyük şəhərdə “Qara blok” təşkilatından anarxistlər peyda olub. Mətbuat, radio və televiziya Emmanuel Makronun böhrana və hökumət dəyişikliyinə səbəb olduğunu açıq şəkildə bildirir. Fransa prezidentinə etimadın iflası çətin ki, Marin Lö Penin rəhbərlik etdiyi “Milli Birliyin” yüksəlişi ilə əlamətdar olan Fransa siyasətinin yeni istiqamətinə qarşı çıxsın. “ABC” nəşri vurğulayır ki, bu gün onun partiyası Fransada 2024-cü ilin iyununda Avropa Parlamentinə keçiriləcək seçkilərdə iştirak etmək niyyətində olan siyasi partiyalar arasında ilk sıradadır.
Tahir TAĞIYEV
