ABŞ İraq və Suriyada qorxulu müharibə siyasəti aparır...
Elşən Manafov: “Vaşinqtonun atdığı addımlar regionu idarə olunan xaosun burulğanına sürükləyə bilər”
Məlim olduğu kimi, ABŞ ordusu İordaniyadakı ABŞ bazasına pilotsuz təyyarənin hücumuna cavab olaraq İraq və Suriyada 85-dən çox hədəfə zərbə endirib. ABŞ pilotsuz təyyarələrlə komanda-nəzarət məntəqələrinə, kəşfiyyat mərkəzlərinə və anbarlara zərbələr endirib.
Bundan əvvəl ABŞ-ın hüsilərin Qırmızı dənizdə gəmilərə hücumu ilə əlaqədar Yəməni bombalaması başlayıb.
Ancaq ABŞ-ın İraq və Suriyaya zərbələr endirməsi artıq Qərbin özündə də narahatlıqlar doğurub. Avropa İttifaqı xarici siyasət xidmətinin rəhbəri Jozep Borrel deyib ki, kritik vəziyyət yaşanır: “ABŞ-ın Suriya və İraqa zərbələrindən sonra Avropa Birliyi Yaxın Şərqdəki vəziyyəti kritik qiymətləndirir, onun nəzarətdən çıxacağından qorxur və gərginliyi azaltmağa çağırır. Biz həmişə təkrar edirik ki, Yaxın Şərq hər an partlaya biləcək bir bombadır. Hər kəsi gərginliyi azaltmağa çağırırıq, kritik bir vəziyyət yaşayırıq”.
BMT-nin baş katibi Antonio Quterreş də baş verənlərdən sonra Yaxın Şərqdə münaqişənin mümkün kəskinləşməsindən ehtiyat edir. Rusiya, İran da buna kəskin etiraz edir.
Ümumən, proseslər hara gedir?
“Eskalasiyanın güclənməsi bölgədə ilk növbədə ABŞ-ın müttəfiqi olan İsraili çətin durumda qoya bilər”
Sözügedən məsələni “Bakı-Xəbər”ə şərh edən politoloq Elşən Manafov gedən proseslərə bir neçə prizmadan yanaşdı: “Birləşmiş Ştatlar adıçəkilən dövlətlərin ərazi bütövlüyünü və suverenliyini onsuz da pozub. ABŞ Suriya ərazisində terorizmə qarşı mübarizə adı altında hərbi kontingentini saxlayir. Bu qüvvələr Suriya hökumətinin razılığı olmadan ölkə ərazisinə daxil olublar. Reallıqda isə, ABŞ Bəşər Əsəd iqtidarını devirmək və bəlli qaz layihəsinin ölkə ərazisindən keçməsini təmin etmək istəyirdi. Bundan əlavə, ABŞ-ın maliyyə dəstəyi verdiyi PKK Suriya və İraqla yanaşı, Türkiyəni də təhdid edir. ABŞ-ın Suriya və İraq ərazisinə endirdiyi zərbələrə gəlincə, Birləşmiş Ştatlar bu zərbələri İranın bu ölkələrdəki proksi qüvvələrinə endiriblər. Bu zərbələrin endiriləcəyi də gözlənilən idi. Bunu ABŞ ilk olaraq, konqresmenlərin ifadəsincə desək, özünün qlobal imicini qorumaq üçün etməli idi. Digər tərəfdən, husilərin Qırmızı dənizdə Qərbə neft daşıyan və ya İsrailə silah daşıyan gəmilərə bəlli zərbələri konteksində ABŞ da adekvat addımlar atmalı idi. ABŞ-ın zərbələri bəlli qüvvə və dairələr üçün xəbərdarlıq təsiri də bağışlamalı idi. Lakin bu addımlar regionda gərginliyin daha da artmasına gətirib çıxara bilər ki, Rusiya və İran bununla bağli Ag Evə xəbərdarliq da ediblər. Eskalasiyanın güclənməsi bölgədə ilk növbədə ABŞ-ın müttəfiqi olan İsraili çətin durumda qoya bilər. Rəsmi Təl-Əviv yaşananların bədəlini ödəməli olar. Regionda eskalasiyanın güclənməsi dünya neft bazarında kəskin qiymət artımına səbəb ola bilər ki, bu da öz növbəsində nefti idxal edən dövlətlərin, məsələn Çinin maraqlarına cavab vermir. ABŞ-ın regiondakı hərbi qüvvələrinə husilər tərəfindən zərbələr endiriləcəyi təqdirdə vəziyyət xeyli murəkkəbləşə bilər. Onsuz da ABŞ-ın onlara qarşı Qərb koalisiya qüvvələrini savaşa cəlb etmək istəyi regionu idarə olunan xaosun burulğanına sürükləyə bilər”.
Vidadi ORDAHALLI
