Ermənistanda azərbaycanşünaslar yetişdirilir - bizdə ermənişünaslar varmı...
Elnur Kəlbizadə: “Ermənişünaslıqla bağlı bir sıra istiqamətlər ilk dəfə məhz Qafqazşünaslıq İnstitutunda araşdırılıb”
Bildiyimiz kimi, Ermənistanda Azərbaycan dilinin öyrənilməsi işinə xüsusi diqqət yetirilir. Bir neçə Azərbaycanşünaslıq mərkəzi yaradıblar, hətta onlardan biri də Ermənistanda Hovhannes Baqramyan adına hərbi hissədə açılıb, bir neçə il əvvəldən başlayaraq burada Azərbaycan dili öyrədilir.
Onu da vurğulayaq ki, hələ Sovet dövründə İrəvan Dövlət Universitetində Azərbaycanı öyrənmək işinə başlanılıb və məlumatlara görə, bu işlə əsasən İrandan gələn mütəxəssislər məşğul olub. Daha dəqiq desək, Tehran Universitetinin erməni əsilli alimləri orada Azərbaycan haqda dərslər verib. Son illər isə, xüsusən də 44 günlük müharibədən sonra Azərbaycanşünaslıq kurslarının sayı daha da artırılıb. Maraqlıdır ki, bu gün Ermənistanda Azərbaycanşünaslar yetişdirilir. Demək artıq onlarda Azərbaycanşünaslığa bir siyasi elm istiqaməti kimi önəm verirlər.
Maraqlıdır, Azərbaycanda da ermənişünaslıq elmi varmı? Ermənişünaslıq elmi ilə məşğul olanlar varmı? Rəsmi olaraq belə danışmaq olarmı ki, Azərbaycanda ermənişünaslar var? Azərbaycanda ən məşhur ermənişünaslar kimlərdi?
Məsələ ilə əlaqədar onu deyə bilərik ki, Azərbaycanda ermənişünaslar yetişdirilir.
Biz buna nümunə olaraq uzun illərdir bu sahə ilə məşğul olan professor Qafar Çaxmaqlının fəaliyyətini, ermənişünas İsmayıl Tanrıverdinin rəhbərlik etdiyi Bakı Dövlət Universitetinin Erməni Araşdırmaları və Təlim Mərkəzini, AMEA-nın Qafqazşünaslıq İnstitutunun Ermənişünaslıq şöbəsini və sairi misal göstərə bilərik.
Araşdırmamız zamanı məlum oldu ki, Azərbaycanda bəzi qurumlarda da erməni dilinin öyrənilməsinə xüsusi diqqət yetirilir və bu işdə yerli ermənişünaslar əllərindən gələni əsirgəmirlər.
Eyni zamanda, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetidə və Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzində də bu tipli kursların mövcudluğu barədə xəbərlər var.
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti Tədqiqat Mərkəzinin şöbə müdiri Rəna Hüseynova mətbuata açıqlamasında bildirdi ki, kurslar Ermənistan İqtisadiyyatının Araşdırılması Mərkəzi tərəfindən təşkil olunub. Kurslarda məqsəd erməni mətbuatının monitorinqi, Ermənistan iqtisadiyyatı haqqında materialların hazırlanması, bu sahədə tədqiqatların aparılması üçün kadrların hazırlanmasıdır. “...Müxtəlif peşələrin nümayəndələri, gənclər erməni dilini öyrənməyə başlayıblar” - deyə o, müsahibəsində bildirib.
Bakı Dövlət Universitetinin Erməni Araşdırmaları və Təlim Mərkəzinin direktoru İsmayıl Tanrıverdi qeyd edib ki, Azərbaycanda erməni dilinin öyrənilməsinə böyük maraq var. “Artıq dövlət orqanlarından, güc strukturlarından da bizdən erməni dilini bilən kadrlar tələb olunur"-deyə o qeyd edib.
İ.Tanrıverdi mətbuata bildirib ki, erməni dilini öyrənmək istəyənlər rəhbərlik etdiyi mərkəzə müraciət edə bilər.
“...Tələbələrə erməni dili tədris edilir”
AMEA-nın Qafqazşünaslıq İnstitutunun Ermənişünaslıq şöbəsinin müdiri, dosent Elnur Kəlbizadə “Bakı-Xəbər”ə şərhində “Hər bir dövlət özünün gələcək inkişaf perspektivlərini, xarici siyasət xəttini müəyyənləşdirərkən dünyada və yerləşdiyi regionda baş verən prosesləri nəzərə alır. Təbii ki, hazırda Cənubi Qafqazın lider dövləti olan Azərbaycan Respublikasında da elmi tədqiqat mərkəzlərində ilk növbədə ölkəmizin yerləşdiyi Qafqaz regionu, region dövlətlərinin tarixi, inkişaf xüsusiyyətləri, daxili ictimai-siyasi şəraiti, xarici siyasət xətti tədqiq və təhlil edilir” - deyə bildiri.
Hazırda ermənişünaslıq istiqamətində əsas tədqiqatların AMEA Qafqazşünaslıq İnstitutunda aparıldığını bildirən E.Kəlbizadə “Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında fəaliyyət göstərən Qafqazşünaslıq İnstitutunda regionun müxtəlif ölkələri, bölgələri öyrənilir. Həm qonşu Gürcüstan, həm Rusiya Federasiyasının Şimali Qafqazda yerləşən regionları tədqiq olur, böyük dövlətlərin, qlobal və regional güc mərkəzlərinin Qafqaz siyasəti tədqiq edilir. Bu çərçivədə Ermənişünaslıq şöbəsində Ermənistanla, dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində məskunlaşmış erməni icmalarının, təşkilatlarının fəaliyyətləri bağlı elmi tədqiqatlar aparılır. Ermənilərin zaman-zaman tariximizi saxtalaşdırmaq cəhdlərinə elmi dəlillərlə tutarlı cavablar verilir, bu barədə beynəlxalq konfranslarda məruzələr edilir, monoqrafiyalar, kitablar, xarici ölkələrin nüfuzlu elmi jurnallarında məqalələr nəşr etdirilir.
Müxtəlif illərdə institutun qurucu direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü, professor Musa Qasımlının Azərbaycan, ingilis və rus dillərində “Ermənistanın sovetləşməsindən Azərbaycan ərazilərinin işğalınadək erməni iddiaları: tarix olduğu kimi”, ingilis və türk dillərində “Erməni məsələsi”ndən “erməni soyqırımına: gerçək tarix arayışında (1724-1920)” adlı monoqrafiyaları nəşr olunub. İnstitut əməkdaşlarının və 7 ölkənin alimlərinin birgə iştirakı ilə ingilis dilində nəşr etdirilmiş “Soyqırımı gerçəkləri” kitabı da ortaya qoyulan mühüm əsərlərdən biridir.
Ermənişünaslıq şöbəsi hər iki-üç ildən bir apardığı elmi tədqiqatların nəticələrini kitab və monoqrafiyalar şəklində elmi ictimaiyyətin istifadəsinə təqdim edir. Ermənişünaslıqla bağlı bir sıra istiqamətlər ilk dəfə məhz Qafqazşünaslıq İnstitutunda araşdırılıb. “Ermənistan daxili ictimai-siyasi şərait”, “İranın Cənubi Qafqaz siyasətində Ermənistan”, “İsrail Dövlətinin Cənubi Qafqaz siyasətində Ermənistan”, “Gürcüstanda erməni təşkilatlarının fəaliyyəti” adlı kitab və monoqrafiyaları bu cəhətdən xüsusi vurğulamaq lazımdır.
İnstitutun beynəlxalq bazalara daxil olan və üç dildə nəşr olunan “Qafqazşünaslıq” jurnalında da Azərbaycanın və xarici ölkələrin nüfuzlu alimlərinin ermənişünaslıqla bağlı tədqiqatlarına xüsusi yer verilir. Üç ildən bir təşkil olunan qafqazşünasların forumlarında ermənişünaslığın müxtəlif problemlərinin elmi müzakirəsi həyata keçirilir.
Akademiyanın digər institutlarında, ölkənin bəzi ali təhsil müəssisələrində fəaliyyət göstərən tədqiqat mərkəzləri və laboratoriyalarda da ermənilərin dili, etnogenezi, tarixi ilə bağlı tədqiqatlar aparan tədqiqatçılar vardır” - deyə qeyd etdi.
“Bakı-Xəbər”in araşdırmasına görə, Bakı Dövlət Universiteti, Azərbaycan Dillər Universiteti, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetində və s. müxtəlif illərdə ermənişünaslıqla bağlı araşdırma mərkəzləri və tədqiqat laboratoriyaları fəaliyyət göstərib. Onların bəziləri indi də fəaliyyətini davam etdirir.
Bu istiqamətdə gələcək tədqiqatçıların yetişdirilməsi məsələsinə toxunan E.Kəlbizadə “ölkənin bir sıra ali təhsil müəssisələrində, o cümlədən Bakı Dövlət Universitetində, Azərbaycan Dillər Universitetində və bəzi digər universitetlərdə Qafqazşünaslıq ixtisası üzrə təhsil alan tələbələrə erməni dili tədris edilir. Onlar ümumi Qafqaz regionunu öyrəndikləri kimi, tarixi Azərbaycan torpaqlarında yaradılan Ermənistan ərazisində baş verən prosesləri də öyrənirlər” - deyə bildirdi.
İradə SARIYEVA
